پسوریازیس بیماری که شوخی بردار نیست! اگر این علائم رو داری سریع به پزشک مراجعه کن
پسوریازیس از شایعترین بیماریهای التهابی مزمن پوست است که علاوه بر جنبههای منفی زیباییشناختی، میتواند با عوارض جسمی و روانی همراه باشد.
شایانیوز- پسوریازیس یکی از شایعترین بیماریهای التهابی مزمن پوست است که میلیونها نفر در سراسر جهان به آن مبتلا هستند. این بیماری علاوه بر جنبههای منفی زیباییشناختی، میتواند با عوارض جسمی و روانی جدی همراه باشد.
تعریف و ویژگیها
پسوریازیس یک اختلال خودایمنی مزمن است که باعث افزایش سریع چرخه رشد سلولهای پوست میشود. در پوست سالم، چرخه بازسازی سلولها حدود ۲۸ روز طول میکشد، اما در افراد مبتلا به پسوریازیس این فرآیند به ۳–۷ روز کاهش مییابد، که منجر به تجمع سلولهای مرده و ایجاد لکههای قرمز و فلسدار میشود.
انواع مختلف پسوریازیس
پسوریازیس پلاک (Plaque Psoriasis):
شایعترین نوع، با لکههای ضخیم و قرمز و فلسهای نقرهای.
پسوریازیس قطرهای (Guttate Psoriasis):
لکههای کوچک قرمز و گرد، معمولاً پس از عفونت استرپتوکوکی.
پسوریازیس معکوس (Inverse Psoriasis):
در چینهای بدن مثل زیر بغل و کشاله ران، بدون فلس مشخص و معمولاً براق و قرمز.
پسوریازیس کف دست و پا (Palmoplantar Psoriasis):
روی دستها و پاها با درد و ترکهای پوستی.
پسوریازیس ناخن (Nail Psoriasis):
ایجاد فرورفتگی، زرد شدن یا کنده شدن ناخنها.
پسوریازیس مخاطی و آرتریتیک:
نوعی که مفاصل را درگیر میکند (Psoriatic Arthritis).
علل و عوامل
پسوریازیس یک بیماری چندعاملی است که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، ایمنی و محیطی در آن نقش دارند:
ژنتیک:
سابقه خانوادگی یکی از قویترین عوامل است. حدود ۳۰ درصد بیماران دارای عضو خانواده مبتلا هستند.
سیستم ایمنی:
پاسخ بیشفعال لنفوسیتهای T باعث التهاب و تکثیر سریع سلولهای پوست میشود.
محیط و سبک زندگی:
استرس، چاقی، مصرف الکل، سیگار و برخی داروها مانند بتابلاکرها و داروهای ضدمالاریا میتوانند شروع یا تشدید بیماری را تحریک کنند.
عفونتها:
به ویژه عفونتهای استرپتوکوکی در پسوریازیس قطرهای.
نشانههای خطر؛ کی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگرچه پسوریازیس معمولاً یک بیماری مزمن و قابل کنترل است، برخی علائم میتوانند نشانه خطر یا عود شدید بیماری باشند و نیازمند بررسی سریع پزشکی هستند. توجه به این علائم میتواند از عوارض جدی و پیشرفت بیماری جلوگیری کند.
۱. گسترش سریع یا ناگهانی ضایعات پوستی
لکههای قرمز و فلسدار پوست به سرعت بزرگ یا گسترده میشوند.
در صورت مشاهده پوشش بیش از ۱۰ درصد سطح بدن یا ضایعاتی که به سرعت گسترش پیدا میکنند، باید فوراً به متخصص پوست مراجعه شود.
علت هشدار: ممکن است نشانه نوع شدید پسوریازیس (مثلاً پسوریازیس پوستی اریترودرمی) باشد که میتواند خطرناک باشد و نیاز به درمان سیستمیک فوری دارد.
۲. التهاب و درد مفاصل
درد، تورم، قرمزی یا محدودیت حرکت مفاصل، به ویژه در انگشتان دست و پا، زانو و مچ، میتواند نشانه آرتریت پسوریاتیک باشد.
علت هشدار: اگر درمان به موقع انجام نشود، مفاصل میتوانند آسیب دائمی ببینند و ناتوانی ایجاد شود.
۳. خونریزی، عفونت یا ترکهای شدید پوست
ترکهای عمیق یا خونریزی در پوست، پوست سر یا دست و پا
ترشح یا چرک نشانه عفونت ثانویه است که ممکن است نیاز به آنتیبیوتیک و درمان تخصصی داشته باشد.
علت هشدار: عفونت میتواند شدت التهاب را افزایش دهد و به وضعیت سیستمیک منجر شود.
۴. تغییرات ناخن
فرورفتگی عمیق، کنده شدن یا تغییر رنگ ناخنها
این علائم میتوانند نشانه پسوریازیس ناخن باشند و در برخی موارد با آرتریت پسوریاتیک همراه هستند.
