نسل بعدی رمز ارزها شکلی از ارز دیجیتال بانک مرکزی خواهد بود؟

او همچنین پیش بینی می کند که رمز ارزهای متعلق به دنیای متاورس آینده درخشانی داشته باشند.

• رمز ارزها در دسترسی آزادانه همه افراد و ملیتها به بحثهای اقتصادی و مالی دارای نقش مهمی هستند

از نقش رمز ارزها در اقتصاد حال و آینده جهان بگویید.

ابتدا باید مروری بر سیر تاریخی پول داشته باشیم. بشر و تمدن اولیه برای برآوردن نیازهای خود، در ابتدا مبادله کالا به کالا را انجام می داد ولی چند ایراد بر آن وارد بود . از جمله این ایرادات عدم داشتن معیاری برای حسابگری مالی بود. در معاملاتی که انجام می شد امکان محاسبه سود و زیان وجود نداشت . به طور مثال اگر یک کیلو گندم در مقابل یک و دو دهم جو مبادله می شد در نهایت معلوم نمی شد که حاصل مبادله سود است یا زیان.

ایراد دوم عدم تقسیم پذیری کالا بود. کالایی مانند خانه زمانی که بنا به مبادله آن بود، امکان فروش نیمی از آن نبود، این مسأله در مورد سایر کالاها نیز صادق بود.

بنابراین بشر اولیه برای تعاملات مالی تلاش کرد به سمت کالاهایی نایاب تر حرکت کند که امکان حمل و نقل آن نیز وجود داشته باشد. از آن کالا به عنوان واسطه پولی استفاده می شد به طوری که همه افراد جامعه نیز آن را به عنوان واسطه پولی قبول داشتند. در کشورهای مختلف این کالا بسته به شرایط جغرافیایی، فرهنگی و... متفاوت بود. عاج فیل، پوست حیوانات، صدف های دریایی در ابتدا به عنوان پول میان مردم مبادله می شدند. این نوع کالاها با وجود ویژگیهای مذکور و همچنین امکان تقسیم پذیری راحت تر، با مشکلاتی نیز مواجه بودند همچون فاسدشدن.

در نسل بعدی پول، تلاش شد تا از پولهای فلزی استفاده شود. سکه ها ارزش ذاتی داشتند و مردم وقتی آن ها را دارا بودند به صورت واقعی صاحب دارایی بودند. اما به دلیل سنگینی حمل و نقل سکه ها، مردم ترجیح دادند آن ها را در اختیار افراد معتمدی بسپارند و از رسید هایی که از آنان دریافت میکنند در مبادلات مالی استفاده کنند. آن افراد معتمد بعدها بانکدار شدند و آن رسید ها تبدیل به پول های کاغذی شد و عملاً اسکناسها خلق شدند. در واقع ابتدا این اسکناسها پشتوانه داشتند. اما بعد از کنفرانس برتون وودز، اعتمادی عمومی به حاکمیت جایگزین آن پشتوانه ارزش ذاتی شد. این اعتماد به حاکمیت سبب تشکیل مفهومی به نام فیات مانی با پشتوانه اعتماد حاکمیتی شد.

با انقلاب اینترنت، پول وارد نسل بعدی خود شد. در این نسل، عملاً این پول با اعدادی که در شماره حساب بانکی افراد بود معنا می یافت و اسکناس های کاغذی بین مردم کاهش پیدا کرد.

در نسل آخر پول و در واقع نسل فعلی، با رمزارزها روبرو هستیم. اعتماد به حکومت که پشتوانه چاپ پول بود؛ اکنون در جوامع کریپتویی و میان اعضای آن شکل گرفت.

بحث بعدی: احتمالاً شنیده اید که در جامعه های کریپتویی، روز پیتزا (  روزی که یک پیتزا در مقابل تعدادی بیت کوین جابجا شد) را جشن می گیرند. علت این امر را می دانید؟ علت اینکه آن روز را جشن می گیرند این است که فردی حاضر شده تا مقدار معینی بیت کوین را در مقابل یک کالای واقعی مبادله کند. یعنی بیت کوین از دنیای مجازی وارد دنیای واقعی شد. این یعنی موفقیت پروژه بیت کوین!

