روایت کمال تبریزی از نقشش در تسخیر سفارت آمریکا و ترس از اعدام بخاطر فیلم مارمولک
کمال تبریزی: منوچهر محمدی، تهیه‌کننده فیلم چندبار از ترس، نصف‌شب به من زنگ زد و گفت، کمال می خواهند ما را اعدام کنند؟
شایانیوز- کمال تبریزی اخیرا با روزنامه هم میهن مصاحبه ای داشته که در آن نکات جالبی را مطرح کرده است. این مصاحبه ی طولانی چند قسمت خواندنی دارد که پیرامون یکی از جنجالی ترین ساخته هایش مارمولک و نقش او در رویداد تسخیر سفارت آمریکا می گردد.
مضمون فیلم مارمولک مدارا و گفت و گو بود تحملش نکردند که توقیف شد
کمال تبریزی در قسمتی از این مصاحبه ی خواندنی چنین بیان داشته است: فیلمی مثل مارمولک، فارغ از اینکه ژانر کمدی داشت اما از حیث مضمون درباره مدارا و گفت‌وگو بود و از تکثر صداها و اندیشه‌ها و تعامل بین آنها حرف می‌زد، اما آن را تحمل نکردند و از پرده پایین کشیدند. حتی با ارجاع به این دیالوگ که به اندازه آدم‌ها راه برای رسیدن به خدا وجود دارد، مصداق پلورالیسم دینی تفسیر شد و در نهایت فیلم را توقیف کردند. درحالی که اگر همان مدارا، تساهل و تسامحی که در فیلم مطرح می‌شود و اتفاقاً پشتوانه دینی هم دارد، در مدیریت سینمایی ما وجود داشت، چه‌بسا سینمای ایران به وضعیت امروز نمی‌رسید.
برای فرهنگ و هنر یک مملکت توقیف فیلم کسر شان است
تبریزی با اشاره به این مضمون که توقیف فیلم را در شان هنر و فرهنگ نمی داند گفت: من اصلاً می‌خواهم بگویم واقعاً برای فرهنگ و هنر این مملکت خیلی کسر شأن است که در سینمای آن، فیلم توفیقی وجود داشته باشد. ما در یک دوره‌ای در همین سینما که به‌نظرمن دوره طلایی بود، اصلاً چیزی به اسم پروانه ساخت نداشتیم. همه فیلم‌های خود را می‌ساختند، اما برای اکران باید پروانه نمایش می گرفتند؛ اگر گیر و گرفتاری ای هم بود، در آن مرحله حل می شد. ضمن اینکه خود فیلمسازان می دانستند که باید طوری فیلم بسازند که کمترین مشکل را برای دریافت پروانه نمایش داشته باشند.
چرا باید فیلم جرم و فیلمساز مجرم تلقی شود؟!
تبریزی در ادامه گفت: من یک بار در جایی گفتم تصمیم گیرندگان نهایی در حوزه فرهنگ و هنر، مدیرانی نیستند که در وزارت فرهنگ و ارشادند که خیلی‌ها را هم آشفته کرده‌اند. می گویم چطور می توان در سازمان سینمایی کشور فعالیت کرد و شاهد این بود که فیلمسازی را دادگاهی می کنند به جرم اینکه فلان فیلم را ساخته است. وقتی فیلم را به‌عنوان جرم و فیلمساز را مجرم تلقی می کنیم، دیگران درباره ما چه فکری می‌کنند و ما را چگونه می‌بینند. فکر کنم ما را از کره شمالی هم بدتر می بینند. متاسفانه مسئولان ما به پیامدهای این حکم‌ها در جهان، توجه نمی‌کنند. اگر به‌فرض فلان‌فیلم که در جشنواره جهانی حضور داشته سیاه نمایی کرده، آیا بازتاب این برخوردهای قهرآمیز با سینماگران نمی تواند مصداق سیاه نمایی باشد؟
دود این نوع توقیف در چشم خود سینما می رود
تبریزی در قسمتی از توضیحاتش با اشاره به این نکته که وقتی امکان روایت های مختلف به فیلمسازان داده نمی شود درنهایت سینما تک صدایی شده و امکان ارتباط با طیف گوناگون مخاطبان خود را از دست می‌دهد اضافه کرد: در آخر دود آن به چشم خود سینما می رود و مخاطب انبوه‌اش را از دست می دهد. این نگاه انحصاری و جناحی در تلویزیون هم وجود دارد و مجری فلان‌شبکه که نماینده طیف و تفکر خاصی است، نسبت به حضور مجریان دیگر در شبکه های دیگر اعتراض می کند و استعفا می دهد. لازم به ذکر است که احتمالا کمال تبریزی در این قسمت به واکنش محمد رضا شهبازی در ارتباط با بازگشت رضا رشیدپور به تلویزیون اشاره داشته که شرح کامل خبرش را می توانید در این قسمت بخوانید.
