لوگوی موزه هنرهای معاصر تهران تغییر کرد+ عکس

در بخش دوم این جلسه که با حضور رضا عابدینی، طراح هویت بصری موزه همراه بود، احسان آقایی رییس موزه هنرهای معاصر تهران به این‌که هر نهاد معتبر در دنیا دارای یک هویت بصری است و اصولا این رویکرد از موزه‌ها آغاز شد، زیرا دارای فعالیت‌های متعددی هستند و برای اینکه مخاطبان متوجه تعلق این رویدادها به یک موزه شوند از یک هویت بصری یکپارچه استفاده می‌شود. با این حال موزه هنرهای معاصر از ابتدا فاقد هویت بصری بود و در حدود سال ۷۰ بود که از جواد پویان خواسته شد که یک نشانه برای موزه طراحی کند. در سال‌های بعدی صداقت جباری یک فونت برای آن نشانه طراحی کرد و در سال‌های مختلف کارهای متفاوتی انجام شد که هیچ ارتباطی با هم نداشتند. اما در دوره جدید تصمیم گرفته شد که هویت بصری برای موزه هنرهای معاصر طراحی شود.

او درباره انتخاب رضا عابدینی برای این کار گفت: زمانی که متوجه شدیم رضا عابدینی به ایران برگشته است برای شرکت در بی‌ینال ونیز با ایشان همکاری داشتیم. پس‌ از آن بحث‌هایی درباره طراحی هویت بصری موزه به وجود آمد و جلسات متعددی داشتیم و در نهایت با توجه به سوابق کاری درخشان رضا عابدینی و فعالیت‌های بین‌المللی او که باعث شده است در میان طراحان گرافیک برتر جهان قرار بگیرد، از او برای طراحی هویت بصری موزه دعوت کردیم.

رضا عابدینی در آغاز صحبت‌هایش از علاقه‌اش به موزه و تاثیر گذاری این فضا برای خودش گفت. او در این باره گفت موزه تقریبا همسن من است و زمانی که هنرستانی بودم در کتابخانه موزه عضو بودم و از این بابت افتخار می کردم. او همچنین اضافه کرد طراحی و معماری موزه و اتفاقات آن برایش جالب و تاثیر گذار بوده‌است. او با توجه به اهمیت این موزه گفت در طراحی لوگوی جدید سعی داشتم هم معاصر بودن موزه و هم قدمت و اهمیتش را حفط کنم. او همچنین به این موضوع اشاره کرد که تا پیش از این تنها مجموعه طراحی‌هایی برای موزه صورت گرفتند که هر یک در نوع درخشان هستند اما انسجامی ندارند و گویا مدیران قبلی به فکر طراحی هویت بصری منسجمی برای موزه نبودند. رضا عابدینی با اشاره به ارزش گنجینه موزه و فعالیت‌های آن طراحی جدید را امری مهم توصیف کند.

او همچنین گفت در ابتدای امر سنگین بار مسئولیت برای یک پروژه ملی را احساس می‌کرد و علاوه بر خوشحالی به خاطر انتخاب شدنش علی رغم اینکه از انجام تجربیات جدید و عجیب در حرفه‌اش نمی ترسد از قبول این مسئولیت احساس ترس نیز داشته‌است.

او در ادامه درباره هویت بصری پویا یا dynamic identity صحبت کرد. هویت بصری پویا در واقع طراحی یک نشان با قابلیت تغییر در جاهای مختلف است اما در مجموع در این تغییرات هویت اصلی طرح حفظ خواهد شد. او در ادامه به تغییر هویت بصری چند موزه معتبر جهان اشاره کرد و از طراحی چند هویت بصری و لوگو در این موسسات مثال زد. برخی موسسات با الهام از طراحی ساختمان دست به طراحی لوگو می‌زنند. او همچنین از موسسه فرهنگی و موزه ژرژ پمپیدو در پاریس مثال زد که با وجود قدمت و فعالیت‌هایش هویت بصری منسجمی ندارد.

مثلا موزه ویتنی و موزه متوروپولیتن نیویورک در طول سال‌های اخیر هویت بصریشان را تغییر دادند. او افزود موزه ویتنی لوگویی داشت که قابلیت گسترش نداشت و باز طراحی آن به گروه جوانی از طراحان گرافیک در آمستردام سپرده شد. یا موزه‌ای دیگر که برای تغییر لوگوی آن مسابقه‌ای برگزار شد و طرح نهایی از بین کار طراحان مختلف انتخاب شد.

