هدف وسیله را توجیه نمی کند؛ تلاش برای نجات تمام دنیا خیالی بیش نیست

شایانیوز- دن کیشوت یکی از جمله بهترین و بزرگترین داستان های جهان به شمار می رود. همین مقدمه ی کوتاه کافی است تا به ارزش خوانش این اثر حتی قبل از شروع بررسی آن پی ببریم. 

این اثر که توسط سروانتس به تحریر در آمده، بنا بر اعتقاد بسیاری از منتقدین، بهترین و ماندگار ترین رمان اسپانیایی محسوب می شود. دن کیشوت در دو جلد به چاپ رسیده که جلد اول آن نخستین بار در سال 1605 به دست مخاطب رسید و باید گفت که از همان اول نیز مورد استقبال گسترده ای قرار گرفت.

هرچند که جلد دوم این اثر، چیزی حدود ده سال بعد و در سال 1615 به نیمه ی اول خودش پیوست. اما باعث شد که در روزگاران پس از خود، بهانه ای برای نمایشنامه های فاخر اقتباس شده و همچنین سوژه ای ناب برای سینماگران و فعالان اپرا باشد

دلیل این همه مقبولیت دن کیشوت در چیست

کمتر اثری پیدا میشود که در تمام فرهنگ ها جا باز کند و سالیان متمادی را در اوج بماند. از طرفی دیگر همزمان مورد توجه قرار گرفتن، هم از جانب قشر روشنفکر و هم از جانب عوام، هنری خاص در نگارش کتاب را می طلبد. 

لذا دن کیشوت همه حصارهای جغرافیایی، نژادی، اجتماعی و طبقاتی را درهم شکسته و نام خود را با شکوه هرچه تمام تر به بشریت شناسانده است. همین بس که این رمان، از ابتدای قرن هفدهم تاکنون، بیش از هزار بار، به بیشتر از سی زبان مختلف منتشر گردیده و تنها در شوروی، از سال ۱۹۱۷ به این‌ طرف، پنجاه مرتبه و هر بار در ۹۰۰۰۰۰ نسخه و به چهارده زبان ترجمه و تجدید چاپ شده است! این اتفاق حیرت انگیز و کم تکرار در حوزه ی مقبولیت یک اثری ادبی، چیزی شبیه به زلزله ای می باشد که به جای ویرانی، زمین را تکان داده و از بین سنگ ریزه ها، خاکه های طلا را بیرون بریزد.

پیام دن کیشوت چیست؟

حتما با این ضرب المثل قدیمی که هدف وسیله را توجیه نمی کند رو به رو شده اید. دن کیشوت به طور کل چنین مضمونی را دنبال می کند. قصه ای که شخصیت اصلی آن، علی رغم برخورداری از هدفی والا و متعالی، راه درستی را برای دست یابی به سعود را انتخاب نکرده است. او مدام و به طرق مختلف به دنبال راهی برای نجات دنیا می گردد. غافل از اینکه عقل ناقصش در این راه او را بازیچه و ملعبه ی سایرین ساخته است. 

با تمام این تفاسیر، ما در ساختار کتاب دن کیشوت با قلمی ویژه از سروانتس رو به رو هستیم. قلمی که در قالبی داستان وار و از یاد نرفتنی، حکایت هایی با مضمون پایدار و کوتاه را دنبال می کند. سیر منظمی که از ابتدا تا انتهای این اثر خارق العاده امتداد دارد

تفاوت جلد اول و دوم دن کیشوت در چیست

همانگونه که در ابتدای مطلب نیز به آن اشاره کردیم، سروانتس، جلد دوم دن کیشوت را ده سال بعد به چاپ رساند. لذا این تجربه ی پر تکرار، مربوط به برتری نسخه های اولیه در مقایسه با نسخه ی بعدی یک اثر، در مورد دن کیشوت نیز صدق می کند. 

در جلد اول دن کیشوت، با کاراکتری سروکار داریم که تخیل خود را به شیوه ای خاص دنبال می کند. شیوه ای جذاب که مخاطب را تا آخرین ورق پای کتاب می نشاند. در جلد دوم اما با اینکه نویسنده پس از ده سال در نوشتن مهارت بیشتری پیدا کرده، تقریبا خودش را به مخاطب لو میدهد.  لذا در سیر داستانی دست انداخته شده و وارد جنجال های متفاوتی می شود که نسبت به نمونه اولیه، از جذابیت کمتری برخوردار هستند.

بهترین ترجمه ی دن کیشوت

حال که اینهمه از مزیت های خواندن دن کیشوت گفتیم و قلم سروانتس را ستایش کردیم، خوب است به این نکته نیز اشاره کنیم که یکی از دلایل مقبولیت اثری خارجی بیرون از مرزهای مربوط به کشور مبدا، برگردان موفق آن است. در ایران نیز مقبولیت دن کیشوت جدای از پتانسیل درونی خود اثر، به ترجمه ی بی نظیر محمد قاضی نیز مرتبط است.

اگر به بررسی آثار جهان علاقه دارید به نقد کتاب ما نیز سر بزنید.