در پاسخ به این سوال که نقش رمز ارز را در حال و آینده اقتصاد جهان چطور ارزیابی می کنید باید بگویم، به نوعی می توان گفت همانطور که اینترنت نقش مهمی در گسترش اطلاعات و دسترسی آزادانه به آن داشت، رمز ارزها نیز در دسترسی آزادانه همه افراد و ملیتها به بحثهای اقتصادی و مالی دارای نقش مهمی هستند. ما در گذشته برای کسب دانش و اطلاعات مجبور بودیم به روزنامه ها و مجلات و دایره المعارف های کاغذی مراجعه کنیم و امکان به اشتراک‌گذاری آزادانه اطلاعات برای همگان فراهم نبود، اما اکنون شما به راحتی می توانید محتوای خود را تولید کنید و با سراسر جهان به اشتراک بگذارید، به عقیده من کاری که اینترنت با گردش آزادانه اطلاعات انجام می دهد، بلاک چین با پول و گردش مالی در جهان خواهد کرد.

• شبکه رمز ارز ملی ایجاد شود
• عمده بانکهای مرکزی دنیا به سمت رمز ارز ملی حرکت کرده اند

رمز ارزها به ایران چه کمکی می توانند بکنند؟

رمز ارزها و به طور کلی تکنولوژی بلاکچین ظرفیت این را دارند که به ایران کمک شایانی کنند.

رمز ارزهایی مانند بیت کوین یا دیگر رمز ارزها، قابلیت رصد دارند و برای تراکنش های بزرگ نمی توان از آنها استفاده کرد. کما اینکه موسساتی مثل سایفر تریس و چِین آنالیسیس در حجمهای کم نیز نقل و انتقالات مالی را رصد می کنند و در گزارش های خود به تامین مالی گروه های مقاومت منطقه مانند حماس از این طریق اشاره کرده اند.

ممکمن است این سوال پیش بیاید که برای فروش نفت و برگرداندن درآمد حاصل از آن از رمزارزهای رایج استفاده کنیم، من به شخصه احتمال تحقق آن را کم می دانم. ولی اینکه بتوانیم از مزیت تکنولوژی بلاکچین استفاده کرده و به ایجاد شبکه رمز ارز خودمان اقدام کنیم، در صورت توافق با سایر کشورها این احتمال را شدنی و زیاد می دانم.

همانطور که ممکن است تا شبکه ملی اطلاعات دچار خدشه شود، شبکه رمز ارز داخلی نیز ممکن است قابل خدشه باشد ولی نکته این است که آمریکا بر این شبکه تسلط ندارد.

عمده بانکهای مرکزی دنیا به سمت رمز ارز ملی حرکت کرده اند. بانک مرکزی چین از قبل از سال 2017 این حرکت را شروع کرد و تابستان امسال با به نتیجه رسیدن فاز عملیاتی رمزارز ملی، کل فعالیت ماینرها را ممنوع کرد.

چرا که با استقرار ارز دیجیتال بانک مرکزی، بخش بزرگی از جمعیت چین از رمز ملی چین استفاده کردند به طوری که حتی پرداخت حقوق نیز به یاری همین رمز ارزها صورت می گرفت.

از بحث رمز ارزها و تحریم بگویید.

در دنیای بلاکچین بعضی از تراکنشها قابل رصد هستند ولی برخی نیستند. اما نکته اصلی این است که فارغ از رصد داخلی شبکه بلاک چین تحریمها در نقطه ورود و خروج پول به شبکه بلاک چین تحقق می یابد. به بیان دیگر مشکل اصلی اینجاست که پول زمانی که قرار است به پول فیات در صرافی تبدیل شود. آمریکا تحریمهای خود را از طریق این گلوگاهها اعمال می کند و می تواند فروشندگان را اجبار کند که از هر آدرس ولتی پول دریافت نکنند (درست مثل قوانین پولشویی فعلی).

چالش کنونی رمز ارزها در برقراری ارتباط بین دنیای مجازی و واقعی است. اگر روزی بتوان ادعا کرد که بخش عمده ی نیاز های اساسی مردم به کمک پرداخت با رمز ارز صورت بگیرد (به شرطی که قابلیت رصد شدن نداشته باشد)،  می توانیم آن روز را جشن بگیریم، درست مثل جشن روز پیتزا.

