یک عکس یک روایت؛ ماجرای دندانساز فرنگی که دندان مبارک ناصرالدین شاه را پاک میکرد

شایانیوز- تا پیش از ناصرالدین شاه قاجار، دندانپزشکی و دندانسازی در ایران به عنوان یک حرفه شناخته نمی شد؛ درواقع تا آن ایام در ایران همچون سایر کشورها مقوله دندانپزشکی و کشیدن دندان توسط دلاکان صورت می گرفت که به عنوان شکسته بند و آرایشگر نیز شناخته می شدند و به کار حجامت نیز مشغول بودند. این پادشاه قاجار در سفر دوم خود به فرنگ اولین متخصص دندانپزشک و دندانساز را به ایران آورد.

توجه به دندان همایونی عامل ورود دندانپزشکان به ایران

بنابر آنچه در تاریخ آمده و مورخان نگاشته اند ناصرالدین شاه سهم به سزایی در توجه به دندان سازی داشت و سرآمد کسانی بوده که در رسیدگی به سلامت دندان‌ها بسیار توجه می‌کرده‌اند. همین امر نیز سبب شد در روزگار وی پای دندان‌سازان فرنگی به ایران باز شود.

سلمانی ها به دندان کشی مشغول بودند

عبدالله مستوفی درکتاب خود درباره تاریخ اجتماعی و اداری عصر قاجار با اشاره به نبود دندانساز و دندانپزشک در ایران می نویسد: «دندانسازی در ایران هیچ نبود. اطبا به معالجة لثه می‌پرداختند و اگر حاجتی به دندان کشی پیدا می شد به دستور طبیب، سلمانی ها، به این کار می پرداختند. ناصرالدین شاه در سفر دوم خود به فرنگ، یک نفر دندانساز هم به ایران آورد و پس از چندی دکتر «هبنت» جانشین او شد. ولی عامه مردم، هنوز به گذاشتن دندان عاریه عادت نداشتند و حتی از اعیان هم کسی رجوعی به این دکتر نمی کرد. سلمانی ها همچنان به دندان کشی خود مشغول و با کلبتین های ساخت اصفهان کار خود را بدون هیچ تزریقی انجام می دادند و بعضی از آن ها واقعاً زبردست بودند.»

ثبت در تاریخ از نخستین معاینه دندان در ایران

در تصویری که در ادامه آمده ناصرالدین شاه به همراه تعدادی خدم و حشم را خواهید دید که به نظر میرسد در حال اصلاح صورت همایونی هستند؛ اما در واقع این عکس برای ثبت در تاریخ چنین با ژست مرتب و منظم برداشته شده است و شخصی که مقابل ناصرالدین شاه ایستاده یکی از دندانپزشکان فرنگی بوده و در حال معاینه دندان های این شاه قاجار است.

در شرح عکس آمده است«تمثال مبارک اقدس همایونی روح العالمین فدا در عمارت مبارکه شهرستانک در حالتی که دندان ساز دندان مبارک را پاک میکرد.»

خدم و حشم در انتظار دندان همایونی

عکس مزبور توسط آنتوان سوریوگین پس از بازگشت ناصرالدین شاه از آشتیان گرفته شده است. عکس در تاریخ 11شهریور 1271ه.ش/ ۹ صفر۱۳۱۰ ه.ق/۲ سپتامبر ۱۸۹۲ در عمارت مبارکه شهرستانک گرفته شده است و در آلبوم شماره ۱۱۷ و به شماره ۱-۲۵۵۸ در آلبوم خانه کاخ گلستان نگهداری می شود. در این عکس به ترتیب از سمت راست تقی احتساب الملک، برتراند باتیست انسگاریوس هیبنت دندان ساز سوئدی، ناصرالدین شاه، میرزا محمدخان ملیجک اول ناصرالدین شاه و اعتماد حضرت که آینه به دست دارد را مشاهده خواهید کرد.