رتبه‌بندی معلمان؛ از رویا تا واقعیت
منابع رتبه‌بندی در بودجه ۱۴۰۰ در نظر گرفته شده لذا اگر این طرح در 6 ماه دوم سال اجرا شود، با هیچ مشکلی در خصوص تأمین اعتبار روبه‌رو نیست.
طرح رتبه‌بندی معلمان بر اساس اعلام مسئولان وزارت آموزش و پرورش فرایندی است که منجر به ارتقای کیفیت خدمات در این وزارتخانه می‌شود و هدف مستقیم آن افزایش حقوق نیست، اما منجر به افزایش حقوق هم می‌شود. صلاحیت‌های عمومی شامل شخصیت افراد، تخصص آنان در مواردی همچون دانش و توانمندی‌های آموزشی و پرورشی و حرفه‌ای از جمله مجموعه‌ای از شایستگی‌ها، توانمندی‌ها و مهارت‌هایی است که معلم حین کار به دست آورده و خود را ارتقا می‌دهد که البته، کاملاً مرتبط با شغل معلمی است.
پس از ارزیابی معلمان در نظام سنجش صلاحیت، برای آنها گواهینامه صادر می‌شود و البته هر چند سال یک بار به روز خواهد شد. این گواهینامه معلمان را در امتیازهای رتبه‌بندی طبقه‌بندی می‌کند و در ادامه مزایایی همچون کسب پست‌های مدیریتی، امکان شرکت در آزمون‌های اعزام به خارج از کشور یا حضور در گروه‌های آموزشی را برای آنها به همراه دارد.
تصویب طرح رتبه‌بندی در آبان ماه
محمدحسن آصفری، نماینده اراک در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص طرح رتبه‌بندی معلمان اظهار می‌کند: منابع طرح رتبه‌بندی معلمان در بودجه ۱۴۰۰ در نظر گرفته شده بود و در صورتی که این طرح در شش ماه دوم سال جاری اجرایی شود، با هیچ مشکلی در خصوص تأمین اعتبار روبه‌رو نخواهد بود.
وی می‌افزاید: قطعاً در لایحه بودجه ۱۴۰۱ دولت ملزم است منابع طرح رتبه‌بندی معلمان را پیش‌بینی کرده و مجلس شورای اسلامی هم با این ماده از بودجه ۱۴۰۱ موافقت خواهد کرد؛ همچنین در صورتی که دولت منابع این طرح را در نظر نگیرد، مجلس در روند بررسی بودجه سال آینده این منابع را اضافه خواهد کرد. قطعاً طرح رتبه بندی معلمان در آبان ماه به تصویب مجلس شورای اسلامی خواهد رسید.
مهمترین دستاورد رتبه‌بندی، ارتقای سطح علمی
محمد اعتدادی، مدیرکل آموزش و پرورش استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص طرح رتبه بندی، اظهار می‌کند: موضوع رتبه‌بندی از حدود ۱۰ سال پیش در مجلس مطرح شده و در یک مرحله با حمایت نمایندگان اجرا شده اما مرحله تکمیلی آن محقق نشده است و معلمان در انتظار اجرای کامل رتبه‌بندی هستند.
وی می‌افزاید: دولت و مجلس کنونی مصمم بر اجرای رتبه‌بندی هستند. رتبه‌بندی تراز معلم در آموزش و پرورش را روشن کرده و معلمان بر اساس تلاش، پژوهش‌های علمی و ظرفیتی که دارند دسته‌بندی شده و به رتبه‌های مختلف تقسیم می‌شوند. هدف از رتبه‌بندی ترمیم و ارتقای علمی معلمان است.
وی ادامه می‌دهد: در طرح رتبه‌بندی تلاش معلمان بر رسیدن به رتبه‌های بالاتر است و این تلاش برای رسیدن به رتبه‌های بالاتر نیاز به پژوهش، تحقیق و مطالعه کتاب‌های متعدد دارد که نتیجه این تلاش متوجه دانش‌آموزان نیز می‌شود. هرچه بار علمی معلم بالاتر باشد برای دانش‌آموز منفعت بیشتری دارد.
