«غرور و تعصب» ؛ مادری که برای دخترانش دنبال شوهر می‌گشت تا ثروت خانوادگی را حفظ کند!

شایانیوز- رمان غرور و تعصب (Pride and Prejudice) نوشته جین آستن که نخستین بار در سال ۱۸۱۳ منتشر شد، نه‌ تنها یکی از محبوب‌ترین رمان‌های قرن نوزدهم، بلکه یکی از ماندگارترین آثار در طول تاریخ ادبیات جهان است؛ کتابی که از همان ابتدا با استقبال گسترده مواجه شد و تا امروز، همچنان الهام‌بخش فیلم‌ها، سریال‌ها و بازنویسی‌های ادبی بی‌شمار بوده است. این اثر از سویی یک داستان عاشقانه کلاسیک است و از سوی دیگر، نقدی اجتماعی و روان‌شناختی بر ساختار طبقاتی، جایگاه زنان و روابط انسانی در انگلستان عصر جرج (دوره جرج به عصر سلطنت چهار پادشاه هانوفری اول در بریتانیای کبیر گفته می‌شود و به دلیل اینکه همگی جرج نام داشتند، از این دوره به نام دوره جرج یاد می‌کنند: جرج اول، جرج دوم، جرج سوم و جرج چهارم.)

طرح کلی داستان

ماجرا در خانواده‌ای متوسط با نام بنت آغاز می‌شود؛ خانواده‌ای با پنج دختر که به دلیل نداشتن وارث مرد، ثروتشان در آینده به خویشاوندی دور خواهد رسید. این مسئله، مادر خانواده را به تکاپو می‌اندازد تا هر چه زودتر برای دخترانش همسرانی مناسب و ثروتمند پیدا کند. در این میان، دو شخصیت اصلی یعنی الیزابت بنت و آقای دارسی به تدریج وارد رابطه‌ای پر از سوءتفاهم، کشمکش و در نهایت تحول می‌شوند.

آستین با بهره‌گیری از عنصر تضاد، داستانی می‌سازد که در آن «غرور» آقای دارسی و «تعصب» الیزابت، مانع از درک متقابل می‌شود و مسیر رسیدن آن‌ها به عشق و احترام متقابل را دشوار می‌سازد.

روح ادبی و مضامین اصلی

1. نقد اجتماعی و طبقاتی

آستین به شکلی زیرکانه جامعه انگلستان قرن نوزدهم را ترسیم می‌کند؛ جامعه‌ای که در آن طبقه اجتماعی و ثروت نقش تعیین ‌کننده در سرنوشت افراد دارد. ازدواج نه فقط یک انتخاب شخصی، بلکه یک استراتژی اقتصادی و اجتماعی تلقی می‌شود. شخصیت‌هایی چون خانم بنت یا آقای کالینز نماد همین نگرش‌اند، در حالی که الیزابت نماینده نسلی تازه است که خواهان استقلال فردی و انتخاب آزادانه است.

2. جایگاه زنان و مسئله ازدواج

یکی از مهم‌ترین نقدهای این رمان به ساختارهای مردسالارانه است. در دورانی که زنان تقریباً هیچ حق مالکیتی نداشتند و امنیت اجتماعی‌شان تنها از راه ازدواج تأمین می‌شد، الیزابت بنت با انتخاب‌ها و نگرش‌هایش مرزهای سنتی را به چالش می‌کشد. او برخلاف بسیاری از اطرافیانش حاضر نیست برای امنیت یا ثروت، به ازدواجی تن دهد که فاقد عشق و احترام متقابل باشد.

3. شخصیت‌پردازی و تحول روانی

آستین در شخصیت‌پردازی مهارت ویژه‌ای دارد. الیزابت زنی نکته‌سنج، مستقل و شجاع است که نقطه ‌ضعفش قضاوت عجولانه و تعصب شخصی است. دارسی نیز مردی ثروتمند و مغرور است که زیر نقاب تکبر، انسانی شریف و وفادار پنهان شده است. روند داستان، در واقع فرآیند شناخت متقابل و تحول درونی این دو شخصیت است؛ تحولی که آنان را از قضاوت‌های سطحی به درکی عمیق‌تر از یکدیگر می‌رساند.

4. زبان و سبک نگارش

آستین با نثر روان، طنز ظریف و دیالوگ‌های تیزهوشانه‌اش فضایی خلق می‌کند که هنوز هم برای مخاطب معاصر جذاب است. کنایه‌های اجتماعی او، به‌ ویژه در توصیف رفتارهای ریاکارانه و جاه‌طلبانه شخصیت‌ها، نشان می‌دهد که غرور و تعصب فقط ویژگی‌های فردی نیستند، بلکه بازتابی از ساختار اجتماعی زمانه‌اند.

جایگاه والا در تاریخ ادبیات

منتقدان «غرور و تعصب» را ترکیبی موفق از رمان عاشقانه و رمان اجتماعی-انتقادی می‌دانند. برخلاف بسیاری از رمان‌های هم‌عصرش که صرفاً روایتگر داستان‌های احساسی بودند، این اثر با نگاهی واقع‌گرایانه و طنزی ظریف به نقد ساختارهای اجتماعی می‌پردازد.

از منظر نقد فمینیستی، آستین را می‌توان پیشگام نویسندگانی دانست که در قالب داستان عاشقانه، صدای زنان را برجسته کردند و حق انتخاب آن‌ها را در جامعه‌ای مردسالار نه تنها به رسمیت شناختند، بلکه تبلیغ کردند. از منظر نقد ساختارگرایانه، دوگانه‌های اصلی رمان (غرور/فروتنی، تعصب/گشودگی، عشق/مصلحت) ستون‌های معنایی داستان را می‌سازند.

به همین دلیل «غرور و تعصب» نه ‌تنها در زمان خود اثری محبوب بود، بلکه امروز نیز به‌ عنوان متنی کلاسیک در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود و به زبان‌های بی‌شمار ترجمه شده است.

«غرور و تعصب» شاهکاری است که هم می‌تواند مخاطب عام را با داستانی عاشقانه و پرکشش جذب کند و هم مخاطب خاص را با لایه‌های اجتماعی، روان‌شناختی و فلسفی خود به تأمل وادارد. از آن رمان‌هایی است که اثبات می‌کند ادبیات می‌تواند هم سرگرم ‌کننده باشد و هم نقادانه؛ شاید به همین دلیل است که همچنان در صدر محبوب‌ترین رمان‌های جهان قرار دارد.

خلاصه کلام اینکه بخوانید این شاهکار خواندنی را و در دنیای زیبای زنی آزاده غرق شوید....