ایران و روسیه پیشتاز در حذف دلار

نشریه فوربس طی گزارشی نوشت‌ که ایران و روسیه با ایجاد یک سیستم تسویه با ارزهای ملی خود، گام های هرچند کوچک اما قابل توجهی برای حذف دلار آمریکا از مبادلات تجاری دوجانبه برداشته‌اند.

به گزارش «شایانیوز» به نقل از فارس، مرکز مبادلات ارزی ایران (ICE)  در ماه جولای و به دنبال سفر علی صالح آبادی، رئیس ‌کل بانک مرکزی ایران به مسکو، نماد روبل-ریال را راه‌ اندازی کرد.

این ترتیبات جدید بدان معناست که دو کشور می توانند بدهی مبادلات تجاری‌ شان را با ارزهای ملی هر از طرفین تسویه کنند. نخستین مبادله تجاری بر این اساس در ۱۹ جولای انجام شده است و ۳ میلیون روبل معادل ۴۸ هزار دلار تسویه شده است. در همان ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه وارد تهران شد تا با رهبر و رئیس جمهور ایران دیدار کند.

رسانه های ایران گزارش داده‌‌اند، این سیستم جدید می تواند تقاضا برای دلار در ایران را سالانه به میزان ۳ میلیارد دلار کاهش دهد. مبادلات تجاری میان ایران و روسیه در سال ۲۰۲۱ برابر با ۴ میلیارد دلار ارزش داشت و با ایجاد دلایل مشترک همکاری دو کشور در مواجه با غرب، دو طرف ابراز امیدواری کردند، حجم مبادلات تجاری را در کوتاه مدت به ۸ میلیارد دلار برسانند.

این ترتیبات جدید تجاری به آنها اجازه می دهد تا دو کشور در مبادلات تجاری دلار را کنار بگذارند و با انجام این کار، تاثیر تحریم ها علیه خود را خنثی کنند. هر دو کشور تحت طیف گسترده ای از تحریم های آمریکا و سایر کشورها هستند.

مقامات ایرانی امید دارند تا این سیستم مالی جدید تسویه با روسیه را گسترش دهند و ارزهای سایر شرکای تجاری کلیدی خود نظیر لیر ترکیه، روپیه هند و درهم امارات متحده عربی را به این سیستم وارد کنند.

رئیس کل بانک مرکزی در ۲۱ جولای گفت: «ما در آینده پول های ملی سایر کشورها را نیز پیشنهاد می کنیم تا سبد متنوعی داشته باشیم و از تاثیر ارزهایی نظیر دلار کم کنیم.»

اگر این اتفاق بیفتد، نتیجه ایجاد شبکه ‌ای از توافقنامه‌‌ها خواهد بود که ایران را قادر می ‌سازد بدون توسل به دلار یا یورو تجارت انجام دهد. با این حال، افراد درگیر در طرف دیگر معامله ممکن است همچنان نسبت به خطر گرفتار شدن در تحریم های ثانویه محتاط باشند.

مهدی صفری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه ایران نیز ایده توسعه یک سامانه پیام‌ رسان بین بانکی جدید میان ایران و روسیه را مطرح کرده است. این پیشنهاد می تواند به عنوان جایگزینی برای سوئیفت، سیستم اصلی بین المللی کنونی که از مقر آن در بلژیک است، عمل کند.

بسیاری از بانک‌ های روسی و ایرانی به علت تحریم‌ های اعمال شده علیه هر دو کشور، از سیستم سوئیفت کنار گذاشته شده اند.

روسیه پیش از این یک سیستم پیام‌ رسانی بانکی به نام SPFS  پس از حمله به کریمه در سال ۲۰۱۴ راه‌اندازی کرد. فایننشال تایمز طی گزارشی در ماه مارس نوشت، این سیستم به میزان زیادی توسط بانک  برای پرداخت در درون اتحادیه اقتصادی اوراسیا استفاده می کنند.

‌اتحادیه اقتصادی اوراسیا، گروهی است که همسایه های روسیه از جمله ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان عضو آن هستند. ایران نیز برای پیوستن به این گروه در حال مذاکره است.

شرکت «روس‌تِک» روسیه اخیرا در ماه ژوئن اعلام کرد، یک پلتفرم بلاکچین راه اندازی کرده که می تواند جایگزین سوئیفت باشد.

رئیس کل بانک مرکزی ایران در اواخر جولای در گفت‌ وگو با رسانه‌ ها گفت: «دو کشوری که می‌ خواهند مبادلات خود را دلارزدایی کنند، باید سیستم ویژه ‌ای مشابه سوئیفت داشته باشند... ما فعلا به توافق بسیار خوبی رسیده ‌ایم.»

ایران و روسیه با پیگیری این ابتکار، در میان کشورهایی که تلاش کردند تا اتکای خود به شبکه های مالی غرب را کاهش دهند، پیشتاز هستند.

چین نیز سیستم تسویه بین ‌بانکی خود با نام CIPS  را از سال ۲۰۱۵ راه ‌اندازی کرده است، وزیر دارایی روسیه در ماه آوریل، درخواست کرد سیستم‌ های پرداخت در کشورهای عضو بریکس یعنی برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی ادغام شوند و همکاری نزدیک تری داشته باشند.

با این حال، چنین جایگزین هایی، دارای محدودیت ‌های مهمی هستند. به  صورت خاص، آنها کُندتر، گران ‌تر و پرخطا‌تر خواهند بود.