سوار ماشین زمان بشوید؛ بنگ کشیدن درویشان جاذبه توریستی ایران در زمان قاجار

شایانیوز- وقتی در جاده ی تاریخ سرزمینمان ایران قدم می زنیم، به منظره هایی برمی خوریم که نظیر آن یا در تاریخ سرزمین های دیگر یافت نمی شود و یا بسیار ویژه و در نتیجه کم تکرار است. مواجهه با دراویش قطعا یکی از آنهاست. این قشر از جامعه که در ادامه ی مطلب پیش رو بیشتر با آنها آشنا خواهیم شد، حتی در دوران قاجار بسیار مورد توجه جهانگردان بودند. این توجه گاهی تا حدی بالا می رفت که از آن ها کارت پستال تهیه می شد تا مسافران سرزمین های دیگر، به عنوان سوغات آن ها را به کشور خودشان ببرند. حال آنکه اگر بگوییم درویشان زمانی بخشی از جاذبه ی گردشگری سرزمینمان ایران به حساب می آمدند بیراه نگفته ایم.

درویشان زمان قاجار هندوها و ایرانیانی بودند که از غم دنیا آزادند

درویش بودن نه تنها از جمله مجازات های دوران قاجار محسوب نمی شده بلکه در واقع آن را نوعی شغل نیز می دانستند. بر اساس توضیحات مفصلی که از (ادوارد پولاک) پزشک اتریشی در تاریخ منتشر شده است، می شود اینگونه گفت که آن ها اقشار منحصر به فرد با روحیاتی خاص بودند. پولاک که در عهد ناصری از معلمان دارالفنون بود و به مدت 10 سال در ایران سکونت داشت، در کتاب ایران و ایرانیان، از دراویش دوران قاجار اینگونه یاد کرده است: در روزگاران قدیم از این طبقه مردم، برجسته‌ترین اندیشمندان و مستعدترین شاعران برخاسته‌اند؛ در اینجا فقط به نام‌های پرآوازه سعدی و حافظ اشاره می‌کنیم. اما فعلاً طبقاتی از ولگردان، قوالان (آوازه‌خوانان) و قصه‌گویان را تشکیل می‌دهند، بدون اینکه تعلیم و تربیت خاصی داشته باشند. این‌ها که حال هیچ کسب‌وکاری ندارند به مالکیت پشت پا زده‌اند و بی‌غم و بی‌خیال روز را به شب می‌آورند.

درویش شغل محبوب دوران قاجار حتی برای شاهزادگان

بسیاری از آنان هندو و بقیه ایرانی هستند، حتی پسران خانواده‌های معتبر و شاهزادگان را در این سلک (راه، طریق) می‌توان دید؛ برادر مستوفی‌الممالک نیز به آنان پیوسته است. آنان که در غم مال دنیا نیستند با چوبدستی... با کلاه درویشی، پوست پلنگ و بوق و کشکولی از پوست نارگیل در ممالک و سرزمین‌های مختلف پرسه می‌زنند و طی طریق می‌کنند... بعضی از آنها نیمه‌برهنه و با سر بی‌کلاه در ویرانه‌ها می‌گردند...

تقریباً همه آنها بنگ می‌کشند؛ بعضی تحت تأثیر نشئه بنگ به‌کلی از خودبی‌خود می‌شوند... با این همه هرجا که پا بگذارند مورد توجه و عنایت عامه مردم قرار می‌گیرند.

آنتوان سوریوگین عکاس معروف دوران قاجار نیز از جمله بهترین تصاویر موجود از درویشان را برای ما به یادگار گذاشته. تصاویری از مردمانی که همیشه محبوب عام و خاص دورانشان بودند. سادگی که از جای جای این تصاویر بیرون میزند، نشان از خالی بودن ذهن این افراد از هرگونه دغدغه های سطحی یا عمیقی دارد که به اندوخته های دنیا آلوده بوده است. 

گروهی از دراویش هستند که در پوشاک جاه و جلال می‌ بینند، آن‌ها خود را اهل آزاد می‌ نامند

بی شک معروف ترین عکس های آنتوان سوریوگین که پیش از این بارها به نمایش درآمده عکس های او از دراویش و گدایان است

سوریوگین در بسیاری مواقع درویشان را به استودیوی عکاسی خود می‌آورده تا نور و ترکیب بندی را آنطور که دلخواهش بوده تنظیم کند و عکس بگیرد

می گویند در ایران زمان قاجار راه‌های ورودی و خروجی شهر، بیغوله‌ ها، کلبه‌ های گلی، زاغه‌ ها محل تجمع گدایان گرسنه و بیماری بوده که از هر رهگذری تقاضای کمک می کرده‌ اند چیزی که در میان خاطرات سیاحان از ایران بارها به آن اشاره شده است

عکس های دراویش و گدایان در میان مجموعه باقی مانده از عکس های سوریوگین بیش از بقیه به چشم می‌آید

بعضی از آن‌ها نیمه برهنه و با سر بی‌کلاه در ویرانه‌ها می‌گردند

برای سوار شدن به ماشین زمان و گشتن در کوچه پس کوچه های گذشته، مهمان تاریخانه ما باشید.