در مورد فیلم برادران لیلا، استنباط مخاطب را به پای صاحب اثر گذاشتند
متاسفانه با تداوم این وضعیت، سینما و هنر در این سرزمین به بن بست مطلق خواهد رسید و فیلمسازان از صرافت ساخت فیلم می افتند. آقای سعید روستایی فیلم برادران لیلا را پیش‌از وقایع اخیر ساخته بود و به نظرم یک قصه اجتماعی داشت، اما به‌دلیل خوانش هایی که برخی از آن در ارتباط با این وقایع داشتند، فیلم را توقیف و فیلمساز را محکوم کردند. چرا باید استنباط مخاطب از فیلم را به پای صاحب اثر گذاشت و او را به‌عنوان مجرم، محکوم کرد؟
تهیه کننده مارمولک می ترسید اعدامش کنند
کمال تبریزی با توضیح در این خصوص که شاید اگر فیلم مارمولک در این این دوره تولید و نمایش داده می شد، اون نیز مجرم شناخته میشد، سخنانش را ادامه داد و گفت: خب همان موقع هم خیلی برخوردهای تند صورت گرفت و جو وحشتناکی علیه فیلم ایجاد کردند. به‌طوری که منوچهر محمدی، تهیه‌کننده فیلم چندبار از ترس، نصف‌شب به من زنگ زد و گفت، کمال می خواهند ما را اعدام کنند؟
درحالی که همین فیلم ۲۰سال بعد از تلویزیون پخش شد یا بعدها خیلی ها که از آن خوانش منفی کرده بودند و مخالف فیلم بودند، اعتراف کردند که پشیمان شده اند و ای کاش این فیلم توقیف نمی شد. الان شرایط طوری شده که گاهی حسرت گذشته را می خوریم که قبلاً خیلی راحت تر و با موانع و دست اندازهای کمتری می توانستیم فیلم بسازیم. الان سینمای ایران خود به یک دست انداز بزرگ برای سینماگران تبدیل شده است. با این وضعیت، من که در شرایط سخت و بحرانی ای هم فیلم ساخته ام، واقعاً احساس یأس می کنم و به آینده این سینما امید ندارم.
فیلمنامه ای که در مورد تسخیر لانه جاسوسی است
یکی از جالب ترین قسمت های این مصاحبه به توضیحات تبریزی در خصوص فیلمنامه ای پیرامون موضوع تسخیر سفارت امریکا است. او در این باره می گوید: ببینید اولاً درباره اشغال سفارت آمریکا که به لانه جاسوسی شهرت یافته، باید بگویم ما حافظه تاریخی ضعیفی داریم و برخی یادشان رفته در جامعه آن زمان به دلیل شرایط انقلابی ای که در آن بود، همه موافق و همدل با این‌اقدام بودند و نقدی که امروز به این‌اتفاق می شود، در آن زمان وجود نداشت.
طیف های مختلف سیاسی و فکری با این حرکت همسو بودند و تقریباً ۹۹درصد افکار عمومی هم این‌اقدام را تایید و حمایت می کردند؛ حتی کانون نویسندگان هم در حمایت از این‌اقدام بیانیه داده بود. ضمن اینکه من همراه ایرج تقی پور، مجید مسجی، سعید حاجی میری و یکی دیگر از دوستان که در حوزه فیلم و عکس دانشگاه پلی تکنیک فعالیت می کردیم به‌عنوان کسانی که باید این واقعه را ثبت کنیم، به آنجا رفتیم.
تبریزی از تسخیر لانه جاسوسی عکس و فیلم دارد!
او طی این گفت و گو و در خصوص لانه جاسوسی امریکا توضیحات دیگری نیز داد و اشاره کرد که از معدود افرادی بوده که از این واقعه عکس و فیلم دارد. وی چنین بیان داشت: ما چند نفر جزو تنها کسانی بودیم که از آن واقعه عکس و فیلم داشتیم. یادم هست که این فیلم‌ها را با دوربین سوپر هشت «ده چهارده» گرفته بودم. من و آقای حاجی میری فیلمبرداری می کردیم و دوستان دیگر عکس می گرفتند. می دانید قیمت آن فیلم‌ها چقدر بود اگر ما می خواستیم آن را به یک آژانس‌خبری بفروشیم؟
کمال تبریزی در پاسخ به این سوال که الان راش‌هایی از آن فیلم‌ها دارد که پخش نشده است یا خیر گفت: بله. خیلی زیاد و همه آنها دست تلویزیون است. ما آن موقع در کمال سادگی یا شاید به‌خاطر روحیه انقلابی ای که داشتیم، هرچه گرفته بودیم، بدون هیچگونه دریافتی ای به صدا و سیما تحویل دادیم؛ درصورتیکه می‌توانست منبع‌درآمد بالایی برای ما باشد. بعدها من یکسری تحقیقات هم درباره تسخیر سفارت و آدم‌های مختلفی که در آن مشارکت داشتند،
انجام دادم چون قصد داشتم یک فیلم طنز درباره آن بسازم. چون در آن تحقیقاتی که انجام دادم به اتفاقاتی رسیدم که زمینه و ظرفیت طنز و کمدی هم داشت. به‌جرأت می توانم بگویم اگر این فیلم ساخته شود، به‌اندازه فیلم مارمولک می‌تواند جذاب باشد.
توقیف فیلم می تواند چه نتایجی را به دنبال داشته باشد
پیرامون سخنان کمال تبریزی می توان این نکته را نیز اضافه کرد که هنر در شکل صحیح آن، خدمتگزار اندیشه است. لذا روی گرداندن از فیلمسازی که می خواهد این موضوع را دنبال کند و یا سخت کردن شرایط فعالیت او، چیزی جز پایین آمدن ارزش هنر و هنرمند را در پی نخواهد داشت. در طی تمام این سال ها فیلم های زیادی توقیف شده اند که بسیاری از آنها مانند مارمولک توسط عموم مورد مقبولیت قابل توجهی قرار گرفته اند. حال آنکه اگر واقع بین باشیم صرف نظر از درست یا غلط بودن، توقیف نمی تواند از دیده شدن یک فیلم جلوگیری کند و حتی چه بسا که توجه عموم را نیز بیشتر به سمت خود جلب خواهد ساخت. لذا به نظر می رسد اینگونه سیاست ها چندان کارساز نیستند و فقط پیکره سینمای داخلی را خدشه دار کرده و روز به روز از شمار مخاطبان آن می کاهند.
دیدگاه تان را بنویسید