چوپانی که در 37 سالگی تازه شروع به تحصیل کرد و قلب مصنوعی اختراع کرد

شایانیوز- تولدی در دل کوه‌ها و روستایی پر امید_ دکتر توفیق موسیوند در ۱۱ آذر ۱۳۲۱ در روستای ورکانه، واقع در استان همدان، در خانواده‌ای روستایی و دامدار به دنیا آمد. دوران کودکی او در دشت‌های وسیع و کوهستان‌های همدان سپری شد، جایی که تجربه زندگی در روستا، همراه با مسئولیت‌های خانوادگی و مراقبت از دام‌ها، زمینه‌ای برای شکل‌گیری حس مسئولیت، پشتکار و خلاقیت در او ایجاد کرد. او شب‌ها روی پشت‌بام روستا می‌نشست و به آسمان و ستارگان خیره می‌شد؛ تفکری که بعدها در انتخاب مسیر علمی و کشف معماهای فناوری و پزشکی تأثیر مستقیم داشت. علاقه او به کشف رازهای جهان، همراه با شرایط سخت زندگی، باعث شد که از همان کودکی توانایی مواجهه با مشکلات و خلاقیت در حل آن‌ها را بیاموزد.

مسیر تحصیل و ورود به جهان مهندسی پزشکی

موسیوند پس از پایان دوره متوسطه در ایران، با علاقه به علوم مهندسی، تحصیل در رشته کشاورزی دانشگاه تهران را آغاز کرد و در همان دوران توانست پایه‌های علمی و فکری خود را استوار کند. پس از پایان کارشناسی، با دریافت بورسیه تحصیلی به کانادا رفت و رشته مهندسی مکانیک را در دانشگاه آلبرتا ادامه داد. تجربه او در مهندسی، همراه با علاقه شدید به پزشکی، سبب شد که در سن ۳۷ سالگی به تحصیل در رشته‌های علوم پزشکی و مهندسی پزشکی بپردازد و در نهایت موفق به اخذ دو دکترای هم‌زمان شد: دکترای مهندسی پزشکی و دکترای علوم پزشکی.

این ترکیب نادر از مهارت‌ها، هم در مهندسی و هم در پزشکی، او را در جایگاهی منحصر به ‌فرد قرار داد، جایی که می‌توانست ایده‌های علمی را مستقیماً به راهکارهای عملی و دستگاه‌های پزشکی تبدیل کند. این نقطه عطفی بود که مسیر اختراعات و نوآوری‌های او را رقم زد.

اختراعات و دستاوردهای علمی برجسته

دکتر موسیوند در طول عمر علمی خود، به‌ ویژه در پروژه قلب مصنوعی، به جهانیان نشان داد که یک ذهن خلاق و پرانرژی می‌تواند مرزهای علم و پزشکی را جابجا کند. او نخستین قلب مصنوعی قابل کاشت در بدن انسان را طراحی و تولید کرد؛ قلبی که قابلیت نظارت و کنترل از راه دور داشت و انقلابی در جراحی‌های قلب ایجاد کرد. این دستاورد علمی نه تنها زندگی بیماران را نجات داد، بلکه استانداردهای جدیدی برای مهندسی پزشکی و تکنولوژی‌های زیستی در سطح جهانی تعریف کرد.

علاوه بر قلب مصنوعی، موسیوند موفق به اختراعات دیگری شد که شامل بای‌پس قلبی–ریوی، ابزار تشخیص پزشکی از راه دور، تنظیم و معالجه قلب، و تکنولوژی تعیین DNA از طریق اثرانگشت است. در مجموع، بیش از ۱۴ اختراع پزشکی و مهندسی از وی ثبت شده است که هر کدام گامی بزرگ در ارتقای سطح سلامت و فناوری پزشکی بشر بوده است.

افتخارات بین‌المللی

مسیر علمی موسیوند با افتخارات بین‌المللی متعدد همراه بوده است. او عضو افتخاری فرهنگستان علوم پزشکی ایران و دریافت ‌کننده جوایز متعدد علمی از جمله جایزه کارآفرینی شورای علوم زیستی اتاوا، جوایز آکادمی علوم انجمن سلطنتی کانادا و جایزه آکادمی بین‌المللی قلب و عروق بود. این دستاوردها نشان ‌دهنده اعتراف جهانی به تأثیرگذاری عمیق آثار او در سطح پزشکی و مهندسی است. حتی در بریتانیا، نشان جوبیلی الماسی الیزابت دوم (جشنی جهانی در سال ۲۰۱۲ به مناسبت شصتمین سالگرد جلوس ملکه الیزابت دوم بر تخت هفت کشور پس از مرگ پدرش، شاه جرج ششم، در ۶ فوریه ۱۹۵۲ است.) نیز به او تعلق گرفت؛ نمادی از احترام جهانی به نقش او در ارتقای فناوری پزشکی و مهندسی زیستی.

ارزش  فعالیت‌ها

با نگاه تحلیلی، آثار موسیوند بیش از آنکه صرفاً تکنولوژیک باشند، پیام‌آور فلسفه‌ای عمیق در نوآوری هستند؛ تلفیق علم، مهندسی و پزشکی که به خلق راهکارهایی منجر شده که پیش از آن در جهان به این شکل وجود نداشت. قلب مصنوعی او، نه تنها یک وسیله پزشکی، بلکه نمادی از اراده انسان برای غلبه بر محدودیت‌های زیستی است. از سوی دیگر، برخی منتقدان اشاره می‌کنند که اختراعات او، هرچند انقلابی، نیازمند ساختار حمایتی، سرمایه‌گذاری گسترده و سیاست‌های سلامت عمومی هستند تا تأثیر واقعی خود را بر سلامت جهانی اعمال کنند. این نقدها، بیشتر به محدودیت‌های نظام‌های بهداشتی و نبود زیرساخت‌های جهانی مربوط می‌شود تا کیفیت علمی آثار موسیوند.

یادبود و میراث جاودانه

دکتر توفیق موسیوند در ۱۷ دی ۱۴۰۲ در سن ۸۲ سالگی درگذشت، اما میراث او همچنان زنده است. او از یک کودک روستایی به یک چهره بین‌المللی تبدیل شد که نام ایران را در بالاترین سطوح علمی و پزشکی جهان مطرح کرد. آثار او، نمونه‌ای از تلفیق اراده، پشتکار، خلاقیت و علم است که می‌تواند الگویی الهام‌بخش برای نسل‌های آینده دانشمندان و مخترعان باشد.

او بیش از یک مخترع؛ نمادی از خلاقیت، اراده و نوآوری ایرانی در عرصه جهانی بود. آثارش نه تنها زندگی افراد بی‌شماری را نجات داد، بلکه افق‌های تازه‌ای در مهندسی پزشکی، فناوری زیستی و نوآوری علمی گشود.

میراث او، الگویی برای دانشمندان جهان است: فراتر از محدودیت‌ها فکر کن، ترکیب علم و خلاقیت را فراموش نکن و به تأثیر اجتماعی و انسانی اختراعات خود بیاندیش.

دکتر موسیوند یکبار در مصاحبه‌ای گفت:

«ما خانوادهٔ شلوغی بودیم و خاطرات زیادی دارم از آن سال‌ها. من ساده زندگی کردن را خیلی دوست دارم. گله چرانی، دعوا، آشتی، عید نوروز و… همه و همه الان دارد جلوی چشم‌هایم شکل می‌گیرد. انگار همین دیروز بود، من خیلی خوشبخت بودم که پدرم گذاشت درس بخوانم، فرصتی که نصیب خواهرانم نشد.»