مدیرکل آموزش و پرورش استان اصفهان تصریح می‌کند: رتبه‌بندی معلمان بدون شک در معیشت آنها تأثیر دارد اما مهمترین دستاوردی که این طرح دارد ارتقای سطح علمی معلمان و در نتیجه ارتقای سطح علمی جامعه است. وی با اشاره به افرادی که تحت تأثیر طرح رتبه‌بندی قرار می‌گیرند، تصریح می‌کند: رتبه‌بندی شامل تمام معلمان رسمی، افرادی که به عنوان آموزشی در ادارات مشغول کار هستند، نیروهای آموزشی و کسانی که با دانش‌آموزان در ارتباط بوده و خواهند بود، می‌شود.
وضعیت بحرانی معیشت فرهنگیان
فریبا هوشیار، دبیر دبیرستان فرزانگان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص وضعیت زندگی فرهنگیان، اظهار می‌کند: فارغ از طرح رتبه‌بندی، حق اولیه هر انسان داشتن زندگی متناسب با شأن و منزلت انسانی و جایگاه اجتماعی او است. اما اگر نگاهی به زندگی همکاران فرهنگی بیندازیم به جرأت می‌توان گفت زندگی بسیاری از آنها مناسب شأن انسانی‌شان نیست. بسیاری از همکاران فرهنگی دچار مشکلاتی هستند که برای حل کردن آنها مجبور به داشتن مشاغل نه چندان مناسب شده و اغلب به دنبال وام و قرض گرفتن حتی در حد یک یا دو میلیون تومان هستند.
وی درباره تأثیر مسائل مالی معیشت دبیران بر کیفیت آموزش، می‌افزاید: عدم داشتن زندگی و معیشت در شأن افراد فرهنگی آسیب بسیاری به آموزش و پرورش وارد کرده و خواهد کرد. به جز خدشه‌دار شدن شأن و منزلت انسانی، دبیری که قرار است متولی آموزش و پرورش کشور، فرهنگ‌ساز و تربیت کننده نسل‌های مختلف باشد و در جهت ارتقای فرهنگ قدم بردارد، چنان دچار مشکلات مالی زندگی است که فرصت و توانی برای ارتقای کیفیت آموزش ندارد.
رئیس انجمن علمی دبیران زبان استان اصفهان تصریح می‌کند: یک دبیر برای گذراندن معیشت خود ممکن است دو تا سه شیفت کار کند و در کنار دبیری مشاغل دیگری را هم اداره کند. چنین فردی با تنی خسته و روح و روانی آسیب دیده باید همزمان بتواند با انرژی به دانش‌آموزان نیز تدریس کند. آیا چنین چیزی امکان دارد؟ مسائل مالی و کیفیت زندگی یک دبیر مستقیماً روی کیفیت آموزش و پرورش تأثیرگذار است.
وی ادامه می‌دهد: دبیران و به طور کلی پرسنل آموزش و پرورش بسیار رنجیده خاطر از دیده نشدن‌ها، تحقیرها و بی‌توجهی‌ها هستند. برای مثال یک فرد مشغول به کار با مدرک لیسانس فیزیک در آموزش و پرورش دستمزد بسیار پایین‌تری نسبت به فردی با مدرک تحصیلی مشابه و مشغول به کار در شرکت یا وزارتخانه دیگری دارد و چنین شرایطی قطعاً ناعادلانه است. از جامعه‌ای که با همه انسان‌ها عادلانه برخورد نشود و میزان دریافتی حقوق افراد شأن انسانی آنها را زیر سوال ببرد، نباید توقع شکوفایی و رشد داشته باشیم.
