فاش رموز کاخ گلستان، تقلید عینی از اروپا؛ حرکت نمادین برای نمایش ارتباط شاه و خورشید

شایانیوز- کاخ گلستان، نه فقط یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین مجموعه های تاریخی تهران، بلکه گنجینه ای زنده از قصه ها، رمز و رازها و لحظاتیست که بخشی از تاریخ ایران را شکل داده اند. هر تالار، هر قاب آینه، هر حوض خانه، صدایی خاموش دارد که اگر گوش بدی، با تو حرف میزنند. اما آیا تا به حال به رازهایی فکر کردی که در پشت این عظمت نهفته‌ست؟ در این مطلب، تو رو میبریم به دل کاخ گلستان تا با رازهای پنهانی آشنا بشی که کمتر کسی دربارشون میدونن...

اولین راز: قصر خورشید در دل تهران

شاید نام کاخ گلستان برای خیلی ها یادآور آینه کاری‌های خیره کننده و معماری قاجاری باشد، اما جالب است بدانی که بخشی از این مجموعه، ریشه در دوران صفویه و حتی زندیه دارد. در واقع، بنای اولیه این کاخ در زمان شاه عباس صفوی ساخته شده و بعدتر در دوران کریم خان زند شکل کامل تری به خود گرفت.

راز اصلی اما اینجاست: ناصرالدین شاه قاجار آن را تبدیل به "کاخ سلطنتی خورشید" کرد؛ جایی که نه فقط مرکز قدرت سیاسی بود، بلکه فضای نمایش شکوه امپراتوریش هم به حساب می‌آمد. او خودش را "پادشاه خورشید" می‌دانست و این فضا را با الهام از معماری اروپایی که در سفرهایش دیده بود بازسازی کرد.

دومین راز: اتاق عکاسی ناصرالدین شاه

در دل کاخ، جایی هست که برای خیلی از بازدیدکننده ها چندان مورد توجه قرار نمیگیره؛ آتلیه عکاسی ناصرالدین شاه. بله، ناصرالدین شاه نه فقط یک شاه اهل سفر و سیاست، بلکه عاشق دوربین و لنز بود.

او در زمانی که عکاسی در ایران تازه پا گرفته بود، شخصا از درباریان، زنان حرمسرا، و حتی خودش عکس میگرفت. مجموعه ای از این عکس ها امروز در موزه‌ی کاخ گلستان نگهداری میشه و یکی از اولین آرشیوهای عکاسی شخصی در خاورمیانه‌ست.

این اتاق ساده، یکی از رازهای هنری و انسانی ناصرالدین شاهه که کمتر بهش پرداخته شده.

سومین راز: آینه خانه ای که نجات یافت

تالار آینه، مشهورترین بخش کاخ گلستانه و احتمالا تصویرش رو بارها در اسکناس های قدیمی دیدی. اما چیزی که خیلی ها نمیدونن اینه که در جریان بازسازی های دهه ۱۳۰۰ شمسی، این تالار در خطر تخریب کامل قرار داشت.

یکی از معماران خارجی پیشنهاد داده بود که به جای مرمت، تالار به طور کامل برداشته و سازه جدیدی جایگزین بشه! اما خوشبختانه با پیگیری چند مورخ و معمار ایرانی، این تالار حفظ شد و بعدها تبدیل به نماد شکوه معماری آینه کاری ایران شد.

چهارمین راز: تخت مرمر؛ نشستن یا نمایش قدرت؟

تخت مرمر که در حیاط اصلی کاخ قرار دارد، بیشتر شبیه به یک اثر هنری بزرگه تا یک صندلی سلطنتی. این تخت، که از ۶۵ قطعه مرمر زرد ساخته شده، به صورت رمزی طراحی شده تا نه تنها جایگاه پادشاه، بلکه مقام "فرّه ایزدی" را نمایش دهد.

جالبتر اینکه برخی معتقدند تخت طوری ساخته شده که وقتی شاه بر آن می‌نشیند، نور خورشید مستقیما بر تاجش میتابد؛ حرکتی نمادین برای نمایش ارتباط شاه با آسمان و خورشید!

پنجمین راز: دروازه‌ای که هیچوقت باز نشد

در بخش شمالی مجموعه، یک دروازه تزئین شده با کاشی کاری های فوق‌العاده وجود داره که اغلب بستست. مردم فکر میکنن صرفا جنبه تزئینی داره. اما در واقع، این دروازه قرار بوده ورودی اصلی کاخ برای شاهان در مراسم تاج گذاری باشه.

به دلایل تاریخی و سیاسی، این دروازه هیچوقت به‌عنوان ورودی رسمی استفاده نشد. امروزه بیشتر بازدیدکننده ها از کنار این در عبور میکنن، بی خبر از اینکه قرار بود روزگاری مسیر عبور قدرت سلطنتی باشه.

ششمین راز: ارتباط کاخ با اروپا

ناصرالدین شاه در سه سفر مشهورش به اروپا، شیفته کاخ های سلطنتی فرانسه، اتریش و انگلستان شد. بعد از بازگشت، تصمیم گرفت کاخ گلستان رو به سبکی ترکیبی از سنت ایرانی و تجمل اروپایی بازسازی کنه.

حتی برخی نقاشی های موجود در کاخ توسط نقاش های اروپایی کشیده شدن یا تحت تاثیر اون فضاها طراحی شدن. این ترکیب سبک ها، یکی از رازهای کمتر دیده شده معماری کاخ گلستانه که حال و هوای خاصی بهش داده.

هفتمین راز: اتاق مخفی ملاقات‌های سیاسی

روایت های غیررسمی و برخی اسناد آرشیوی اشاره میکنن که در یکی از اتاق های زیرزمین کاخ گلستان، جلسات محرمانه سیاسی با نمایندگان کشورهای خارجی برگزار میشده.

هرچند این اتاق الان برای بازدید عموم باز نیست، ولی گمانه زنی هایی وجود داره که مدارک سیاسی مهم و حتی وسایل شنود قدیمی در اون نگهداری میشده. بخشی از تاریخ پشت پرده روابط دیپلماتیک ایران با دنیا.