به بار نشستن نخستین شهرک گلخانه ای البرز

سال های پربارش با اینکه وفور و فراوانی آب را با خود داشت اما طبق گزارش های رسمی کشاورزی و باغداری سنتی بیش از ۸۰ درصد این منابع آبی را به تاراج برده بدون آنکه به تناسب مصرف آب، بازدهی خوبی به لحاظ کمی و کیفی محصول داشته باشد.

به گزارش «شایانیوز» و به نقل از ایرنا؛ اینکه در این سال ها بارش کم باران و نزولات جوی سبب شده تا مشکلات فراوانی برای کشور و جهان حادث شود که نمونه آن می توان به گردوخاک منطقه ای اشاره کرد، خود موضوعی است که باید در ابعاد مختلف به آن پرداخت اما در این بین تغییر الگوی کشت و آبیاری یکی از مهمترین اقدامات برای بهبود کشت و کار و ارزش افزوده در بخش کشاورزی است که استان البرز در سال های اخیر به مدد سرمایه گذاران بخش خصوصی و مروجان وزارت جهاد کشاورزی پای در رکاب کشاورزی نوین تحت عنوان کشت گلخانه ای گذاشته است.

امروزه بخش کشاورزی با داشتن ظرفیت های بی نظیر و متنوع رکن اساسی رونق تولید و امنیت غذایی و اقتصادی کشور به شمار می رود از سوی دیگر موقعیت اقلیمی کشور ما این امر را ضروری می سازد که باید هرچه سریع تر از کشاورزی سنتی فاصله گرفت و به کشاورزی مدرن پناه آورد.

بحران خشکسالی در دهه های اخیر و متعاقب آن حفاری بی رویه چاه های غیر مجاز آب در استان البرز سبب شده تا در این سال ها شاهد پدیده شوم دیگری به نام فرونشست زمین و گسترش مناطق بیابانی باشیم، بحرانی که اگر چه ریشه در تغییرات اقلیمی دارد اما اقدامات مخرب انسانی مزید برعلت شده و تیغ تیز و بی رحم خشم طبیعت را متوجه تمام کانون های انسانی، گیاهی و جانوری کرده است و اگر دیر بجنبیم داشته های اندک از دست خواهد رفت و منابع آبی سطحی و زیر زمینی خواهد خشکید.

کشت گلخانه ای نسخه نجات بخش برای کشاورزی البرز و ایران

همانطور که اشاره شد کمبود آب مسوولان امر را در کشور و استان البرز  به فکر راه و چاره ای انداخت تا بتوان از این نعمت خدادادی برای تامین غذای مردم و همچنین پایداری امنیت غذایی استفاده بهینه و بهره وری بالا داشت که ایجاد شهرک های گلخانه ای و کشت گلخانه ای از جمله این راهکارهای نجاتبخش  می باشد.

از مزایای ایجاد شهرک های گلخانه ای وجود یک تیم مدیریتی منسجم است که علاوه بر نقش داشتن در بهبود کیفیت و کمیت محصولات، مزیت های چشمگیر اقتصادی و صادراتی ایجاد می کند؛ در واحدهای انفرادی گلخانه ای، تولیدکننده توان برنامه ریزی برای صادرات را ندارد زیرا خریداران بین المللی محصولات گلخانه ای نیازمندحجم زیادی از محصولات با استانداردهای مختلف و بسته بندی مناسب هستند و امکان تحقق این مهم در واحدهای انفرادی گلخانه ای وجود ندارد و باید در بستر شهرک های گلخانه ای شکل گیرد.

ایجاد شبکه واحد تامین نهاده های مورد نیاز گلخانه ها از دیگر مزایای احداث شهرک های کشاورزی می باشد زیرا در این شبکه بسیاری از نهاده های مورد نیاز گلخانه ها همچون کود، سم و نیروی کارشناسی با قیمت کمتری برای حجم بیشتری از زمین در نظر گرفته می شود.

ایجاد شبکه واحد بازاریابی برای محصولات گلخانه ها نیز از اهداف ایجاد شهرک های کشاورزی می باشد زیرا زمانی که گلخانه های انفرادی در کنار یکدیگر یک شهرک گلخانه ای ایجاد کنند، فروش بیشتری خواهند داشت و بسته بندی محصولات نیز آسانتر خواهد بود.

ایجاد شهرک کشاورزی و کشت گلخانه‌ای به دلیل این‌که می‌توان عوامل طبیعی را در آن کنترل کرد مزایای زیادی دارد که کاهش مصرف آب، بهبود و تقویت کیفیت خاک که در سال‌های اخیر به دلیل کم‌آبی دستخوش تغییرات کیفی شده و همچنین جلوگیری از آسیب‌های طوفان و بارش شدید و نابهنگام برای محصولات اشاره کرد.

