سلول درمانی؛ امیدی تازه برای درمان کرونا
استفاده از سلول های بنیادی برای تقویت سیستم ایمنی، فرضیه ای که امید های زیادی برای درمان بیماری کووید 19 را زنده نگه داشته است.
کمپانی درمانی Celularity مستقر در نیوجرسی اعلام کرده است که مجوزات لازم برای آزمایشات بالینی مبنی بر سلول درمانی برای مبارزه با کووید19 را به تازگی از سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) دریافت کرده است.
پروژهای با نام CYNK-001 توسط این شرکت آمریکایی در حال بررسی وضعیتهای درمانی است تا پس از آن به سرعت وارد مراحل بالینی شود و بتواند به افرادی که از این بیماری رنج میبرند کمک کرده باشد. پروژهای که این شرکت در حال انجام آزمایشات آن است در طبقه‌بندی سلول درمانی یا Cell Therapy برای درمان این بیماری قرار میگیرد. اما اینکه تا چه اندازه میتواند قلب تپنده‌ی ویروس را هدف قرار دهد و به سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با ویروس جانی تازه ببخشد در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
این رویکرد درمانی چگونه عمل میکند؟ چه موانعی بر سر راه آن قرار دارد؟ و تا چه اندازه باید به آن امیدوار بود؟ همه اینها سوالاتی هستند که در این مقاله به آنها پاسخ داده شده است.
سلول بنیادی چیست؟
سلولهای بنیادی (Stem Cells) سلولهایی با قابلیت فراوان برای تبدیل شدن به انواع دیگر سلولها که قادر هستند بافتهای مختلف بدن را ایجاد کنند، هستند. بعبارت دیگر تمامی سلولهای بدن از یک سلول بنیادی جنینی با این قابلیت مشتق شده اند.
سلولهای بنیادی سلولهایی هستند که بر اساس دو ویژگی شناخته میشوند. اول آن که این سلول ها قادرند تا با تقسیم خود سلولهای دیگر بسیاری که همگی مشابه با همان سلول اولیه و دارای خاصیت خود تجدید شوندگی هستند را تولید کنند. این ویژگی باعث میشود که همواره مخزن سلولهای بنیادی بدن حفظ گردد.
دوم اینکه سلولها میتوانند بالغ شده و به سلولهای دیگری که عملکرد خاصی را بر عهده دارند تبدیل شوند. مانند سلولهای عضله قلب، عصب و پوست. این ویژگی نیز به دلیل نیاز جایگزینی سلول های فرسوده یا مرده با سلول های جوان، دارای عملکرد ویژه است.
سلول درمانی چیست؟
سلول درمانی به پیوند سلول زنده از خود فرد یا فرد سالم دیگر با هدف بازسازی بافت بدن گفته میشود. سلول ها کارخانه های قدرتمندی هستند که می توانند اثرات درمانی را از طریق روشهای متعددی اعمال نمایند. سلول ها می توانند در محل آسیب قرار گرفته، مواد محرک رشد ترشح کنند و در برخی موارد به سلولهای دیگری تبدیل شوند. این تطبیق پذیری باعث میشود سلول درمانی به طور قدرتمندی عمل کند و امکان بالایی برای درمان بیماریهای غیر قابل برگشت را فراهم نماید. بازسازی بافتهای آسیب دیده، کمک به افزایش قدرت سیستم ایمنی در مبارزه با عفونتها و از بین بردن سلولهای سرطانی و همچنین تعدیل و تنظیم آن در بیماریهای خودایمنی از جمله اهداف متخصصان در این حیطه به شمار میرود.
ارتباط سلول درمانی در مبارزه با کرونا ویروس جدید چیست؟
در بدن انسان نوع خاصی از سلولهای سیستم ایمنی بنام سلولهای کشندهی طبیعی یا Natural Killer Cell (NKC) وظیفه دفاع در برابر سلولهای سرطانی شده و همچنین سلولهایی که گرفتار ویروسها شده‌اند را دارند. این سربازان سیستم ایمنی در اولین لحظات ورود ویروس به بدن فعال شده و گسترش مییابند. گیرنده‌ها همچون رادارها بر سطح این سلولها پدید آمده و کوچکترین آلودگی ناشی از ویروسها را شناسایی کرده و سلول آلوده به ویروس را از بین میبرند.
در روشهای معمول سلول درمانی سلولهای صلاحیت دار سیستم ایمنی از خون فرد گرفته شده و در محیط آزمایشگاه در یک پروسه‌ی پر زحمت و طولانی به سلولهایی بدل میشوند که بتوانند با قدرت بیشتری، ویروس، باکتری و یا سلول سرطانی را شناسایی کنند؛ این سلولها دوباره به بدن فرد برای انجام وظایف تعریف شده بازگردانده میشوند.
اما هدف این شرکت برای آغاز این پروژه بر مبنای موفقیتهایی است که سالهای گذشته با همین روش در مبارزه با بیماریهایی همچون تومورهای مغزی بدست آورده است.
سلولهای بنیادی بسیاری در بافت جفت قرار دارند و استفاده از آنها پژوهشگران را با مسائل اخلاقی چندانی مواجه نخواهد کرد.
در این رویکرد درمانی، سلولهای کشندهی طبیعی (NKC) از سلولهای بنیادی خون ساز جفت انسان (placental hematopoietic stem cells) مشتق شده و سپس به افراد که مبتلا به بیماری کووید19 هستند تزریق میشود. این سلولها به کمک سیستم ایمنی میشتابند و به اجزای مختلف آن این قدرت را میدهند که جان تازه‌ای در برابر ویروس بگیرند.
یکی از اعضای این تیم تحقیقاتی اظهار داشته است که این روش درمانی میتواند دریچه‌ای نو در برابر دانش ما در مبارزه با این ویروس ایفا کند و آن چیزی که این رویکرد را از سایر روشها جدا میسازد، سهولت ساخت سلولهای NKC در مقیاس بالا، نگهداری راحت‌تر این سلولها در محیطهای آزمایشگاهی و همچنین استفاده از آن برای همه‌ی افراد مبتلا بدون نیاز به پروسه‌ی شخصی سازی است.
چه موانعی بر سر راه این روش قرار دارد؟
با وجود شواهد علمی برای این روش اما منتقدان این پروژه عقیده دارند در کنار منطقی بودن ایده‌ی این رویکرد درمانی، امکان دارد در مواردی به تشدید وضعیت بیماران منجر شود.
در بیماری کووید19 ما با یک پاسخ افسار گسیخته‌ی سیستم ایمنی مواجه هستیم؛ پاسخی که در علم ایمونولوژی از آن تحت عنوان طوفان سایتوکاینی (Cytokine Storm) یاد میشود.
پروفوسور Yokoyama، ایمونولوژیست در دانشکده پزشکی واشنگتن از این پروژه بعنوان یک ایده‌ی قابل توجه یاد کرده است و اظهار داشته است که باید ببینیم پاسخ این ویروس هوشمند در مقابل CYNK-001 چه خواهد بود؛ کنترل ویروس و یا همدستی با آن!؟
دیدگاه تان را بنویسید