بیماری طاعون خیارکی چیست، چه علائمی دارد و آیا در ایران هم مشاهده شده؟

پس از آنکه یک مورد ابتلا به بیماری طاعون خیارکی در منطقه‌ی خودمختار مغولستان داخلی در شمال چین شناسایی شد، مقام‌های بهداشت این کشور اقدامات پیشگیرانه وضع کردند. به‌گفته‌ی مقام‌های بهداشت چین، ابتلای یکی از شهروندان این کشور به طاعون خیارکی در منطقه‌ی مغولستان داخلی تأیید شده است. این خبر نشان می‌دهد که چگونه حتی در میانه‌ی مبارزه‌ی جهان با دنیاگیری ناشی از یک ویروس جدید، تهدید‌های قدیمی همچنان پابرجا هستند. کمیسیون بهداشت شهر بایانور گفت طاعون خیارکی روز یکشنبه در گله‌داری از اهالی این شهر تشخیص داده شد. این فرد در وضعیت پایدار قرار دارد و در بیمارستان تحت درمان است. این کمیسیون همچنین با صدور هشدار سطح سه که سومین درجه از سامانه‌ی هشدار چهارسطحی است. به مردم درباره‌ی شکار، خوردن یا حمل‌ونقل حیوانات بالقوه آلوده به‌خصوص مارموت اخطار داد و از آن‌ها خواست تا هر مورد مرگ یا بیماری در جوندگان را گزارش کنند. دولت محلی همچنین می‌گوید اقداماتی را درزمینه‌ی پیشگیری از طاعون وضع کرده است که تا انتهای سال برقرار خواهند بود.

در ماه نوامبر، مقام‌های پکن اعلام کردند نوع دیگری از طاعون را به‌نام طاعون ذات‌الریه در دو نفر از اهالی مغولستان داخلی تشخیص داده‌اند. طاعون ذات‌الریه تنها شکلی از این بیماری است که می‌تواند ازطریق قطره‌های کوچک تنفسی از انسان به انسان منتقل شود. اگر این طاعون درمان نشود، همواره کشنده خواهد بود؛ درحالی‌که به‌گفته‌ی سازمان بهداشت جهانی، طاعون خیارکی در تقریبا ۳۰ تا ۶۰ درصد از موارد درمان‌نشده مرگبار است. اگر آنتی‌بیوتیک زودهنگام تهیه شود، می‌توان بیماری را درمان کرد. کشور همسایه‌ی مغولستان نیز روز دوشنبه اعلام کرد به‌دنبال گزارش دو مورد ابتلا به طاعون خیارکی در هفته‌ی گذشته که به مصرف گوشت مارموت مرتبط بودند، محدودیت‌ها را در استان خاود برداشته است. مقام‌های بهداشت این کشور می‌گویند وضعیت بیماران بهبود یافته است. در اغلب بخش‌های جهان، شمار محدودی از موارد ابتلا به طاعون یافت می‌شود. به‌نقل از مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، در ایالات متحده به‌طور متوسط هرساله تقریبا هفت مورد معمولا مبتلا به نوع خیارکی شناسایی می‌شوند که اغلبشان در نواحی روستایی ایالت‌های غربی ساکن هستند. درنتیجه، بعید است که این تعداد اندک به وقوع همه‌گیری‌های گسترده منجر شوند. دکتر شانتی کاپاگودا، متخصص بیماری‌های عفونی در مرکز پزشکی دانشگاه استنفورد می‌گوید: برخلاف قرن ۱۴، ما اکنون درباره‌ی نحوه‌ی انتقال این بیماری شناخت داریم. ما می‌دانیم چگونه از آن پیشگیری کنیم و همچنین با آنتی‌بیوتیک‌های مؤثر قادر به درمان بیماران عفونی هستیم.

طاعون خیارکی که موجب همه‌گیری مرگ سیاه در قرون وسطی شد، دراثر باکتری یرسینیا پستیس به‌وجود می‌آید و به‌واسطه‌ی کک‌هایی منتقل می‌شود که به‌دست جوندگان آلوده شده‌اند. در مغولستان داخلی، حیوان میزبان اغلب نوعی پستاندار جونده به مارموت است که در نواحی روستایی زندگی می‌کند.

