زه و کمان داخل سوریه، نوک پیکان سمت ایران
از بلندیهای جولان تا تهران؛ پیشروی معنادار اسرائیل در سوریه
پیشروی بی سابقه اسرائیل در خاک سوریه، به زعم برخی کارشناسان، نشانگر هدفی فراتر از تسلط بر سوریه است. شواهد حاکی از پیشروی به سمت ایران است.
شایانیوز- پس از سقوط رژیم بشار اسد در دسامبر ۲۰۲۴، نیروهای اسرائیلی به مناطق مرزی سوریه از جمله استان قنیطره و بلندیهای جولان نفوذ کردند و بیش از ۷ پایگاه نظامی با تجهیزات سنگین در مناطقی مثل خان ارنبه، قنیطره، ابیضه، الحمیدیحه و قاطرانی تأسیس کردند. این اشغال شامل بخشهایی از مناطق تحت نظارت UNDOF (نیروهای حافظ صلح سازمان ملل) نیز میشود که از نظر حقوقی نقض قرارداد ۱۹۷۴ محسوب میشود.
تشدید حملات هوایی در جنوب سوریه
در فوریه ۲۰۲۵، اسرائیل حملات شدیدی را به مناطق نظامی در حومه دمشق (قسوه) و درعا انجام داد. با هدف خلع سلاح کامل جنوب سوریه. بسیاری از پایگاههای نظامی، مراکز فرماندهی و خطوط تدارکاتی هدف قرار گرفتند . همزمان اسرائیل موضع رسمی گرفت که اجازه استقرار نیرو یا تسلیحات در این مناطق را نخواهد داد.
حملات هوایی علیه دمشق و سویدا
در ۱۶ ژوئیه ۲۰۲۵، اسرائیل حملات هوایی گستردهای به ساختمانهای فرماندهی ارتش سوریه، وزارت دفاع، و اطراف کاخ ریاست جمهوری دمشق انجام داد که منجر به حداقل ۳ کشته و ۳۴ مجروح شد. این ضربات به عنوان پاسخ به خشونتهای فرقهای علیه اقلیت دروزی در استان سویدا بیان شد و پیامی برای پشتیبانی از آنها محسوب میشد.
انتقال نیرو از جبهه غزه به سوریه
اخیراً گزارشهایی از جابهجایی یگانهایی از ارتش اسرائیل از غزه به جنوب سوریه منتشر شده که نشاندهنده افزایش حضور نظامی زمینی اسرائیل در عمق خاک سوریه است، به خصوص در مناطق کوه هرمن و نزدیک دمشق.
در دو ماه اخیر، تحرکات نظامی اسرائیل در سوریه نشان دهنده یک استراتژی منسجم با اهداف امنیتی، سیاسی و راهبردی است. این تغییرات نه مقطعی بلکه حاکی از انتقال به یک وضعیت جدی از حضور دائمی اسرائیل در خاک سوریه است که میتواند مسیر تحولات داخلی و منطقهای را برای ماهها تعیین کند و معادلات قدرت را در سوریه به نفع اسرائیل بازنویسی کند.
اهداف کلی پیشرویها
۱. ایجاد منطقه عاری از سلاح در جنوب سوریه و مناطق نزدیک به مرزهای اسرائیل
اسرائیل رسماً خواهان «خلع سلاح کامل جنوب سوریه» شده و اعلام کرده نیروهای سوری یا گروههای نظامی وابسته به ایران نباید در عمق ۱۵ تا ۶۰ کیلومتری جنوبی سوریه حضور یابند. این سیاست به گونهای است که اسرائیل قصد دارد منطقهای «بی دفاع» و خالی از تهدید در نزدیکی مرزهایش ایجاد کند.
۲. مهار حضور ایران و حزبالله
برآورد میشود که بحران پیش آمده پس از سقوط اسد فرصتی برای ایران و حزبالله برای قدرتگیری در سوریه فراهم کرده است. اسرائیل با حملات مستمر تلاش میکند هرگونه تلاش برای تجهیز و انتقال سلاح پیشرفته به سمت این نیروها را پیش از تثبیت در شهرها، مهار کند.
۳. حمایت از اقلیت دروزی وارسال پیام محکم به دولت انتقالی سوریه درباره محدودیت حضور نظامی در جنوب
خشونت فرقهای میان عشایر و دروزهای سویدا در ماه ژوئیه منجر به کشته شدن بیش از ۱۴۰۰ نفر و آواره شدن حدود ۱۷۶ هزار نفر شد. اسرائیل با توجیه حمایت از جمعیت دروزی، مراکزی را در دمشق هدف قرار داد تا ضمن حمایت از جامعه دروزی که پیوند قومی و فرهنگی با اسرائیل دارند، به دولت انتقالی سوریه هشدار دهد که نباید نیروهایش را به مرزهای جنوبی نزدیک کند.
