تحلیل مناظره دوم انتخابات ۱۴۰۰

مناظره دوم انتخابات ریاست جمهوری 1400 در عصر 18 خرداد برگزار شد. با وجودی که محور بحث، مسائل فرهنگی و اجتماعی بود، مشکلات اقتصادی بر مباحث سایه افکنده بود. زیرا ریشه بسیاری از مسائل فرهنگی به نابسامانی اقتصاد باز می گشت. پرسش های مناظره، گسترده و دقیق و انتقادی تر بودند.

آرایش نامزدها مانند مناظره اول در دو جناح مدافعان و منتقدان وضعیت موجود شکل گرفته بود. دو نامزد دولتی مدافع همچنان دست خالی وارد صحنه شدند و به حرف های کلی و اینکه ما برنامه داریم بسنده کردند. از سویی می کوشیدند خود را مستقل نشان دهند و سوی دیگر، سعی جدی در انتقاد از وضعیت موجود هم نداشتند بلکه بیشتر فرافکنی می کردند و مقصر اصلی را مخالفان دولت مستقر معرفی می کردند. مثلا یکی از دلایل مشکلات را به این بر گردانند که چرا می گویید کاخ سفید را حسینیه خواهیم کرد. بخش زیادی از زمان پاسخ را به تهمت زنی علیه نامزد رقیب اختصاص دادند و البته مهرعلیزاده بی نزاکتی را از حد گذرانده بود. وی دلیل مهاجرت نخبگان را پیامک حجاب می دانست. مساله فن آوری هسته ای را هم به گشت ارشاد و محدودیت بانوان بر می گرداند. خلاصه همچنان شعارهای عوام فریب نخ نما شده سال های گذشته را تکرار می کردند. جناب همتی سطح پرسش ها را پایین می دانست. به نظر وی پرسش ها باید معطوف به مسائلی چون فیلترینگ و آزادی و محدودیت حجاب باشد. این امر در نظر مردم تنفر آمیز است. با این حال، جناب همتی تاکید دارد که این گونه مسائل را با اقتصاد می خواهد حل کند. البته تحویل بردن مسائل فرهنگی و اجتماعی به مسائل اقتصادی در نظر اندیشمندان علوم اجتماعی چالش بر انگیز است. آنان کرونا را مساله اجتماعی می دانند تا چه به مساله پیامک حجاب. و حالا جناب همتی رودست آنان بلند شده می گوید پیامک حجاب، مساله اقتصادی است. به هر روی، چشم انداز امیدوار کننده ای از گفته های این دو نامزد دولتی در نمی آید و ذهنیت امتداد وضع نابسامان موجود بیشتر تقویت شد.

اما جناح منتقدین مثل مناظره اول با دست پر آمده بودند. آنان حرف های سلبی و ایجابی را توامان به همراه داشتند. نقدهای جدی و عینی بر کارنامه هشت ساله دولت مستقر طرح می کردند و دو نامزد مقابل را از این قضیه مستثنی نمی دانستند. بعضاً آن دو را کارمند یا روکش دولت مستقر می دانستند. نقدشان آنقدر قوت داشت که نگذاشتند آن دو نامزد دولتی کرسی انتقاد را اشغال کنند. حتی نسبت به موضوعاتی مثل پیامک حجاب و گشت ارشاد و مهاجرت جوانان پاسخ های محکمی می دانند. بیشتر پاسخ ها را به مسائل اقتصادی باز می گرداندند. مثلاً گفته شد که آیا پیامک حجاب دردناک است یا پیامک موجودی کافی نیست. و یا ریشه مهاجرت ها را در بیکاری نخبگان می دانستند و نه پیامک حجاب و دیگر اینکه گشت ارشاد برای مدیران لازم است. این پاسخ ها دعوی جناب همتی که می گفت می خواهد مسائل را با اقتصاد حل کند به چالش می کشانید.
اما پاسخ های ایجابی منتقدان هم امیدوار کننده بود و معلوم بود که مطالعات مفصلی در این زمینه به عمل آورده اند. نکته مهم آن، حاضر جواب بودن آنان بود. در هیچ سوالی کم نمی آوردند و بر خلاف جناح مدافع که زمان را با طرح حرف های حاشیه ای هدر می دادند، اینان در چارچوب سوالات سخن می گفتند و وقت هم کم می آوردند. در این میان، پاسخ های آقای رئیسی از جهت غیر انتزاعی و عرشی بودن رجحان بیشتری داشت. ایشان خیلی ملموس تر سخن می گفت و به تجربیات کاری خود، بیشتر ارجاع می داد. با اینکه مهرعلیزاده از ابتدا تا انتها مناظره نسبت به آقای رئیسی بی نزاکتی میکرد ولی ایشان کریمانه برخورد کرد. حتی از حق پنج دقیقه دفاعیه که کمیسیون تبلیغات انتخابات برای او مقرر کرده بود، گذشت کرد.

به هر روی، نامزدان منتقد چشم انداز آینده را امیدوار کننده نشان دادند. به عقیده ایشان نابسامانی های امروز حل شدنی است و می توان وضعیت نامطلوب موجود را تغییر داد.

منبع: رسا