او افزود هویت بصری موزه باید به گونه‌ای طراحی شود که قابلیت گسترش به تمام رسانه‌هایی انتشاری موزه باشد و در عین حال تکراری هم نباشد. ما ابتدا داشته‌های موزه مورد بررسی قرار دادیم. تایپوگرافی ساده‌ای که نام موزه هنرهای معاصر تهران با فونت "زر بولد" نوشته شده است به نظر من انتخاب جالب و هوشمندانه‌ای در آن زمان بود، زیرا از خوشنویسی سنتی ایرانی دور شده و به فضای هنر مدرن که خاستگاه این موزه بود نزدیک شده است. لوگوی قدیمی موزه نیز را مورد بررسی قرار دادیم و متوجه شدیم که پرسپکتیو آن ایراد دارد. البته این اشکال در پرسپکتیو احتمالا به دلیل چاپ‌های مکرر لوگو بود و آن را اصلاح کردیم. ابتدا قصد داشتیم همان لوگو را گسترش دهیم اما به نتیجه دلخواه نرسیدیم. او در این باره گفت زمانی که یک لوگو تنها متولد می‌شود و فکری برای تغییرش نمی‌شود ایده‌های جدید برای تغییر آن قابل اجرا نبودند به همین دلیل  به مطالعه در موزه‌های جهان پرداختم و متوجه شدم که بسیاری از موزه‌ها به‌طورکلی نشانه‌های قدیمی خود را کنار گذاشته و به طراحی نشانه جدید پرداخته‌اند. همین مسئله باعث شد که درخواست کنم نشانه جدیدی برای موزه طراحی شود و با وجود اینکه نشانه قدیمی موزه را بسیار دوست دارم، اما با این لوگو هیچ کاری نمی‌توانستیم انجام دهیم. بنابراین به فکر طراحی نشانه جدید افتادم و این بار به جای این که به شکل ظاهری ساختمان موزه توجه کرده و از آن الهام بگیریم، به سراغ پلان موزه رفتم و فرمی شبیه مربع را از آن برداشت کرده و بر آن اساس المان‌های مختلف را طراحی کردیم که می‌تواند به شکل‌ها و اندازه‌های مختلف درآید و در فضاهای گوناگون استفاده شود. او در این باره گفت فکر کردیم حالا که ریسک کردیم و دست به تغییر این نشان زدیم باید چیزی طراحی کنیم تا برای سال‌های آینده نیز قابلیت تغییر داشته باشد. او همچنین افزود این مسئله در جهان هم عمری در حدود ۲۰ سال دارد و پیش از آن تمرکزی بر روی هویت بصری وجود نداشت. اما چنین فضایی که فعالیت‌های متفاوتی دارد اگر هویت بصری مشخص نداشته باشد مخاطبان نمی‌توانند این فعالیت‌ها را ردیابی کنند. برای فونت نوشتاری موزه تمام فونت‌های فارسی موجود را بررسی کردم و احساس کردم هیچ‌کدام بهتر از همان "زر بولد" که از ابتدا برای نوشتن نام موزه انتخاب شده، نیست. به همین دلیل آن فونت را نگه داشتیم و در حال حاضر دامون خانجان‌زاده در حال طراحی فونت اختصاصی برای موزه است تا در آینده همه کتاب‌ها، کاتالوگ‌ها و مطالب منتشر شده توسط موزه با این فونت منتشر شوند.

عابدینی درباره تغییر نشانه موزه از فرم آشنای بادگیرها به یک فرم جدید گفت: موزه هنرهای معاصر تهران قرار است که در کشورهای مختلف دیده شود و باید نشانه آن چیزی باشد که در همه دنیا قابل پذیرش باشد. درعین‌حال نمی‌خواستم از تصویری اگزوتیک استفاده کنم که کاملا نشان ایرانی دارد و بارها تکرار شده است. درست است که فرم بادگیرها بسیار جذاب بود و برای همه مخاطبان جا افتاده است و الان ممکن است هویت بصری جدید و این نشانه جدید برای همه عجیب به نظر برسد، اما مدتی زمان لازم است تا مخاطب به این طرح عادت کند و امکانات آن را در فضاهای مختلف ببیند.

او درباره رنگ استفاده شده در هویت بصری موزه گفت: رنگ اصلی هویت بصری موزه رنگ نارنجی است و در کنار آن از رنگ‌های خنثی سیاه، سفید و خاکستری استفاده شده است. رنگ نارنجی ناپخته با رویکرد معاصر بودن استفاده شده است. شاید به نظر می‌رسید باید از رنگ‌های ایرانی مانند اکر، فیروزه‌ای و... استفاده شود تا هویت ایرانی بهتر منتقل شود، ولی ما درباره موزه‌ای صحبت می‌کنیم که بر اساس مدرنیسم شکل گرفت و قرار است فعالیت‌هایی با موزه‌های دنیا داشته باشد.

در ادامه احسان آقایی نیز گفت: قرار نیست که لوگوی قدیمی کاملاً کنار گذاشته شود، بلکه در کتاب‌ها و سایر فضاهایی که امکان‌پذیر باشد از این لوگو استفاده خواهیم کرد. هویت بصری به این معناست که زبان جدیدی طراحی شده تا بتوان با جهان هنر ارتباط بهتری برقرار کرد. من بارها شاهد بودم که کیوریتورهای خارجی که برای رویدادهای مشترک به موزه می‌آمدند از ما یک گایدلاین بصری درخواست می‌کردند تا بتوانند برنامه‌های خود را با آن طراحی کنند، اما هیچ وقت چنین چیزی نداشتیم. هویت بصری موزه ما را به یک موزه استاندارد که هویت بصری دارد تبدیل می‌کند. همچنین در کنار هویت بصری به هویت صوتی موزه هم توجه داشتیم تا دوستانی که در این بخش مشغول هستند از این پس در همه موارد سمعی و بصری که منتشر می‌شود از موسیقی‌ها و ادوات صوتی استاندارد و یکپارچه استفاده کنند.