سوار ماشین زمان بشوید؛ چه کسی و چرا مقبره حافظ را ویران کرد

زردشتی یزدی، بارگاه حافظ را مرمت کرد اما حاج سید علی اکبر فال اسیری به دلیل زرتشتی بودن اردشیر، بنای مرمت شده را ویران ساخت.

لینک کوتاه کپی شد

شایانیوز- خواجه شمس الدین محمد شیرازی، غزل سرای بزرگ ایران زمین، متخلص به حافظ و ملقب به لسان الغیب و ترجمان الاسرار، در آغاز سده هشتم هجری در شیراز متولد و در سال 792 ه.ق در همان شهر درگذشت. حافظ، قرآن را بنابر گفته خود، بر چهارده روایت، از بر بوده و از این رو حافظ خوانده شده است. وی علاوه بر جایگاه بسیار والایی که در شعر فارسی دارد، بنا بر تحقیق آنوبانینی جایگاهی بس رفیع در علوم ادب عربی نیز داراست

عوام حافظ را با اشعار زیبای عارفانه عاشقانه اش می شناسند. کمتر ایرانی است که گاهی تفالی به غزل های او نزده باشد و در تنگنای تصمیم گیری، چگونگی وضعیتش را در مضامین عمیق آثار او، جست و جو نکرده باشد. شیراز شهر زیبای هنر ایران زمین، در خاک خود حافظ را برای همیشه به آغوش کشیده و مقبره حافظ را به یادبودی با صفا، عجین با شعر و هنر تبدیل کرده است.

سرنوشت مقبره حافظ در گذر از تاریخ

تصویری که این روزها از مقبره حافظ می شناسیم اما در گذشته ی تاریخی خود صورت دیگری داشته و از بد روزگار همیشه هم مورد احترام نبوده است. به طوری که در سال 1280 شمسی، مصادف با 1901 میلادی، توسط مجتهد شیرازی حاج سید علی اکبر فال اسیری ویران شده بود. اما مدتی بعد توسط حاکم فارس شاهزاده ملک منصور میرزا، ملقب به شعاع السلطنه، بازسازی شد.

او در پی این امر دستور داد که علی اکبر مزین الدوله نقاش باشی، چهارچوبی آهنین بر فراز آرامگاه حافظ بسازد و کتیبه ای نیز بر روی آن قرار داد. بنایی که اکنون در مقبره حافظ مشاهده می کنید جایگزین همان چهارچوب آهنین است که در سال 1315 شمسی، بنا نهاده شد.

فرمانروای فارس در گرداگرد مقبره حافظ، معجری چوبی ساخت

اگر بخواهیم به جزئیات تاریخچه این بنا بپردازیم باید اینگونه گفت که پس از وفات حافظ، شمس الدین محمد یغمایی، وزیر میرزا ابوالقاسم گورکانی حاکم فارس، برای اولین بار عمارتی گنبدی شکل بر فراز مقبره حافظ بنا کرد و در جلو این عمارت، حوض بزرگی ساخت که از آب رکن آباد پر می شد.

این بنا در زمان حکومت شاه عباس صفوی اوایل قرن یازدهم هجری قمری مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. کریم خان زند بر مقبره حافظ، بارگاهی به سبک بناهای خود ساخت و بر تربتش سنگی مرمرین نهاد که امروز نیز باقی است.

پس از کریم خان زند در سال 1273 هجری قمری طهماسب میرزا مؤیدالدوله، حکمران فارس، آرامگاه حافظ را بار دیگر تعمیر و مرمت کرد و در سال 1295 ه.ق معتمدالدوله فرهاد میرزا فرمانروای فارس در گرداگرد مقبره حافظ، معجری چوبی ساخت.

حاج سید علی اکبر فال اسیری به دلیل زرتشتی بودن اردشیر، مقبره را ویران ساخت

پس از آن در سال 1317 هجری قمری (اردشیر) زردشتی یزدی، بار دیگر بارگاه حافظ را مرمت کرد و بر فراز آرامگاهش، معجری بنا نهاد اما حاج سید علی اکبر فال اسیری به دلیل زرتشتی بودن اردشیر، بنای مرمت شده را ویران ساخت.

این بنا تا سال 1319 هجری قمری همچنان ویران باقی ماند و در این سال شاهزاده ملک منصور ملقب به شعاع السلطنه حاکم فارس، به یاری علی اکبر مزین الدوله نقاش باشی، معجری آهنین بر فراز آرامگاه حافظ ساخت و کتیبه ای بر آن قرار داد. در سال 1310 هجری شمسی دبیر اعظم بهرامی استاندار فارس بر دیوار جنوبی حافظیه سردر بزرگی از سنگ نصب نمود و در جهت آبادی نارنجستان آن تلاش کرد. در سال 1314 هجری شمسی سرهنگ علی ریاضی (رئیس فرهنگ فارس) با همیاری علی اصغر حکمت و نظارت علی سامی، با طراحی آندره گدار فرانسوی و با الهام گیری از عناصر معماری عهد کریم خان زند، به بازسازی بنای حافظیه اقدام نمودند.

شیراز اکنون چون انگشتر و حافظیه نگین آن است

در سال 1315 به کوشش علی اصغر حکمت، بنای کنونی با بهره گیری از عناصر معماری زندیه و یادمان‌های حافظیه، توسط آندره گدار فرانسوی طراحی و با همکاری علی سامی به اجرا در آمد و سرانجام در سال 1386 اولین مرمت جدی و بازسازی، تمیز کردن سطح مسی روی گنبد، مرمت بخش های خراب ساختمانهای اطراف و همچنین متصل کردن مقبره ها و باغ های اطراف به مجموعه انجام شد.

اکنون دست در دست ما به دل تاریخ زده و به تماشای مقبره ی کهن حافظ، قبل از ایجاد آنچه امروز از آن می شناسیم، بنشینیم.

بنایی که همواره نمادی از شکوه هنر، ادبیات، کمال شعر و زیبایی عرفان است.