• مشکل رمز ارز در تطابق با دنیای واقعی است
• قراردادهای هوشمند در فضای مجازی با چالش حکمرانی روبرو هستند

از آینده رمز ارزها بگویید؟

به عقیده من هیچ بعید نیست که در آینده نسل بعدی رمز ارزها شکلی از ارز دیجیتال بانک مرکزی  باشد و در کشور هایی که قدرت پولی مهم است وزنه به  سمت ارز دیجیتال بانک مرکزی بانک مرکزی تغییر می کند.

• توصیه به دولت:  حفظ ارزش پول ملی و به تبع آن ارزش رمزارز بانک مرکزی امروز از اوجب واجبات است!

توصیه شما در حوزه رمز ارزها به دولت چیست؟

رمز ارزها آمدند تا حاکمیت و انحصار وانتشار پول را به چالش بکشند. توصیه من به دولمتردان اینست که رمز ارز بانک مرکزی را خیلی جدی بگیرند چراکه یکی از ارکان قدرت هر حکومتی در کنار قوای نظامی ، قدرت اقتصادی و پولی آن است. متاسفانه در حال حاضر مردم ایران به نتیجه رسیدند که برای حفظ ارزش پولشان دولت نمی تواند به آنها کمک کند و به همین دلیل به سمت فعالیت های سوداگرانه در بازارهای بین المللی کشیده شده اند؛ این باعث افزایش خروج ارز از کشور شده است. نگاهی به آمار نشان می دهد که ساخت و ساز و خرید مسکن ایرانیان در خارج از کشور خیلی بالا بوده است که نماینگر وضعیت خوبی برای اقتصاد ایران نیست.

پیشنهاد مشخص من به دولت اینست که در گام اول با تقویت اقتصاد در راستای تقویت ارزش پول ملی قدم بردارد در گام دوم ، چالشهای پیش روی خود یعنی رمز ارزها را به وسیله قوانین مرتفع نماید و به صورت مدیریت شده از توسعه این بازار حمایت کند.

توصیه شما به مردم در حوزه رمز ارزها چیست؟

واقعیت این است که عملکرد ضعیف در حوزه اقتصادی سبب شده تا مردم در تلاش برای حفظ ارزش پولشان باشند. به همین دلیل است که به بازارهایی مانند رمز ارزها با همه نوسانات احتمالی آن وارد می شوند. از بُعد دولت مردان و اقتصادیون اگر به این اقدام نگاه کنیم، سرمایه گذاری در این بازارها یعنی خروج ارز از کشور. حال چه خرید رمز ارز باشد؛ چه خرید زمین دیجیتال و چه سرمایه گذاری در بخش واقعی اقتصاد کشور های خارجی. اما سوال اینجاست که کسی که موفق به کسب سود از دریای پرتلاطم رمزارزها شد آیا حاضر است پولش را به داخل کشور باز گرداند؟ اصلاً آیا عمده سرمایه گذاران ایرانی موفق به کسب سود می شوند یا در این بازار ها زیان می کنند؟ به هر تقدیر با تقویت اقتصاد و تقویت پول ملی و عرضه ارزهای ملی، شاید بتوان مدیریت بهتری بتوان بر حوزه رمز ارزها داشت.

ورود حوزه علمیه به حوزه رمز ارزها را چطور ارزیابی می کنید؟

حوزه علمیه باید سابق بر این به حوزه رمز ارزها ورود می کرد. هرچند حرکتهای خوبی در این خصوص صورت گرفته مثل دروس خارج فقه در بحث رمز ارزها که خود شاهدش بوده ام.

بر این باورم که مراجع در خصوص رمز ارز که با آن اعلام مخالفت نیز بعضاً کرده اند، بازنگری مجددی داشته باشند. در این زمینه موضوع شناسی دقیقی صورت نگرفته است.