رتبه بندی، اهانت به جامعه آموزش و پرورش
هوشیار در خصوص طرح رتبه‌بندی، اضافه می‌کند: در شرایط موجود طرح رتبه‌بندی معلمان با تمام شرط و شروط‌ها اهانتی نسبت به جامعه آموزش و پرورش است نه یک برنامه عادلانه. دبیران ما امروزه حتی از یک حقوق حداقلی نیز برخوردار نیستند و وضع شرط و شروط‌ها برای این حداقل بسیار دردآور است. ابتدا باید حقوق پایه و مبنا بالا رفته، سطح زندگی و شرایط کاری همکاران بهبود یابد و در نهایت رضایت شغلی حاصل شود، آنگاه شاید بتوان برخی از بندهای طرح رتبه‌بندی را اجرا کرد. عدم وجود رضایت شغلی تشدید کننده مشکلات است و در چنین فضای سرشار از نارضایتی دبیران در مورد حقوق پایمال شده آنها، سخن از برخی بندهای رتبه‌بندی و سخت‌گیری‌های متعاقب آن سخنی به گزاف است.
وی اظهار می‌کند: گزینش صحیح یک دبیر طبق معیارها و استانداردهای مورد نظر باید در ابتدای گزینش و استخدام دبیران انجام گیرد، نه اینکه در نحوه استخدام دبیران هیچ معیار مشخصی وجود نداشته باشد و پس از چندین سال اشتغال بخواهیم ناگهانی تغییراتی اساسی را در کیفیت کار دبیر ایجاد کنیم. برای مثال دبیری که ۱۵ سابقه تدریس دارد و با گزینش اشتباه وارد این شغل شده است را چگونه می‌توان با وعده حقوق بالاتر به شرط رعایت استانداردهایی تغییر داد؟ جوانی که در ابتدای راه تدریس است را می‌توان در صورت داشتن پتانسیل معلمی و توان علمی خوب تربیت کرد اما برای دبیری با سابقه بالا امکان تغییر بسیار کم است.
تضاد بندهای طرح رتبه‌بندی با نحوه گزینش دبیران
این مدرس تربیت معلم دانشگاه با اشاره به در تضاد بودن برخی بندهای طرح رتبه بندی با نحوه گزینش معلمان، تصریح می‌کند: برخی از بندهای موجود در طرح رتبه‌بندی مستقیم با نحوه گزینش دبیران در تضاد است. امروزه معیار گزینش دانشجو معلم تنها توانمندی علمی و استعداد تدریس نیست، فاکتورهای نامربوط بسیاری دخیل است. بیشتر شبیه یک طنز می‌ماند که ابتدا در دانشگاه تربیت معلم افراد ناتوانی را جذب کرده و پس از چندسال در ادامه راه طرح رتبه‌بندی را اجرا کنیم.
وی درباره ویژگی‌های افراد شایسته برای سنجش کیفیت کار معلمان، می‌افزاید: در طرح رتبه‌بندی برای سنجیدن کیفیت کار معلمان باید افرادی متخصص، لایق، با تجربه تدریس در سطوح و مناطق مختلف و آگاه به مسائل شرکت داشته باشند. این کار نیاز به افراد شایسته و متخصص دارد. به راستی چه تعداد افراد شایسته برای چنین کاری داریم؟ طرح رتبه‌بندی بیشتر رویاپروری است تا واقعیت.
ارزشیابی‌های نمادین در مدارس
هوشیار ادامه می‌دهد: مثال ملموس، ارزشیابی دبیران و معلمان در پایان سال است. معلمان در پایان سال تحصیلی از سمت مدیر مدرسه ارزشیابی شده و بر اساس گزینه‌ها و مدارکی امتیاز می‌گیرند. حدود ۸۵ الی ۹۰ درصد ارزشیابی دبیران در مدارس نمادین است. حتی گاهی بخشی از ارزشیابی دبیران تحت تأثیر اختلافات مدیر و دبیر قرار می‌گیرد. از جمله معیارهای ارزشیابی شرکت در دوره‌های ضمن خدمت و گردهمایی‌های گروه‌های درسی است.
وی با اشاره به تأثیر دو تا سه درصدی جلسات ضمن خدمت در رشد دبیران، تصریح می‌کند: اغلب طراحی دوره‌ها به درستی انجام نشده و حتی برخی دوره‌ها برای دبیران تکراری است و تنها نام آن تغییر یافته است. بسیاری اوقات مدرسان دوره‌ها از نظر سطح علمی و توانمندی پایین‌تر از افراد شرکت کننده در آن دوره هستند و جلسات آموزش ضمن خدمت تنها شاید باعث رشد دو تا سه درصدی دبیران شده است.
