پیگمالیون اثر جورج برنارد شاو؛ قصه مردی که دختری فقیر را تبدیل به دوشیزه اشرافی کرد!
نمایشنامه «پیگمالیون» اثر ارزنده جورج برنارد شاو، کتابی در نقد فاصله طبقاتی و آسیبهای اجتماعی و فرهنگی ناشی از آن است.
شایانیوز- «پیگمالیون» مشهورترین و تأثیرگذارترین نمایشنامه جورج برنارد شاو است؛ متنی که به عنوان ستون اصلی رئالیسم انتقادی در ادبیات و تئاتر انگلیسی شناخته میشود و جایگاه برنارد شاو را در کنار هنریک ایبسن و آنتوان چخوف به عنوان معماران تئاتر مدرن تثبیت میکند.
برنارد شاو در این اثر، با استفاده از ساختار نمایشنامهای کاملاً گفتگو محور، جامعه انگلستان اوایل قرن بیستم را که به شدت گرفتار طبقات اجتماعی سخت، فاصلهٔ فقر و اشرافیت و سلطهٔ زبان به عنوان ابزار هویت و قدرت بود، با نگاهی بیرحم، ریزبین و طنزآلود میکاود.
طرح کلی داستان
داستان پیگمالیون حول شخصیت الیزا دولیتل، دختر فقیر و گلفروش و پروفسور هنری هیگینز، متخصص برجستهٔ آواشناسی، شکل میگیرد. هیگینز معتقد است که «هویت انسان در زبان و بیانش» خلاصه میشود، نه در گذشته یا طبقه اجتماعیاش. او در یک شرطبندی علمی ـ اجتماعی اعلام میکند که میتواند الیزا را صرفاً با اصلاح گفتارش، به یک بانوی اشرافی تبدیل کند؛ آنچنان که در یک مهمانی در بالاترین طبقات اجتماعی، هیچکس نتواند «اصالت فقیرانه» او را تشخیص دهد.
این طرح ساده، بستری میشود برای پرسشهای عمیق برنارد شاو درباره:
سازوکارهای شکل دهندهٔ طبقه
قدرت سیاسی و اجتماعی زبان
هویت فردی و امکان دگرگونی اجتماعی
رابطهٔ قدرت میان انسانهایی از دو جهان متفاوت
و در نهایت، این بحث بنیادین که آیا تبدیل الیزا به یک «بانوی اشرافی» واقعاً به معنای رهایی اوست، یا صرفاً انتقال از نوعی سلطه به نوعی سلطهٔ دیگر؟
محورهای مفهومی و تحلیلی در پیگمالیون
1. نقد نظام طبقاتی انگلستان
شاو جامعهٔ انگلیسی را جامعهای معرفی میکند که در آن «نحوهٔ حرف زدن» فرد، بیش از اخلاق، شخصیت یا توانایی، تعیینکنندهٔ جایگاه اجتماعی اوست. این نمایشنامه نشان میدهد چگونه ابزارهای ظاهراً بیطرف اجتماعی (زبان، لهجه، آداب رسمی) عملاً مکانیزمهایی برای حفظ سلطهٔ طبقه نخبه هستند.
2. مسئلهٔ قدرت و رابطهٔ انسانی
رابطهٔ هیگینز و الیزا، برخلاف ظاهر سادهٔ استاد ـ شاگردی، یک آزمایشگاه پیچیدهٔ قدرت است. آیا الیزا موضوع یک پژوهش است یا یک انسان مستقل؟ آیا هیگینز در حال کمک به اوست یا به شکلی پنهان او را در چارچوبی تازه زندانی میکند؟
شاو کاملاً آگاهانه از دادن یک «پایان عاشقانه» یا سادهسازی اخلاقی سر باز میزند؛ تا نشان دهد که رابطههای انسانی در لایههای اجتماعی، هرگز بیطرف نیستند.
3. فلسفهٔ هویت و امکان تغییر انسان
پیگمالیون به سادگی میپرسد: آیا انسان با تغییر زبان، تغییر میکند؟ یا زبان فقط سطح تغییر است و هویت عمیقتر از آن است که با آموزش لهجه اصلاح شود؟
جانمایه اثر
پیگمالیون نه تنها یکی از شاهکارهای تئاتر مدرن است، بلکه یکی از معدود نمایشنامههایی است که به فرهنگ عمومی هم نفوذ کرده؛ اقتباس مشهور آن، یعنی فیلم و موزیکال «بانوی زیبای من» (My Fair Lady)، با هنرمندی آدری هیپبورن، بازتاب همین نفوذ گسترده است.
شاو با این اثر، نه تنها ساختار تئاتر انگلیس را تغییر داد، بلکه تعریفی تازه از طنز اجتماعی ارائه کرد: طنزی سنگین، آگاهانه، و مبتنی بر نقد عمیق ساختارهای قدرت.
اگر تنها یک اثر از شاو برای شناخت اندیشه و قلم او و به عنوان قلب آثار وی انتخاب شود، «پیگمالیون» بهترین گزینه است؛ متنی که ترکیب بینظیری از طنز، نقد اجتماعی، روانشناسی قدرت و تحلیل طبقه ارائه میکند، و همچنان پس از ۱۱۰ سال، زنده، پویا و جذاب به نظر میرسد.
خلاصه که بخوانید این اثر متفکرانه را...
دیدگاه تان را بنویسید