پیشنهاد من به پژوهشکده ها، اندیشکده ها و حوزه های علمیه این است که با انجام پژوهشهای سیستماتیک به تدوین و دسته بندی پژوهشهای فقهی و ابتدایی انجام شده در این حوزه بپردازند و یا نتایج تحقیقات خود را با استفاده از روش «اجتهاد چند مرحله ای» به مراجع ارائه کنند و نتیجه گیری کنند. به این ترتیب مراجع می توانند با بررسی دقیقتر در حکمهای خود تجدید نظر کنند. مثلاً در حکم های کلی که مراجع اعلام کرده اند اصلاً دقتی به الگوریتم های اجماع نکرده اند، ساختار pow با pos با یکدیگر تفاوت دارند و نمی توان یک حکم کلی برای قریب به 14 هزار نوع رمزارز فعلی این دنیا داشت!

السالودار بیت کوین را به رسمت شناخته در این خصوص نظرتان چیست؟

این موجب می شود که کنترل آن کشور روی پول ملی و مدیریت اقتصادی کشور از بین برود در واقع اگر السالوادور به این سیاست ادامه دهد به تدریج پول ملی خود را ازبین می برد. (اگر پول ملی داشته باشد!) این حرکت را برای کشورهایی مثل ایران درست نمی دانم و توصیه نمی کنم.

در مورد حرکتهای مربوط به زاکر برگ و آیلان ماسک در حوزه رمز ارزها ارزیابی تان چیست؟

توئیتر ایلان ماسک و صحبتهای زاکر برگ، چالش گریز ناپذیر این فضاست ما در بحث حکمرانی فضای مجازی، حکمرانی پلتفرمها را داریم.

ما نگاهی که به فیس بوک داریم، نگاه به یک کشور مستقل، با قوانین مختص خود و با دو سه میلیارد نفر جمعیت است؛ نرخ زاد و ولد در این پلتفرمها با نرخ زاد و ولد کشورها فرق می کند. این تعداد یوزرها هستند که قلمرو این حکومت را تعیین می کنند.

رهبران آنها نیز مدیران عامل این شرکتها هستند. چالش اصلی رمز ارز این است که نسبت به اخبار و توئیتر حساس است و این نشان از توسعه نیافتگی بازار دارد.

عمق بازار اگر مناسب باشد شاهد کاهش نوسان آن خواهیم بود.

رمز ارزهایی که سهم کوچکی از بازار دارند با نوسانات بیشتری روبرو هستند و بیت کوین و دیگر رمز ارزهایی که سهم بیشتری دارند از نوسانات منطقی تری برخوردارند. به هر تقدیر واکنش بازار رمز ارز به اخبار همگی نشان از عدم بلوغ آن دارد.

از دنیای متاورس و تحولات اقتصادی آن بگویید.

دنیای بسیار جذابی است. غولهای فناوری به این سمت حرکت کردند، روندی که در متاورس شاهدیم ادغام خدماتی است که در این فضا ارائه می شود، شاید علت تغییر نام فیس بوک به متا نیز همین است که الهام گرفته شده از دنیای متاورس است!

اینکه در این فضا به طور مثال می توانید صرافیهای مختلف را یکجا ببنید و از ارزانترین آنها کالاهای مورد نظر را خریداری کنید. در بهترین سایتهای آموزشی چرخی بزنید، آموزش مورد نظر را دریافت کنید. شبکه سازی با افراد، قراردادهای هوشمند، خریدار زمین دیجیتال، ساخت ساختمانی در این زمین با مواد و مصالح و... از اتفاقهای این حوزه خواهند بود. به نوعی دنیای متاورس شبیه سازی دنیای واقعی است که در آن زندگی می کنیم.

در اهمیت این فضا برای کسب و کارهایی مانند بازاریابی اجازه بدین مثالی بزنم: زمانی بازاریابی به صورت کاغذی صورت می گرفت که با انداختن کاغذ های تراکت در مقابل در خانه ها انجام می شد اما اکنون بازاریابی ها در اینترنت و اینستاگرام به صورت هوشمند و برای مخاطب خاص صورت می گیرد که این تبلیغات هدفمند نرخ بازگشت سرمایه را بیشتر می کند.

در دنیای متاورس فرصت جدیدی به ویژه برای سرمایه گذاری برای افراد جوانتر که عموما آشنا به این حوزه ها هستند فراهم می شود.

به نظرم رمز ارزهای متعلق به متاورس آینده درخشانی خواهند داشت.