۵. علائم سیستمیک و عمومی
تب، خستگی شدید، کاهش وزن ناگهانی یا تورم غدد لنفاوی
اگر پسوریازیس به شکل اریترودرمی یا پسوریازیس شدید منتشر شده باشد، ممکن است بدن دچار التهاب سیستمیک شود و نیازمند درمان اورژانسی باشد.
۶. اختلالات روانی
افسردگی، اضطراب شدید یا افکار خودکشی
پسوریازیس میتواند به طور مستقیم و غیرمستقیم روی سلامت روان تأثیر بگذارد. در صورت مشاهده این علائم، مراجعه به رواندرمانگر توصیه میشود.
اگرعلائم پسوریازیس در شما به طور ناگهانی شدید شده یا با درد، تورم مفاصل، خونریزی یا عفونت همراه است، باید سریعاً به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب میتواند از پیشرفت بیماری، آسیب مفاصل و عوارض جانبی داروها جلوگیری کند.
تفاوت پسوریازیس و اگزما
اغلب افراد مبتلا به بیماریهای پوستی، پسوریازیس و اگزما را با هم اشتباه میگیرند، اما این دو تفاوتهای مهمی دارند:
پسوریازیس یک بیماری خودایمنی است، در حالی که اگزما (Atopic Dermatitis) معمولاً ناشی از آلرژی یا تحریک پوست است.
لکههای پسوریازیس ضخیم، فلسدار و قرمز هستند، اما ضایعات اگزما قرمز، خارشدار و گاهی تاولدار و ترشحی است.
محل شایع پسوریازیس معمولاً آرنج، زانو و پوست سر است، در حالی که اگزما بیشتر در داخل آرنج، پشت زانو، گردن و صورت دیده میشود.
خارش در پسوریازیس متوسط تا شدید است اما معمولاً کمتر از اگزماست، که اغلب خارش آن شدید و مزمن است.
سن شروع پسوریازیس معمولاً بزرگسالان هستند ولی هر سنی ممکن است گرفتار شود، در حالی که اگزما اغلب قبل از ۵ سالگی ظاهر میشود.
محرکهای پسوریازیس شامل ژنتیک، استرس، دارو و عفونت است، در حالی که اگزما بیشتر با آلرژنها، خشک شدن پوست و تماس با صابونها یا مواد تحریککننده تشدید میشود.
تفاوت کلیدی دیگر این است که پسوریازیس میتواند ناخنها، مفاصل و حتی مخاطها را درگیر کند، در حالی که اگزما معمولاً محدود به پوست و خارش سطحی است. این تفاوت در تشخیص و انتخاب درمان اهمیت حیاتی دارد.
عوارض و تأثیر بر زندگی
اثرات فیزیکی: درد مفاصل، خارش، ترکهای دردناک پوست و عفونت ثانویه.
اثرات روانی: اضطراب، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس. مطالعات نشان میدهد ۳۰–۵۰ درصد بیماران حداقل یک دوره افسردگی را تجربه میکنند.
اثرات اقتصادی و اجتماعی: هزینههای درمانی معمولاً بالا، کاهش بهرهوری و محدودیت فعالیتهای اجتماعی.
علاوه بر این، بیماران مبتلا به پسوریازیس شدید، ریسک بیشتری برای بیماریهای قلبی–عروقی، دیابت و متابولیک دارند که نیاز به پایش و مدیریت پزشکی جامع دارد.
مدیریت و درمان
درمان پسوریازیس به شدت و نوع بیماری بستگی دارد و معمولاً ترکیبی است:
موضعی: کرمها و پمادهای کورتیکواستروئید، ویتامین D موضعی، رتینوئیدها.
نوردرمانی (Phototherapy): استفاده از نور UVB کنترل شده برای کاهش التهاب.
سیستمیک: داروهای خوراکی یا تزریقی مانند متوتروکسات، سیکلوسپورین و بیولوژیکها
سبک زندگی: کاهش وزن، ترک سیگار و الکل، مدیریت استرس، مرطوب نگه داشتن پوست و رژیم غذایی سالم.
در درمانهای جدید، داروهای بیولوژیک به ویژه برای بیماران با پسوریازیس متوسط تا شدید، اثربخشی بالایی در کنترل التهاب و جلوگیری از عوارض مفصلی دارند.
باورهای غلط و واقعیتها
باور غلط: پسوریازیس مسری است.
واقعیت: پسوریازیس یک بیماری خودایمنی است و از فردی به فرد دیگر منتقل نمیشود.
باور غلط: رژیم غذایی میتواند بیماری را درمان کند.
واقعیت: رژیم غذایی سالم میتواند شدت علائم را کاهش دهد اما درمان قطعی نیست.
باور غلط: فقط پوست سر و دست و پا را درگیر میکند.
واقعیت: پسوریازیس میتواند ناخنها، مفاصل و حتی مخاطها را درگیر کند.
پسوریازیس یک بیماری پیچیده و چندعاملی است که نیازمند تشخیص دقیق و درمان جامع است. تفاوت آن با اگزما در ماهیت التهابی، شکل ضایعات و محل بروز است. مدیریت موفق این بیماری نیازمند ترکیبی از درمان پزشکی، تغییر سبک زندگی و حمایت روانی است.
