سنت‌های عجیب؛ قدیما تو چین پای دختران خردسال رو می‌بستند تا رشد نکنه و کوچیک بمونه!

شایانیوز- در تاریخ بشر، رسم‌ها و سنت‌هایی وجود دارند که با معیارهای امروزی نه‌ تنها عجیب، بلکه گاه غیرقابل‌باور به‌نظر می‌رسند. یکی از این رسوم، سنت موسوم به «پای نیلوفری» یا «بستن پا» در میان زنان چین باستان است. سنتی که برای قرن‌ها به عنوان نماد زیبایی، نجابت و جایگاه اجتماعی در نظر گرفته می‌شد، اما پشت این ظاهر فریبنده، رنج و درد زیادی نهفته بود.

ریشه‌های تاریخی سنت پای نیلوفری

سنت بستن پاها برای اولین بار در تاریخ در دوران سلسله تانگ (618–907 میلادی) در چین شکل گرفت. اما در دوران سلسله سونگ (960–1279) بود که این رسم به‌تدریج در میان خانواده‌های سلطنتی و اشراف‌زادگان رایج شد. به‌مرور، این سنت به لایه‌های پایین‌تر جامعه نیز سرایت کرد و در سده‌های بعدی، به امری تقریباً عمومی برای دختران چینی تبدیل شد.

گفته شده است که یکی از امپراتورهای چین عاشق رقصنده‌ای با پاهای بسیار کوچک بود که هنگام رقص، پایش را در نوک یک نیلوفر می‌گذاشت. از آن زمان به بعد، داشتن پاهای کوچک معادل زیبایی و ظرافت زنانه تلقی شد و به نشانه‌ای از نجابت، وفاداری و منزلت اجتماعی بدل شد.

چگونگی بستن پا

فرآیند بستن پا معمولاً از سن ۴ تا ۶ سالگی آغاز می‌شد، زمانی که استخوان‌های پا هنوز نرم و انعطاف‌پذیر بودند. مادر یا مادربزرگ، پاهای کودک را می‌شست، ناخن‌ها را کوتاه می‌کرد، سپس انگشتان پا (به‌ جز شست) را به سمت کف پا خم می‌کرد و با نوارهای پارچه‌ای، محکم می‌بست. هدف، جلوگیری از رشد پا و ایجاد قوس مصنوعی بود. این عمل در اغلب موارد با درد شدید، خون‌ریزی، عفونت و گاه نکروز انگشتان همراه بود.

طول نهایی پای بسته‌شده معمولاً نباید از ۱۰ سانتی‌متر فراتر می‌رفت. زنان با پای نیلوفری نمی‌توانستند سریع راه بروند، بدوند یا کارهای سنگین انجام دهند؛ اما این ناتوانی دقیقاً همان چیزی بود که در جامعه پدرسالار آن دوران پسندیده تلقی می‌شد.

پای نیلوفری، نماد زیبایی یا ابزار کنترل؟

پای نیلوفری در چین قرون وسطی فقط جنبه زیبایی نداشت؛ این رسم ابزاری برای کنترل زنان بود. زنان با پای بسته به‌ناچار خانه‌نشین، نیازمند مراقبت و متکی به مرد خانواده بودند. بسیاری از مردان از صدای پاهای آرام و لرزان زنانی با پای نیلوفری لذت می‌بردند. در برخی متون چینی آمده است که پای بسته، احساسات جنسی مرد را تحریک می‌کرد و همین موضوع بر تداوم این رسم می‌افزود.

از سوی دیگر، داشتن پای نیلوفری برای دختران فرصتی بود برای وصلت با خانواده‌های ثروتمندتر. خانواده‌هایی که دختر خود را از کار کردن معاف کرده و صرفاً بر «زیبایی» سرمایه‌گذاری می‌کردند.

پایان تدریجی یک سنت غیر انسانی

با ورود فرهنگ غربی به چین در اواخر قرن ۱۹، جنبش‌هایی علیه پای نیلوفری شکل گرفت. روشنفکران چینی و فعالان حقوق زن، این سنت را نماد عقب‌ماندگی، خشونت علیه زنان و متناقض با علم می‌دانستند. در دوران جمهوری خلق چین، به‌ویژه پس از ۱۹۴۹، این رسم ممنوع شد و زنان مجبور شدند پای خود را باز کنند.

با این حال، اثرات بستن پا معمولاً تا پایان عمر باقی می‌ماند. زنانی که سال‌ها پاهایشان بسته شده بود، در راه‌ رفتن مشکل داشتند و برخی نیز دچار ناتوانی‌های دائمی بودند.

روزگار فعلی

امروزه دیگر پای نیلوفری به عنوان یک سنت در چین وجود ندارد، اما در برخی موزه‌ها، آثار و نمونه‌های واقعی از پاهای بسته‌شده نگهداری می‌شود. همچنین تعداد اندکی از زنان سالمند در روستاهای چین هنوز با پاهای نیلوفری زندگی می‌کنند؛ بازماندگان زنده‌ای از دوره‌ای تاریک در تاریخ اجتماعی بشر.

سنت پای نیلوفری، ترکیبی غریب از زیبایی تحمیلی، ظلم اجتماعی، نابرابری جنسیتی و نقض حقوق زنان بود. این پدیده، مثالی روشن از آن است که چگونه فرهنگ و سنت می‌تواند جسم و روان انسان را تحت تأثیر قرار دهد، حتی در نام زیبایی. مرور این تاریخ به ما یادآوری می‌کند که پیشرفت واقعی زمانی محقق می‌شود که کرامت انسانی، به‌ویژه برای زنان، در کانون توجه جامعه قرار گیرد.