تصویر باکتری باسیل یرسینبا پستیس، عامل انتقال طاعون

طاعون خیارکی چگونه منتقل می‌شود؟

طاعون خیارکی، یک عفونت جدی در دستگاه لنفاوی است که از باکتری " یرسینیا پستیس "(Y. pestis) ناشی می‌شود. این باکتری، کک‌ها و حیواناتی مانند جوندگان، سنجاب‌ها و خرگوش صحرایی را مبتلا می‌کند و می‌تواند از این حیوانات به انسان‌هایی منتقل شود که توسط آنها گزیده یا زخمی شده‌اند. طاعون خیارکی می‌تواند با نشانه‌هایی مانند تب، استفراغ، خونریزی، نارسایی اندام‌ها و زخم‌های باز همراه باشد. اگر باکتری به ریه‌ها برسد و آنها را آلوده کند، به بروز ذات‌الریه می‌انجامد. کاپاگودا افزود: اگر طاعون خیارکی به سرعت درمان نشود، باکتری می‌تواند به واسطه جریان خون در بدن گسترش یابد و موجب "گندخونی" یا " سپتیسمی "(sepsis) شود. براساس گزارش "سازمان جهانی بهداشت"( WHO )، طاعون خیارکی در صورت درمان نشدن می‌تواند به مرگ ۶۰ درصد از مبتلایان بیانجامد. در هر حال تا زمانی که حیوان مبتلا را لمس نکرده باشید، امکان ابتلا به طاعون خیارکی، بسیار کم خواهد بود.

طاعون خیارکی در ایران و کشورهای اطراف مشاهده شده است؟

بیشترین موارد ابتلا به طاعون خیارکی در چه کشورهایی است؟

ابتلا به طاعون خیارکی، بسیار به ندرت رخ می‌دهد و بیشتر موارد ابتلا به این بیماری معمولا در آفریقا، هند و پرو دیده می‌شوند. آمریکا معمولا سالانه حدود هفت مورد ابتلا به طاعون خیارکی را گزارش می‌دهد که بیشتر در ایالاتی مانند آریزونا، کالیفرنیا، کلرادو، نیومکزیکو و تگزاس هستند. کاپاگودا ادامه داد: انتقال این بیماری میان جوندگان، تنها در نواحی خاصی از آمریکا گزارش می‌شود که عموما کم‌جمعیت هستند؛ در نتیجه احتمال تماس انسان‌ها با حیوانات آلوده و ابتلای آنها به طاعون خیارکی، بسیار کم است.

طاعون خیارکی و سلاحی به نام نور خورشید

دلیل دیگر نادر بودن موارد ابتلا به طاعون خیارکی، این است که باکتری عامل آن معمولا نمی‌تواند در معرض نور خورشید زنده بماند. دکتر "رابرت گلاتر"( Robert Glatter )، از پزشکان "بیمارستان لنوکس هیل"( Lenox Hill Hospital ) آمریکا گفت: باکتری یرسینیا پستیس، به سادگی با تابش نور آفتاب از بین می‌رود. اگر این باکتری در هوا منتشر شود، با توجه به شرایط محیطی می‌تواند تا یک ساعت زنده بماند. وی افزود: علاوه بر همه این موارد، این بیماری نمی‌تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود. اگرچه با سرفه فرد بیمار و پخش قطرات آب دهان او، انتقال فرد به فرد نیز رخ می‌دهد اما این مورد به ندرت پیش می‌آید. انتقال فرد به فرد تنها هنگامی ممکن است که تماس با فرد مبتلا، بسیار نزدیک و مستقیم باشد. [caption id="attachment_34688" align="aligncenter" width="851"] [/caption]

طاعون خیارکی قابل درمان است؟

طاعون خیارکی برخلاف همه‌گیری آن در گذشته، اکنون قابل درمان است. این بیماری در حال حاضر، با کمک آنتی‌بیوتیک‌ها و با موفقیت درمان می‌شود و این راهبرد درمانی می‌تواند میزان مرگ و میر را کاهش دهد. اگر آنتی‌بیوتیک‌ها طی ۲۴ ساعت پس از دیدن نشانه‌های ابتدایی به بیمار داده شوند، بهترین عملکرد خود را خواهند داشت. در موارد شدیدتر طاعون خیارکی، بیمار به اکسیژن، تزریق وریدی و پشتیبانی تنفسی نیاز خواهد داشت. کاپاگودا گفت: این موضوع بسیار مهم است که طاعون خیارکی، در مراحل ابتدایی درمان شود زیرا تاخیر در درمان می‌تواند خطر مرگ بیمار را افزایش دهد. افرادی که به طاعون خیارکی مبتلا نشده‌اند اما با حیوانات یا افراد مبتلا در تماس هستند نیز آنتی‌بیوتیک‌هایی را دریافت می‌کنند تا از ابتلای آنها پیشگیری شود. با توجه به این مطالب می‌توانیم مطمئن باشیم که طاعون خیارکی حداقل به زودی باز نخواهد گشت و حتی اگر بازگردد، دانش و منابع مورد نیاز برای کنترل آن وجود دارد.

حقایقی درباره‌ی طاعون