هشدارهای غذایی؛ درشت‌ها رو سوا نکن! در مصرف میوه و سبزیجات دقت کن!
نیترات ماده‌ای در کودهای شیمیایی است که جذب محصولات کشاورزی می‌شود و ممکن است برای سلامتی مضر باشد.
شایانیوز- در دنیای امروز که تغذیه سالم به دغدغه‌ای بزرگ تبدیل شده، مصرف موادی مثل «نیترات» و «نیتریت» در کشاورزی تبدیل به یک زنگ خطر شده است. کمتر کسی می‌داند که میوه‌هایی که روزانه مصرف می‌کنیم ممکن است حاوی مقادیر قابل توجهی نیترات باشند؛ گاه بیشتر از حد مجاز!
نیترات چیست و چگونه وارد میوه‌ها می‌شود؟
نیترات (NO₃⁻) یک ترکیب شیمیایی از نیتروژن و اکسیژن است که به طور طبیعی در خاک و آب وجود دارد. این ماده بخش اصلی کودهای نیتروژنی را تشکیل می‌دهد که برای افزایش رشد گیاهان در کشاورزی استفاده می‌شوند.
گیاهان برای رشد خود به نیتروژن نیاز دارند، اما اگر کوددهی بیش‌ازحد انجام شود یا خاک، تهویه و زهکشی مناسبی نداشته باشد، نیترات اضافی در بافت گیاه انباشته می‌شود. این اتفاق معمولاً در سبزیجات برگی مانند اسفناج و کاهو رایج‌تر است، اما برخی میوه‌ها نیز می‌توانند در شرایط خاص نیترات بالایی از خاک جذب کنند.
چه میوه‌هایی بیشترین نیترات را دارند؟
میوه‌ها به طور کلی کمتر از سبزیجات نیترات جذب می‌کنند، اما در شرایط خاص و به ویژه در کشاورزی گلخانه‌ای یا مکانیزه، برخی میوه‌ها به منبع مهمی از نیترات تبدیل می‌شوند. از جمله:
1. هندوانه و طالبی:
به دلیل جذب زیاد آب و رشد سریع، در صورت استفاده زیاد از کود نیتروژنی، ممکن است حاوی نیترات بالا باشند.
2. خربزه:
خربزه به ویژه در گلخانه‌ها ممکن است نیترات زیادی جذب کند.
3. توت فرنگی:
اگرچه ظاهر کوچکی دارد، اما در گلخانه‌ها و در هوای خنک ممکن است نیترات زیادی در خود انباشته کند.
4. خیار:
به ویژه خیارهای گلخانه‌ای می‌توانند نیترات بالایی داشته باشند، مخصوصاً در پوستشان.
آیا نیترات برای سلامتی مضر است؟
نیترات به خودی خود سمی نیست و حتی در بدن به نیتریک اکسید تبدیل می‌شود که برای بز شدن عروق، کاهش فشار خون و سلامت قلب مفید است. اما مشکل زمانی آغاز می‌شود که نیترات به نیتریت تبدیل شده و سپس با آمین‌های بدن ترکیب شود. این فرایند می‌تواند منجر به تولید نیتروزآمین‌ها شود که ترکیباتی سرطان‌زا هستند.
مقدار زیاد نیترات در رژیم غذایی می‌تواند باعث بروز متهموگلوبینمی یا همان «سندروم نوزاد کبود» در شیرخواران شود. همچنین مصرف مداوم مواد غذایی پر از نیترات می‌تواند در بلند مدت خطر ابتلا به سرطان‌های گوارشی مانند سرطان معده و روده را افزایش دهد.
آیا میوه‌های درشت‌تر نیترات بیشتری دارند؟
یکی از باورهای رایج میان مردم این است که میوه‌های درشت‌تر به دلیل رشد سریع و ظاهری غیرطبیعی، حاوی نیترات بیشتری هستند. اما آیا این تصور درست است؟ پاسخ این سؤال، بستگی به شرایط رشد میوه و نوع کشاورزی دارد.
در کشاورزی صنعتی، برای افزایش اندازه و وزن میوه‌ها، گاهی از مقادیر زیاد کود نیتروژنی استفاده می‌شود. در چنین شرایطی، میوه سریع‌تر رشد می‌کند و جذب نیترات نیز افزایش می‌یابد. بنابراین، در برخی موارد، میوه‌های بسیار درشت که به صورت غیرطبیعی رشد کرده‌اند، می‌توانند نیترات بیشتری داشته باشند.
با این حال، همیشه نمی‌توان درشتی میوه را دلیل قطعی بر نیترات بالا دانست. گاهی میوه‌های درشت در شرایط اقلیمی مساعد حاصل شده‌اند و لزوماً با استفاده زیاد از کود پرورش نیافته‌اند.
نکته مهم:
اگر میوه‌ای درشت است اما بافتی نرم و آبدار، رنگ طبیعی و طعمی معمولی دارد، احتمال اینکه نیترات بالایی داشته باشد کمتر است. ولی اگر درشتی همراه با رنگ پریدگی، سفتی بیش از حد یا مزه‌ای تلخ همراه باشد، ممکن است نشانه نیترات زیاد یا رشد ناسالم باشد. به طور کلی، آن قسمت از میوه‌ها و سبزیجات که رگه‌های سفید دارند، نیترات در آن‌ها تجمع پیدا کرده است. مانند قسمتهای سفید رنگ گوجه فرنگی، هندوانه، قسمتهای سفت و سفید وسط برگهای کاهو و ..... .
چگونه مصرف نیترات را کنترل کنیم؟
میوه را پوست بکنید: بیشترین نیترات معمولاً در پوست یا لایه‌های سطحی میوه تجمع می‌یابد.
از کشاورزان معتبر بخرید: محصولاتی که با استانداردهای کشاورزی ارگانیک تولید می‌شوند، معمولاً نیترات کمتری دارند.
میوه‌های فصلی بخورید: محصولاتی که در فصل طبیعی خود رشد کرده‌اند کمتر به کودهای شیمیایی وابسته بوده‌اند.
از محصولات گلخانه‌ای با احتیاط استفاده کنید، به ویژه در فصل‌هایی که آن میوه به طور طبیعی تولید نمی‌شود.
هوشیار باشیم!
نیترات ماده‌ای طبیعی اما حساس در زنجیره غذایی ماست. در حالی که در برخی مقادیر می‌تواند مفید باشد، تجمع بیش از حد آن در میوه‌ها و سبزیجات می‌تواند تهدیدی برای سلامت عمومی باشد. شناخت منابع اصلی نیترات، بررسی ظاهر و کیفیت میوه‌ها و خرید از منابع مطمئن، می‌تواند تا حد زیادی از ورود این ماده بعضاً خطرناک به بدن جلوگیری کند.
دیدگاه تان را بنویسید