استان البرز نیز علیرغم اینکه سه دهم درصد سطح کشور را به خود اختصاص داده ولی در تولیدات کشاورزی سهمی ۲ درصدی دارد که با توجه به قرارگرفتن در منطقه ای خشک و نیمه خشک می تواند با بهره گیری از کشت های گلخانه ای به خصوص با راه اندازی شهرک گلخانه ای بالاترین بهره وری را در کمترین میزان آب و خاک را داشته باشد.

 مسوولان جهاد کشاورزی استان البرز از سال ۱۳۹۸ به فکر ایجاد یک شهرک گلخانه ای در استان افتادند که کلنگ احداث نخستین شهرک گلخانه ای دولتی در منطقه چوپان آباد شهرستان نظرآباد به زمین زده شد.

ابلاغ ایجاد ۲ هزار هکتار گلخانه در البرز برنامه ۱۴۰۱

سرپرست جهاد کشاورزی استان البرز نیز در گفت وگو با خبرنگار ایرنا به تشکیل ستاد توسعه گلخانه ها در استان به ریاست استاندار و در شهرستان ها به ریاست فرمانداران و تشکیل قرارگاه امنیت غذایی تحت عنوان توسعه گلخانه ها هر هفته در سازمان جهاد کشاورزی اشاره کرد و گفت: برنامه تحولی ۴ ساله توسعه گلخانه ها و تهیه شیوه نامه اجرایی توام با دستورالعمل تسهیل گرایانه صدور مجوز ها و رفع موانع صدور مجوز ها طی ۲۳جلسه فنی و تخصصی با مشارکت اعضای ستاد توسعه گلخانه های استان ارایه و تصویب شده است.

عبدالرضا روشن نژاد افزود: همچنین حذف کاغذ بازی های اداری صدور مجوز ها و در نتیجه تقلیل زمان صدور پروانه ها و مجوزها  از طریق تدوین و ابلاغ شیوه نامه و دستورالعمل ها  از حدود ۱۲ ماه به ۲۱ روز رسیده است.

وی در خصوص ابلاغ استانی برای توسعه کشت گلخانه ای، اظهار داشت: پس از ارزیابی و بررسی محدودیت های متعدد، امکانات، زیر ساخت های موجود برنامه تحولی در جهت انتقال سبزی و صیفی از کشت های فضای آزاد سبزی و صیفی به محیط کنترل شده و گلخانه ها با تهیه برنامه و برش شهرستانی و مکلف شدن اعضای ستاد در سراسر استان تدوین شد.

وی گفت: در حال حاضر ۶۵۰ هکتار از اراضی ملی و ۷۵۵ هکتار اراضی بخش خصوصی برای ایجاد شهرک های گلخانه ای با رویکرد توسعه گلخانه های دانش بنیان  شناسایی و  استعداد یابی شده است و به دنبال آن در جهت تأمین و ایجاد زیرساخت ها  و مجوز های مربوطه پیگیری ها در حال اقدام می باشد.

روشن نژاد افزود: از طرف دیگر حدود ۷۰۰ هکتار پروانه تأسیس گلخانه در طی سالیان اخیر در حوزه بخش خصوصی صادر شده که جلسات تخصصی برای رفع موانع احداث آن ها در حال اقدام می باشد.

وی با بیان اینکه با رویکرد وزارت جهاد کشاورزی بر توسعه کشت های گلخانه ای برای بهره وری بیشتر از منابع آبی و خاکی، اظهار داشت: بر اساس دستور استاندار در سال جاری ایجاد ۲ هزار هکتار گلخانه دیده شده است.

وی گفت: در زمان حاضر حدود ۳۷۱ هکتار از اراضی استان زیر پوشش کشت گلخانه ای است و این موضوع در مقام مقایسه سطح اراضی آبی به کشت گلخانه در مقایسه با کشور در رتبه پنجم قرارداریم.

سرپرست سازمان جهاد کشاورزی استان البرز با بیان اینکه کشت های گلخانه ای استان برای تولید محصولات گل و گیاه زینتی، توت فرنگی، صیفی و سبزی و نشا مکانیزه اختصاص دارد، افزود: کشت گلخانه ای در البرز از نوع خاکی و هیدروپونیک می باشد.