۴.تثبیت حضور استخباراتی، رسانهای و نظامی در مناطق استراتژیک مانند کوه هرمن و جولان
اسرائیل با تأسیس پایگاههای نظامی و نیروهای زمینی در مناطق حساس، در پی آن است که کنترل راهبردی این مناطق را درازمدت حفظ کند. پیام رسمی این است: «برای دوره نامحدود» در جنوب سوریه حضور خواهیم داشت تا امنیت شهرکهای مرزی اسرائیلی را تضمین کنیم و مطمئن باشیم نواحی مرزیمان از خطر گروههای مختلف سوری به ویژه نیروهای تحت حمایت ایران در امانند.
واکنشهای بینالمللی
امریکا: تام باراک، نماینده ویژه ایالات متحده در امور سوریه، پس از توافق آتشبس در سویدا گفت: دخالت اسرائیل «مسائل را پیچیده کرده است.» گرچه آن را به عنوان تجاوز برجسته نکرد. ایالات متحده همچنان از «دولت جدید سوریه» حمایت میکند. گرچه حملات اسرائیل را تا حدی قابل فهم میداند، اما از تنشافزایی بیشتر نیز نگران است و هشدار داده است. موضع اروپا نیز تا حدود زیادی نزدیک به اروپا بوده است.
روسیه: به دنبال حفظ بیطرفی است اما انتقادهای شدیدی علیه نقض حاکمیت سوریه وارد کرده است.
سوریه و دولت انتقالی: حزب جدید به ریاست احمد الجولانی، حملات اسرائیل را به مثابه نقض حاکمیت ملی دانسته و از جامعه جهانی خواست اسرائیل را مجبور به عقب نشینی کند. این اظهارات آخرین بار در گفتگوهای پاریس بر سر سویدا مطرح شد .
سایر بازیگران منطقهای: واکنش کشورهای عربی عمدتاً انتقاد آمیز بوده است؛ اما با رعایت توازن در کفه روابط دیپلماتیک با اسرائیل.
هدف غایی اسرائیل؛ تسهیل حمله به ایران؟
اسرائیل در عمل تلاش میکند با تسلط بر سوریه، دسترسی به اهداف راهبردی خود در ایران را تسهیل کند؛ البته این استراتژی لزوماً مبتنی بر حمله زمینی نیست، بلکه پروژهاش ایجاد یک زنجیره دفاعی هوایی، اطلاعاتی و لجستیکی برای ضربه زدن دقیقتر و کاریتر به ایران است. برخی شواهد، این پیش بینی را تقویت میکنند.
سند راهبردی اسرائیل
گزارشهای تحلیلی حاکی از آن است که یکی از اهداف اسرائیل جلوگیری از طرح راهبردی ایران برای ایجاد «کریدور لجستیکی» زمینی از سوریه به عراق و لبنان است. اسرائیل با حملات هدفمند در مسیر این انتقال، تلاش میکند جلوی تثبیت حضور شبه نظامیان در مرزهای عراق را بگیرد.
در حقیقت، اسرائیل نگران نقشهای است که ایران بتواند از طریق جنوب عراق و سوریه یک مسیر زمینی برای انتقال تسلیحات و نیروهای نیابتی به سمت لبنان و از آنجا علیه اسرائیل ایجاد کند. همان چیزی که به آن «کریدور شیعی» میگویند. این نگرانی رسمی است و اسرائیل اعلام کرده:
«همه تلاشمان را میکنیم تا از شکلگیری این مسیر جلوگیری کنیم.»
سوریه؛ پدافند اول، نقطه پرتاب احتمالی به جانب ایران
اسرائیل در دو ماه اخیر کنترل بیشتری بر استانهای جنوبی سوریه و بلندیهای جولان ایجاد کرده است تا بتواند حملات هوایی دقیقتری به خاک ایران انجام دهد. بسیاری از حملات اخیر از پایگاهها و خطوط هوایی سوریه پرتاب شدهاند، از جمله حملات اخیر به اهداف نظامی در تهران و سازمانهای هستهای ایران.
به طور خلاصه با تثبیت موقعیت در سوریه، اسرائیل سه هدف محوری را دنبال میکند:
1. قطع شریانهای حیاتی ایران به لبنان و جلوگیری از ایجاد کریدور زمینی از تهران تا مدیترانه.
2. ایجاد موقعیت برتر برای حملات هوایی و پهپادی به زیرساختهای ایران بدون نیاز به عبور از مسیرهای طولانی یا پیچیده.
3. اعمال فشار روانی و راهبردی بر تهران از طریق حضور نزدیک و ضربات پیشگیرانه، بهگونهای که ایران همواره خود را در تیررس احساس کند.
از منظر تلآویو، سوریه حلقهای کلیدی در شبکه نفوذ منطقهای ایران است؛ جایی که از طریق آن، ایران میتواند سلاح، فناوری موشکی و نیروهای نیابتی را به لبنان و حزبالله منتقل کند.
روشن است که هدف اصلی این پیشرویها، ایران است؛ چه در قالب تضعیف شبکه منطقهایاش، چه در قالب آمادهسازی بستر حملات دقیقتر و سریعتر به زیرساختهای حساس داخل ایران. سوریه برای اسرائیل فقط سکوی فشار علیه تهران است و هر گامی که در آن برمیدارد، نهایتاً به مهار و محدودسازی ایران ختم میشود.
دیدگاه تان را بنویسید