عجایب ایران زمین، رازآلودترین روستای ایران؛ این روستا یکی از عجایب جهان است!

شایانیوز- در مرزهای شرقی ایران، جایی در استان خراسان جنوبی و نزدیک به مرز افغانستان، روستایی پنهان شده که به «سرزمین لی‌لی‌پوت‌ها» شهرت یافته. ماخونیک روستای شگفت‌انگیز و دورافتاده و پنهان در میان کوه‌ها است و از توابع بیرجند به شمار می‌رود. این روستای منحصر به فرد نه‌ تنها با معماری عجیب و فرهنگ متفاوتش از سایر نقاط ایران و حتی جهان جدا می‌شود، بلکه با افسانه‌ها، شایعات و واقعیاتی که پیرامون آن وجود دارد، همچنان کنجکاوی پژوهشگران و گردشگران را برمی‌انگیزد.

موقعیت جغرافیایی و دسترسی

روستای ماخونیک در استان خراسان جنوبی، شهرستان سربیشه، و در نزدیکی مرز افغانستان واقع شده است. این روستا در منطقه‌ای کوهستانی و در ارتفاع حدود ۱۶۵۰ متری از سطح دریا قرار دارد. فاصلهٔ آن تا شهر بیرجند، مرکز استان، حدود ۱۴۲ کیلومتر است.

تاریخچه و پیشینه

ماخونیک قدمتی چند صد ساله دارد و برخی منابع، پیشینهٔ آن را به حدود ۱۵۰۰ سال پیش نسبت می‌دهند. این روستا به دلیل انزوای جغرافیایی و فرهنگی، تا مدت‌ها از تحولات مدرن دور مانده بود و سبک زندگی سنتی خود را حفظ کرده است.

معماری  منحصر به فرد

خانه‌های ماخونیک با مصالحی مانند خشت، گل و چوب ساخته شده‌اند و به دلیل قد کوتاه اهالی روستا، ارتفاع سقف‌ها و ورودی‌ها، کوتاه طراحی می‌شوند.

ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی

اهالی ماخونیک افغان‌هایی هستند که قرن‌ها پیش به ایران مهاجرت کردند. اهل تسنن هستند و علاقه بسیاری به آموزش مسائل دینی دارند. این روستا یک موسسه علوم قرآنی دارد که از روستاهای اطراف نیز برای اموزش به آنجا می‌آیند. روستاییان اطراف هم که از هم‌کیشان ماخونیکی‌ها هستند، ترجیح می‌دهند به‌ جای مدارس دولتی، فرزندانشان را برای آموزش‌ به مدارس دینی بفرستند.

مردم ماخونیک به زبان فارسی با لهجه‌ای خاص نزدیک به گویش افغانستانی صحبت می‌کنند و فرهنگ آن‌ها تحت تأثیر باورهای سنتی و مذهبی است و محدودیت‌های فرهنگی بسیاری دارند. البته این محدودیت‌ها به‌ تدریج با ورود فناوری و ابزار ارتباطات به روستا کاهش یافته‌اند.

مردمان ماخونیک آداب و رسوم خاص خودشان را دارند است:

مهاجرت و رفتن به شهر را طرد شدن از جامعه می‌دانند و جا به‌ جایی آن‌ها نیز منحصر به کلاته‌های منطقه ماخونیک است.  با وجود فقر و مشکلات زیاد، حاضر به ترک روستا نمی‌شوند؛ اما ممکن است برای کارهای موقت و فصلی موقتاً به روستای دیگری بروند که البته بسیار کم اتفاق می‌افتد.

تجاوز و غارت اموال دیگران در بینشان هرگز اتفاق نمی‌افتد. مردمانی صلح‌‌طلب هستند و حتی شکار هم نمی‌کنند.

زمین‌های کشاورزی این روستا کوچک و مینیاتوری است و رعایت عدالت در شراکت برایشان بی اندازه مهم است.

تا ۸۰ سال پیش گندم را نمی‌شناختند و نان گندم نمی‌خوردند.

مردمان ماخونیک تا همین ۵۰ سال پیش بسیاری از کارهای عادی و رایج را انجام نمی‌دادند. به عنوان مثال چای نمی‌نوشیدند، گوشت نمی‌خوردند و سیگار نمی‌کشیدند. تلویزیون را شیطان می‌دانستند و اجازه نمی‌دادند کودکانشان تلویزیون تماشا کنند. البته هم اکنون اوضاع تغییر کرده است و پای تلویزیون و اینترنت به روستا باز شده است.

بیماران را در غار یا شکاف کوه‌ها قرنطینه و درمان می‌کنند تا بیماری به بقیه افراد سرایت نکند. طبق قوانین اجتماعی که دارند، مردم علاوه بر مالکیت خانه خود، مالک محدوده جلوی خانه‌شان نیز هستند و به غیر از خانواده و اقوام نزدیک کسی حق ندارد آنجا خانه‌ای بسازد.

قد کوتاه ساکنان

در افسانه‌ها به این روستا می‌گویند سرزمین لی لی پوت‌ها یا آدم کوتوله‌ها! یکی از ویژگی‌های برجستهٔ ماخونیک، قد کوتاه ساکنان آن در گذشته بوده است. میانگین قد افراد در این روستا حدود ۱۴۰ سانتی‌متر گزارش شده بود. عوامل مختلفی مانند تغذیهٔ نامناسب، ازدواج‌های فامیلی و شرایط ژنتیکی ممکن است در این موضوع نقش داشته باشند. اما در سالهای اخیر به دلیل اصلاح سبک تغذیه و کمتر شدن ازدواج‌های فامیلی در میان آنان، این ژن کمی اصلاح شده و هم اکنون میانگین قدی  اهالی این روستا مقداری بلندتر شده است.

اقتصاد و معیشت

اقتصاد ماخونیک بر پایهٔ کشاورزی و دامداری سنتی استوار بوده است. محصولات اصلی شامل،جو، چغندر، شلغم و عناب می‌باشد و در دهه‌های اخیر گندم نیز به سیستم کشاورزی آنان اضافه شده است. در سال‌های اخیر، کشت سیر نیز در این منطقه رواج یافته است.

جاذبه‌های گردشگری

ماخونیک به‌عنوان یکی از هفت روستای شگفت‌انگیز جهان شناخته می‌شود و جاذبه‌های گردشگری زیادی دارد:

معماری سنتی: خانه‌های خشتی با سقف‌های کوتاه و ورودی‌های کوچک.

فرهنگ و آداب و رسوم خاص: باورها و سنت‌هایی که در کمتر جایی از ایران مشاهده می‌شود.

مناظر طبیعی: چشم‌اندازهای کوهستانی و بکر منطقه.

چهره امروز 

با احداث جاده، ساخت مدرسه و ورود برق و اینترنت، چهرهٔ ماخونیک به‌تدریج دگرگون شده است. جوانان بیشتر به شهرها مهاجرت می‌کنند، سطح سواد بالا رفته، و بسیاری از تابوهای فرهنگی از بین رفته است. با این حال، هویت سنتی این روستا هنوز تا حدود زیادی حفظ شده است. پیشنهاد می‌کنیم اگر به استان خراسان جنوبی سفر کردید، حتماً از این روستای بکر و زیبا دیدن کنید.