ملاک‌های نامناسب ارزشیابی معلمان
رئیس انجمن علمی دبیران زبان استان اصفهان ادامه می‌دهد: بیشتر سرگروه‌های نواحی انتصابی است و بر اساس شایستگی و مقبولیت بین دبیران که معمولاً با انجام انتخابات برای تعیین سرگروه مشخص می‌شوند. در بسیاری از موارد نیز سرگروه‌ها نه به خاطر شایستگی و قابلیت بلکه بر اساس موارد مختلفی مانند داشتن مشکل جسمی و عدم توان تدریس، نداشتن کلاس برای تدریس، موارد دیگر بدون رعایت هیچ ضوابطی انتخاب می‌شوند و سرگروه‌ها همیشه از بهترین‌ها نیستند. هنگامی که در ارزشیابی چنین ملاک‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرند و ملاک‌های مناسب و معتبری نیستند، چگونه می‌توان مشکلات کیفیت و رشد آموزش و پرورش را حل کرد؟
وی خاطرنشان می‌کند: زمانی می‌توان برخی از بندهای طرح رتبه‌بندی در آموزش و پرورش را مؤثر دانست که تمام افراد از سطوح پایین تا بالا در تمام مشاغل شایسته مقام و سمت خود باشند. افزایش پایه حقوق همکاران و تأمین حداقل زندگی برای آنها یک ضرورت و فوریت حقوق بشری است که اعمال هر شرط و شروطی بر آن یک عمل غیرانسانی و غیراخلاقی است. حل مشکل معیشت همکاران فرهنگی یکی از مهمترین عوامل مؤثر برای رسیدن به نتیجه است.
تغییر عناوین استفاده شده در لایحه رتبه‌بندی
در روزهای اخیر رضا حاجی‌پور نماینده مردم آمل در مجلس شورای اسلامی هم در مورد لایحه رتبه‌بندی معلمان اظهار می‌کند: لایحه رتبه‌بندی پس از انجام پیشنهادات نمایندگان به کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس جهت انجام برخی از اصلاحات جزئی بازگشت که این اصلاحات در همان روز انجام و اعمال شد و مجدداً لایحه رتبه بندی برای طرح در صحن بارگذاری شد.
وی ادامه می‌دهد: از نکات مثبت این طرح این است که همه معلمانی که استخدام شده آموزش و پرورش هستند و حکم دارند در این طرح دیده شده‌اند و جایگاه ویژه‌تری پیدا کرده‌اند. به طور کلی با تصویب این طرح اتفاقات خوب و مثبتی در راستای بهبود جایگاه و معیشت فرهنگیان محقق خواهد شد.
حاجی پور خاطرنشان می‌کند: بر اساس تصمیم صحن علنی مجلس مقرر شد عناوین مورد استفاده در لایحه از «معلم پایه، معلم ارشد، معلم خبره، معلم سرآمد و استاد معلم» به «آموزشیار معلم، مربی معلم، استادیار معلم، دانشیار معلم و استاد معلم» تغییر کند و لازم به ذکر است که این تغییرات در کل لایحه اعمال شد.
۳۰ هزار میلیارد تومان، برآورد مالی اجرای طرح رتبه‌بندی
همچنین علی حدادی عضو فراکسیون فرهنگیان مجلس شورای اسلامی در خصوص برآورد مالی اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان اظهار می‌کند: اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان ۳۰ هزار میلیارد تومان برآورد مالی شده که مبلغ ۱۵ هزار میلیارد تومان از آن برای شش ماهه امسال در نظر گرفته شده است بر اساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تمام دستگاه‌ها و نهادها موظف هستند همکاری لازم با نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی را برای تحقق اهداف بنیادین آموزش و پرورش داشته باشند.
ادامه می‌دهد: یکی از مواد اصلی این لایحه ماده ۷ است که مربوط به امتیازات و مبلغ افزایش در هر رتبه می‌شود و آنچه که امروز در لایحه دیده شده باید اصلاح شود که قطعاً پیشنهاداتی از سوی نمایندگان ارائه خواهد شد.
دیدگاه تان را بنویسید