جهش ویروسی، ویروسی با لباس جدید!

شایانیوز- این روزها تیتر یک تمام خبرگزاری‌­ها به جهش جدید ویروس کرونا که در انگلستان و آفریقای جنوبی پدیدار شده است معطوف شده است. اخبار متعددی درباره این نوع از موتاسیون SARS-CoV2 از گوشه و کنار شنیده می­شود. شدت بیماری زایی و سرایت آن تفاوت­ هایی با نوع ویروسی که از ووهان چین پدیدار شد دارد.

جهش ویروسی چیست؟ نوع موتاسیون یافته ویروس چه ویژگی­هایی دارد؟ واکسن‌­ها چه میزان در برابر تغییرات ویروسی موثر هستند؟ همه این­ها سوالاتی هستند که در این مقاله به دنبال پاسخ علمی برای آن­ها خواهیم بود.

جهش ویروسی چیست؟

تغییراتی که در کدهای ژنتیکی یک میکروارگانیسم رخ می­دهد را موتاسیون (Mutation) یا جهش می‌­نامند. این تغییرات همیشه معنادار نیستند اما در مواقعی هم می‌توانند با بیان پروتئین‌­های بازسازی شده، شکل تهاجمی­تری از ویروس را به نمایش درآورند.

این اتفاق به کرات درباره­‌ی بسیاری از ویروس­ها از جمله ویروس آنفولانزا در حال وقوع است. ویروس هر سال با با بازآرایی ژنتیکی، لباس جدیدی برتن کرده و مهمان کشورهای مختلف می‌­شود.

در نتیجه این روند مداوم، از زمان ظهور ویروس در اواخر سال 2019، هزاران جهش مشخص در ژنوم SARS-CoV-2 بوجود آمده است.

جهش‌­های کرونا ویروس

در طول پاندمی کرونا ویروس هر ماه دانشمندان جهش‌­های جدیدی از ویروس را شناسایی می­کنند و واریانت­ها که همان ویروس‌­های جدید اما بازآرایی شده هستند تحت پژوهش­‌های بیشتر قرار می­‌گیرد. در موارد زیادی هر کشور درگیر یک نوع خاصی از واریانت­های بازآرایی شده قرار گرفته است.

نوع جدید جهش یافته که در انگلستان شناسایی شده است خصوصیات متمایزی دارد که توجه بسیاری از دانشمندان در سرتاسر جهان را به خود معطوف ساخته است. این واریانت که B.1.1.7 نام دارد دارای 17 جهش مختلف در کد ژنتیکی خود است؛ و هشت مورد از این جهش ها در قسمت مهمی از ویروس بنام Spike که محل­های اتصالی میکروارگانیسم به سلول­‌های میزبان است قرار دارد.

برخی از جهش‌­های کرونا ویروس نگران کننده هستند.

محققان در طی پژوهش­های خود بر روی سویه ویروسی جدید انگلیسی به جهش‌­هایی پی برده اند که می­تواند دریای روند مبارزه با ویروس را پر تلاطم کند. یک جهش، به نام N501Y، باعث می‌­شود که ویروس محکمتر به سلول‌های انسان متصل شود. این جهش همچنین به طور مستقل در یک سویه دیگر در آفریقای جنوبی نیز ظاهر شده است.

جهش دیگری به نام D614G باعث افزایش قدرت سرایت ویروس می­شود. B.1.1.7 همچنین حاوی مقدار کمی حذف در کد ژنتیکی خود است که این حذف به ویروس کمک می­کند تا راحت‌­تر از چنگال سیستم ایمنی بدن بگریزد.

اما خبرها درباره سویه جهش یافته شناسایی شده در آفریقای جنوبی کمی متفاوت­­تر است. طبق پژوهش­‌های انجام شده این سویه که 501.Y.V2 نام گذاری شده است، تغییرات اساسی در تاج­های ویروس یا همان Spike که محل اتصال به سلول­‌های میزبان می‌­باشد ایجاد کرده است.

متخصصان سازمان بهداشت جهانی اظهار داشته اند روند مبارزه با سویه کرونا ویروس آفریقای جنوبی بسیار مشکل‌­تر از سویه انگلیسی می‌­باشد.

سویه­ های جدید جهش یافته روند مبارزه پاندمی را تغییر نمی­‌دهند.

سرعت انتشار ویروس به عوامل زیادی از جمله رفتار افراد در یک جامعه بستگی دارد. به این معنی که ماسک بزنند، از نظر جسمی فاصله داشته باشند و از اجتماعات بزرگ جلوگیری کنند.

سویه­‌های جدید شناسایی شده بیماری شدیدتری ایجاد نمی­کنند.

دانشمندان تاکنون مدرکی دال بر اینکه نوع میکروارگانیسم جهش یافته باعث بیماری شدیدتری می­شود را کشف نکرده‌­اند و همانطور که گفته شد فقط انتقال سریع­تری بین جوامع را سبب می­شود که این موضوع نیز می­تواند نرخ مرگ و میر را افزایش دهد.

نگران نباشید! واکسن‌­ها همچنان موثر هستند.

زمانی که شما واکسن دریافت می­کنید، سیستم ایمنی بدنتان علیه بخش­‌های کلیدی ویروس شروع به تولید مولکول­‌هایی پروتئینی می‌­کند که آنتی­ بادی نام دارد. آنتی بادی­ها توانایی خنثی سازی ویروس را دارد و جلوی گشت زنی ویروس در نقاط مختلف بدن را می­‌گیرند.

شرکت‌­های مختلفی پس از انجام آزمایش­های تکمیلی اعلام کردند که واکسن­های ساخته شده باز هم می‌­توانند سپر مقاومی علیه ویروس‌­های جهش یافته باشند.

بنابراین حتی اگر جهش شامل 17 نوع مختلف باشد، برخی از آنتی بادی هایی که این واکسن را هدف قرار می­دهند، هنوز به ویروس متصل شده و آن را خنثی می­‌کنند.

چندین مطالعه نشان داد که جهش در قسمت­های اتصالی ویروس می­تواند فعالیت خنثی سازی آنتی ­بادی ها را تا 10 برابر کاهش دهد. اما پاسخ سیستم ایمنی هنوز هم ممکن است به بدن اجازه دهد تا ویروس را از جهات مختلف مسدود کند.

اگرچه جهش می­تواند آنتی بادی هایی را که روی آن قطعه خاص از پروتئین تاجی متمرکز شده اند را مسدود کند، اما بر آنتی بادی هایی که برای جستجوی سایر قسمت های ویروس آموزش دیده اند، تأثیری نخواهد داشت.

اسکات هنسلی، متخصص ایمونولوژی و زیست شناسی مولکولی دانشگاه پنسیلوانیا گفت: "این یک مدل کلید و قفل است. اگر قفل تغییر کند، شاید کلید دیگر نتواند وارد آن شود."

با تمام این اوصاف، متوجه خواهیم شد که ما با یک ویروس هوشمند در حال مبارزه هستیم. همزمان با پیشرفت ما در حوزه‌های مختلف از جمله تولید واکسن و روش‌های پیشگیری، ویروس نیز در حال پیشرفت است. شاید هنوز مسیر پر پیچ و خمی در راه مبارزه با این میکروارگانیسم جهانی در پیش باشد، اما باید امیدوار بود زیرا علم، تنها راه نجات است.