یک پژوهش معتبر در امریکا می‌گوید: فحش دادن می‌تواند برای سلامتی مفید باشد

شایانیوز- در نگاه نخست، این ادعا که «فحش دادن می‌تواند مفید باشد» بیشتر به یک تیتر زرد یا شوخی عامه‌پسند شباهت دارد تا یک گزاره علمی قابل اتکا. اما باید بدانید، پژوهشی در نشریه معتبر American Psychologist نشان می‌دهد که این تصور ساده‌انگارانه نیست، بلکه بر پایهٔ مجموعه‌ای از یافته‌های تجربی در روان‌شناسی شناختی و علوم رفتاری بنا شده است. آنچه در این پژوهش‌ها مطرح می‌شود، نه توصیه به بی‌ادبی یا رهاسازی هنجارهای اجتماعی، بلکه بررسی یک پدیده  مشخص زبانی–روانی است: نقش ناسزاگویی در بهبود موقت عملکرد بدنی و ذهنی در شرایط فشار.

این پژوهش  به سرپرستی ریچارد استیونز، مدرس ارشد روان‌شناسی در دانشگاه کیل بریتانیا، انجام شده و نتایج آن در یکی از معتبرترین نشریات روان‌شناسی جهان منتشر شده است. اهمیت این پژوهش نه فقط در نتیجهٔ نهایی، بلکه در تمرکز آن بر سازوکار روان‌شناختی پشت این پدیده است؛ یعنی این‌که چرا و چگونه فحش دادن می‌تواند در برخی موقعیت‌ها باعث تمرکز بیشتر، اعتماد به ‌نفس بالاتر و عملکرد بهتر شود.

استیونز و همکارانش پژوهش خود را بر این فرض بنا کردند که بسیاری از انسان‌ها چه آگاهانه و چه ناخودآگاه، در موقعیت‌های چالش‌برانگیز، از به‌ کارگیری تمام ظرفیت خود خودداری می‌کنند. این خودمهاری، که ریشه در هنجارهای اجتماعی، ترس از قضاوت و کنترل هیجانی دارد، در بسیاری از موارد مانع رسیدن فرد به حداکثر توان بدنی یا ذهنی‌اش می‌شود. از نگاه این پژوهشگران، فحش دادن می‌تواند راهی ساده و در دسترس برای کاهش این مهارهای ذهنی باشد.

در این مطالعه، ۱۹۲ شرکت ‌کننده در دو آزمایش جداگانه شرکت کردند. از آنها خواسته شد هنگام انجام یک فعالیت بدنی نسبتاً دشوار حرکت شنا با تکیه بر صندلی هر دو ثانیه یک بار یا یک واژهٔ خنثی، یا یک فحش دلخواه را تکرار کنند. سپس از شرکت‌کنندگان خواسته شد وضعیت ذهنی خود را گزارش دهند: میزان تمرکز، اعتماد به ‌نفس، میزان حواس‌پرتی و حتی احساس «غرق شدن در کار».

نتایج به‌طور معناداری نشان داد افرادی که فحش می‌دادند، مدت زمان بیشتری وزن بدن خود را تحمل کردند، احساس تمرکز بالاتری داشتند و اعتماد به ‌نفس بیشتری نسبت به توانایی‌هایشان گزارش کردند. بسیاری از آنها همچنین اعلام کردند که به حالت «جریان روان‌شناختی» رسیده‌اند؛ حالتی که در آن فرد به‌ طور کامل در فعالیت درگیر می‌شود و زمان و فشار را کمتر احساس می‌کند.

نکتهٔ کلیدی اینجاست که پژوهشگران این اثر را نه به افزایش صرف هیجان یا خنده‌دار بودن فحش، بلکه به حالتی به نام «بی‌مهاری موقتی» نسبت می‌دهند. در تعریف علمی، این حالت به تمایل کوتاه‌مدت فرد برای کنار گذاشتن رفتارهای بیش ‌از حد کنترل‌ شده و اجازه دادن به واکنش‌های طبیعی‌تر گفته می‌شود. استیونز به ‌صراحت می‌گوید: «با فحش دادن، قید و بندهای اجتماعی را کنار می‌گذاریم و به خودمان اجازه می‌دهیم کمی بیشتر فشار بیاوریم.»

این یافته‌ها در خلأ شکل نگرفته‌اند. در بیش از یک دههٔ گذشته، مطالعات متعددی—از جمله آزمایش‌های معروف تحمل درد با آب یخ—نشان داده‌اند که فحش دادن می‌تواند تحمل درد را افزایش دهد و تجربهٔ ذهنی درد را کاهش دهد. آنچه پژوهش جدید اضافه می‌کند، توضیح مکانیسم ذهنی این پدیده است: کاهش بازدارندگی، تمرکز بیشتر و قطع چرخهٔ افکار مزاحم.

با این حال، نکته‌ای که   پژوهشگران به‌ طور ضمنی بر آن تأکید دارند این است که این یافته‌ها نباید به‌صورت ساده‌لوحانه تعمیم داده شوند. فحش دادن در این مطالعات یک ابزار موقعیتی، کنترل ‌شده و کوتاه‌مدت است؛ نه یک الگوی رفتاری دائمی یا توصیه‌ای برای تعاملات اجتماعی. استفادهٔ بی‌رویه یا خارج از بافت می‌تواند پیامدهای منفی جدی برای روابط اجتماعی، محیط کار و سلامت روان داشته باشد.

خود استیونز نیز با لحنی محتاطانه اما صریح، فحش دادن را نه یک معجزه، بلکه «ابزاری بدون کالری، بدون دارو، کم ‌هزینه و همیشه در دسترس» توصیف می‌کند؛ ابزاری که در لحظات فشار می‌تواند به تقویت عملکرد کمک کند، اما جایگزین تمرین، درمان، یا مهارت‌های روان‌شناختی عمیق‌تر نیست.

آنچه علم امروز می‌گوید این نیست که «فحش دادن شما را سالم می‌کند»، بلکه این است که زبان، به ‌ویژه زبانِ دارای بار عاطفی قوی، می‌تواند مستقیماً بر عملکرد بدن و ذهن اثر بگذارد. فحش دادن، در شرایط خاص، می‌تواند تمرکز را بالا ببرد، مهارهای ذهنی را کاهش دهد و فرد را برای لحظه‌ای به حداکثر توانش نزدیک‌تر کند. این نتیجه، بیش از آنکه تجویز بی‌ادبی باشد، یادآور قدرت پیچیدهٔ زبان در شکل‌دهی به تجربهٔ انسانی است—قدرتی که علم تازه در حال فهم دقیق آن است.