برخی کژ فهمی ها درباره تجاوز جنسی

سیمین کاظمی جامعه شناس پزشکی: درباره تجاوزجنسی هم مانند بسیاری از پدیده های اجتماعی و مخصوصاً مسائل زنان، کژفهمی ها و تفکرات قالبی نادرستی وجود دارد که نیازمند بازنگری و اصلاح است. عموماً تصور براین است که تجاوز توسط مردی نتراشیده و نخراشیده، وحشی و غریبه در مکانی ناآشنا و یا در طی حمله و ورود توأم با خشونت به محل زندگی زن روی می دهد.

چنین تصویری موجب شده که وقتی مردان دیگر و در موقعیت های دیگر دست به تجاوز می زنند عمل شان تجاوز به حساب نیاید و حتی اگر شرح آن به گوش کسی برسد، زن را مقصر بداند که چرا خود را در دسترس متجاوز قرار داده است. علاوه بر این عموماً در برخورد با قربانی، نیز تصورات نادرستی وجود دارد، که همین تصورات صلب و سخت و قالبی موجب می شود که شکایت زنانی که منطبق با آن تصورات نیستند جدی گرفته نشود و صدای شان شنیده نشود. مثلاً اینکه زن قربانی الزاماً باید جذابیت های جنسی ویژه ای داشته باشد یا لباس خاصی به تن داشته باشد، تا تجاوز به او باورپذیر شود؛ که البته در این صورت هم باز زن مقصر و فراهم کننده زمینه تجاوز شناخته می شود.

آنچه به تغییر این تصویر و آشکار شدن موضوع تجاوز کمک می کند، افزایش داده هایی است که از قربانیان تجاوز جمع آوری می شود. این داده ها نشان می دهد که اولاً تجاوز به علت آنکه به حریم خصوصی و آبروی افراد پیوند خورده، تا حد قابل توجهی مخفی می ماند در حالیکه ممکن است گستردگی بیشتری نسبت به آنچه از آن می دانیم، داشته باشد؛ ثانیاً تجاوز الزاماً با تصور کلیشه ای که از آن موجود است مطابقت ندارد.

برای اجتناب از انواع خطا و اصلاح کج فهمی در مورد تجاوز توجه به موارد زیر مهم است:

متجاوز الزاماً شخصی خشن از طبقات اجتماعی پایین نیست، بلکه می تواند یک مرد از نظر اجتماعی موجه و با سرمایه فرهنگی بالا، یک مرد دانشگاهی، پزشک، هنرمند، روزنامه نگار باشد که از همین ویژگی ها به عنوان منابعی برای تجاوز استفاده و با سوء استفاده از موقعیت به زنان تعرض جنسی می کند. به لحاظ نژادی و قومی هم سوگیری هایی در مورد متجاوزان وجود دارد، مثلاً در آمریکا افراد سیاه پوست و در ایران مهاجران افغانستانی بیشتر از سفید پوستان و ایرانی ها در مظان اتهام تجاوز قرار می گیرند؛ در حالیکه متجاوز می تواند از هر طبقه اجتماعی و قوم و نژاد و ملیتی باشد.

متجاوز همیشه یک شخص غریبه نیست که بدون هیچ سابقه آشنایی مثل حیوانی درنده به طعمه اش حمله می کند، بلکه ممکن است آشنایی باشد که با سوءاستفاده از اعتماد زنان، آنها را مورد خشونت جنسی قرار می دهد. متجاوز می تواند همسر زن باشد که در شرایط عدم تمایل زن، به زور با او رابطه جنسی برقرار می کند.

متجاوز الزاماً یک شخص محرومیت جنسی کشیده نیست که برای اطفای نیاز جنسی به زنانی که سر راهش قرار گرفته اند، حمله می کند. متجاوز ممکن است یک مرد متأهل یا مردی باشد که شریک یا شرکای جنسی دارد. این مفروضه، در واقع نوعی توجیه کردن عمل تجاوز است.

تجاوز الزاماً در مکانی ناآشنا و در کوه و صحرا رخ نمی دهد، بلکه ممکن است در خانه ی قربانی، خانه شخص متجاوز، دانشگاه، بیمارستان، محل کار و … اتفاق بیفتد. در واقع هر جایی که از کنترل و انظار عموم خارج باشد، می تواند زمینه تجاوز را فراهم کند. و البته همین ویژگی دور بودن از نظارت اجتماعی و فقدان شاهد است که اثبات تجاوز و دادخواهی را دشوار می کند.

حضور زن در خانه یا محل کار یا قلمرو متجاوز به معنی رضایت او به عمل جنسی نیست، بنابراین اگر با زنی صرفنظر از مکانی که در آن قرار دارد، بر خلاف میل اش رابطه جنسی برقرار شود، این عمل مصداق تجاوز است و آنکه باید مورد سرزنش و تعقیب قرار گیرد شخص متجاوز است و نه قربانی.

برای مشروع و موجه جلوه دادن تجاوز، برخی مطالب موهوم و دروغین تولید و پراکنده می شود که متکی به مفروضات مردسالارانه درباره رابطه جنسی است. اینکه مردان قادر به کنترل نیازهای جنسی شان نیستند واین زنان هستند که باید محافظت و محدود شوند و نیز ادعاهایی که با فیلم های مستهجن جنسی به آن دامن زده می شود که زنان از عمل جنسی توأم با خشونت لذت می برند، و … اینها ادعاهای بی پایه و باطلی هستند که برای توجیه تجاوز و تبرئه مردان متجاوز و منکوب کردن زنان به کار می روند.

تصورات و تفکرات کلیشه ای موجب می شود، تجاوز در سکوت و خاموشی تداوم یابد و قربانیان جسارت افشاگری و دادخواهی نداشته باشند، این کلیشه ها را باید در هم شکست و از قربانیان حمایت کرد. شاید با این تغییر نگرش این پدیده خشونت آمیز و آسیب زا کمتر اتفاق بیفتد.

منبع: کانال تلگرامی سیمین کاظمی