وی اظهارداشت: همچنین تدوین برنامه احداث گلخانه های موقت ارزان قیمت برای پیش رس و پس رس کردن محصولات سبزی و صیفی و ابلاغ آن به شهرستان ها همراه با اختیار تام صدور مجوز  آنها که در برنامه چهار ساله توسعه گلخانه ها نیز لحاظ شده است که در این راستا اولین پروانه فعالیت اینگونه گلخانه ها در ساوجبلاغ صادر شد.

گلخانه های ارزان قیمت موقت کوتاه و تونلی نتیجه خوبی می دهد

روشن نژاد گفت: تجربیات عملی در سالیان اخیر نشان داده استفاده از گلخانه های ارزان قیمت موقت کوتاه و تونلی با پوشش  دو جداره توام با تزریق هوای گرم و یا پوشش دوجداره  برای پس رس یا پیش رس کردن محصولات فصل خنک نتیجه خوبی داشته است بدین صورت که کشت دور اول را به طریقه کشت نشایی زودتر از کشت فضای آزاد در این گلخانه ها انجام داده و به محصول زودرس با قیمت مناسب دست پیدا می کنیم.

وی افزود: زمین در ماه های خیلی گرم سال از اواخر خرداد تا مرداد از کشت خالی می کنیم تا بتوانیم  حدود ۲ ماه در مصرف آب صرفه جویی داشته باشیم و از طرفی برای اینکه در استانی هستیم که به شدت با محدودیت منابع آبی مواجه هستیم و نباید محصولات پرآب بری بکاریم که قیمت آن با سایر مناطق کشور در این برهه فرقی ندارد، این در حالی است که در اردیبهشت و خرداد محصولات بیشتر استان ها به بازار قابل عرضه نیست.

وی ادامه داد: یعنی با زودرس کردن به اهداف کاهش مصرف آب و نیز تولید محصول با قیمت مناسب و تأمین امنیت غذایی دست پیدا می کنیم و متعاقب آن با وقفه ۲ ماهه اقدام به کشت روش نشایی محصول برای کشت دوم در از نیمه دوم تا اواخر مرداد و برای بعضی محصولات در شهریور و استفاده از تونل ها و گلخانه های فوق الذکر می نماییم تا به هدف محصول پس رس با قیمت مناسب (زمانی که محصولات مناطق سردسیر تمام شده و محصولات مناطق گرمسیری به بازار عرضه نشده ) دست پیدا کنیم.

سرپرست سازمان جهاد کشاورزی استان البرز اضافه کرد: در این روش از تولید سبزی و صیفی در فضای آزاد با تبخیر و تعرقی فوق العاده  و با نیاز آبی بالا در تیر و مرداد ( زمان اوج مصرف آب ) خودداری می کنیم  که این موضوع  نیاز به رفع موانع صدور مجوز ها داشت که صدور دستور انجام گرفت. وی یادآور شد که در حال حاضر گرانی سازه گلخانه مهمترین مانع عمومی توسعه گلخانه ها می باشد.

95 درصد زیرساخت های شهرک گلخانه ای البرز تامین شد

مدیر شرکت شهرک های کشاورزی استان البرز اعلام کرد: تاکنون ۹۵ درصد زیر ساخت ها و امکانات تنها شهرک گلخانه ای این استان به نام «چوپان آباد» در شهرستان نظرآباد تامین شده است.

محمدرضا میرزایی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه  آب، برق و گاز شهرک گلخانه ای  البرز تامین شده است، افزود:  احداث تنها شهرک گلخانه ای پیشرفته دولتی در البرز از سال ۱۳۹۸ در سطح ۵۰ هکتار آغاز شده است.

وی با بیان اینکه برای ایجاد این شهرک ۶۹ سرمایه گذار پای کار آمده اند، اظهار داشت: هر کدام از سرمایه گذاران پنج هزار متر مربع را برای ایجاد گلخانه در اختیار دارند.

میرزایی گفت: از ۶۹ واحد سرمایه گذاری شده در این شهرک گلخانه ای که به تولید سبزی و صیفی اختصاص دارد، حدود ۶۰ درصد در حال ساخت سازه هستند و ۲ واحد نیز به تولید محصول رسیده اند.

وی محصول تولیدی در این ۲ واحد گلخانه ای را توت فرنگی عنوان کرد و بیان داشت : طبق پیش بینی تا شهریور ماه سال جاری ۵۰ درصد از واحدهای این شهرک گلخانه  بهره برداری خواهد شد.

مدیر شرکت شهرک های کشاورزی استان البرز افزود: برای ساخت این شهرک گلخانه ای سرمایه گذاری انجام شده ۲۰ درصد از طریق آورده شخصی و ۸۰ درصد آن نیز از طریق تسهیلات بانکی تامین شده است.

اختصاص ۲۰ میلیارد تومان از محل سفر رییس جمهور برای ایجاد زیرساخت ها

میرزایی با بیان اینکه تاکنون برای ایجاد زیرساخت های شهرک گلخانه ای البرز ۲۲ میلیارد تومان توسط دولت و بخش خصوصی هزینه شده است، گفت: سرمایه گذاری دولتی در بخش ایجاد زیرساخت های این شهرک گلخانه انجام می شود ولی ساخت سازه ها فقط توسط سرمایه گذاران بخش خصوصی انجام می شود؛ ایجاد سازه هر گلخانه بین ۳.۵ تا ۶ میلیارد تومان توسط سرمایه گذار هزینه در بردارد.

مدیر شرکت شهرک های کشاورزی استان البرز بیان داشت: همچنین از محل سفر ۱۸ فروردین ماه سال جاری رییس جمهور به استان البرز ۲۰ میلیارد تومان برای ایجاد زیرساخت های باقی مانده این شهرک شامل آسفالت، فاضلاب و فضای سبز اختصاص یافت.

وی یادآور شد: در بخش خصوصی نیز برای چهار واحد گلخانه ای در سطح ۱۰۰ هکتار حدود ۸۰ میلیارد تومان تسهیلات بانکی جذب شده که در حال ساخت می باشد.

میرزایی خاطرنشان کرد: برای ساخت سازه های واحدهای گلخانه ای از مدرنترین و به روزترین امکانات و سازه ها استفاده می شود.

وی خاطرنشان کرد: با ایجاد این شهرک های گلخانه ای با کنترل عوامل موثر بر رشد می‌توان محصولات باکیفیت‌تری تولید کرد و میزان تولید و برداشت سالیانه و در نتیجه سوددهی را به حداکثر رساند.

کلام آخر

با عنایت به ارزش افزوده بالای محصولات گلخانه ای و صرفه جویی و استفاده بهینه از آب در کشت های گلخانه ای در مقایسه با کشت های فضای باز، این نوع کشت ها مورد استقبال بهره برداران منطقه قرار گرفته است که در صورت تامین اعتبارات و تسهیلات دولتی و حمایت های ویژه در خصوص تامین و ثبات بازار و فراهم آوردن زمینه های صادرات محصولات تولیدی و وجود امکانات زیربنایی هم چون راه های ارتباطی، تامین انرژی، نیروی انسانی و نزدیکی به بازارهای مصرف می توان شاهد توسعه گلخانه ها بود.

لیکن با نگاه ملی به مبحث مکان یابی و ایجاد شهرک های گلخانه ای در مناطق مناسب از نظر اقلیمی و کاهش هزینه های مصرف سوخت و یا حمل و نقل می توان این نکته را در نظر گرفت که شاید بهتر باشد مثل تجربه های موفق سایر کشورها هم چون ترکیه، کنیا و اسپانیا، نسبت به توسعه گلخانه ها در مناطق مناسب کشور برنامه ریزی و اقدام کرد.

اکنون نخستین شهرک گلخانه ای دولتی استان البرز که بخشی از اعتبارات آن از محل سفر فروردین ماه سال جاری رییس جمهور به این استان تامین شده است در آستانه تکمیل قرار گرفته و پیش بینی می شود با افتتاح این شهرک گلخانه ای در تابستان امسال فصل جدیدی از رونق کشت و کار در این استان سرسبز باشیم.

اگرچه پیش از این ۳۷۱ هکتار گلخانه در البرز ایجاد شده اما این شهرک گلخانه ای تجربه نو در همفکری و همراهی بخش تحقیق و سرمایه گذاری دولت و بخش خصوصی است که الگویی از یک کشت موفق برای بهره برداران به شمار خواهد رفت و انتظار می رود با تداوم این همکاری ها شاهد توسعه گلخانه ها در سراسر البرز و کشور باشیم چرا که کشت گلخانه ای افزون صرفه جویی در مصرف آب، انرژی و تولید محصولات با کیفیت ، بستری مناسب برای رونق کشت در تمام فصول سال است و در تامین نیازهای غذایی مردم نقش بی بدیلی دارد.

تخصیص اعتبار از محل سفر رییس جمهور به شهرک گلخانه ای استان البرز بیانگر اهتمام دولت مردمی سیزدهم به تحول در کشاورزی ایران و البرز است و انتظار می رود این  همراهی و همگاهی کشاورزان و بهره برداران و دولت تا زمان عبور از کشت سنتی استمرار یابد. استان البرز ۶۸ هزار هکتار اراضی کشاورزی و باغی دارد.