معرفی حمام قجر و موزه مردم شناسی قزوین

مقدمه

ایران کشوری با قدمت تاریخی بسیار بالا می باشد. از زمان پیدایش نخستین انسان های هوشمند تا اعصار تاریخی همچون هخامنشی، صفوی، قاجار و غیره جای جای این مرز و بوم شاهد اتفاقات تاریخی و رویداد های مهمی بوده است. قطعا آشنایی با این بناهای تاریخی و میراث گذشتگان می تواند قدم موثری در جهت شناخت و تکریم و البته حفاظت این بنا ها باشد. در این مقاله قصد داریم تا به صورت کامل به بررسی و معرفی یکی از جاذبه های تاریخی ، فرهنگی و گردشگری استان قزوین بپردازیم. در ادامه برای آشنایی بیشتر با حمام قجر قزوین یا موزه مردم شناسی قزوین با ما همراه باشید.

پیشنهاد می شود: معرفی پل دختر (پل سلیمانیه) کرج

جاذبه های فرهنگی و گردشگری قزوین

قبل از آن که به معرفی حمام قجر قزوین بپردازیم، لازم است اشاره کنیم که استان قزوین به تنهایی 11 درصد کل آثار تاریخی، فرهنگی و گردشگری کشور را در خود جای داده است. قطعا وقتی صحبت از سفر به استان قزوین و بازدید از جاذبه های فرهنگی و تاریخی این شهر به میان باشد، حمام قجر یکی از گزینه های گردشگران برای بازدید می باشد. اما حمام قجر کجاست و چرا باید به این مکان سفر کنیم؟ در ادامه به معرفی کامل موزه مردم شناسی شهر قزوین می پردازیم.

معرفی حمام قجر قزوین

حمام قجر قزوین یکی از بنا ها و جاذبه های تاریخی، هنری و فرهنگی شهر قزوین می باشد. این بنا که نزدیک به 300 سال عمر دارد، هم اکنون تحت عنوان موزه مردم شناسی قزوین نیز شناخته می شود. در خصوص معرفی حمام قجر قزوین باید اشاره کنیم که حمام قجر یکی از کهن ‌ترین و بزرگ‌ ترین گرمابه ‌های قزوین است که در سال ۱۰۵۷ هجری قمری ساخته شده است. این بنا و گرمابه به وسیله امیر گونه خان قاجار قزوینی از سرداران شاه عباس صفوی به دستور شاه ساخته شده و نخست «حمام شاهی» نام داشته‌ است.

 این اثر در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۶۰۱ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. نکته قابل توجه در خصوص تاریخ و زمان ساخت این بنا این است که معمار به طرز جالبی تاریخ و زمان ساخت این بنا را فاش می سازد. تاریخ بنای آن را «صحت عافیت» گفته‌اند که معادل ۱۰۵۷ است:

ساخت از لطف شاه حمامی… به لطافت قبول هر مقبل

چون یکی از درون برون آید… «صحت عافیت» بود تاریخ

حمام قجر یا موزه مردم شناسی قزوین مساحتی نزدیک به 1045 متر مربع دارد. این حمام و گرمابه که از نمونه های بازر و بزرگترین گرمابه استان قزوین می باشد از بخش های مختلفی تشکیل شده است. اجزای اصلی این حمام عبارتند از:

• سربینه
• میاندر
• گرمخانه.

پیشنهاد می شود: معرفی مسجد جامع اردستان 

ویژگی های معماری موزه مردم شناسی قزوین

همچنین نکته قابل توجه در خصوص حمام قجر این است که این حمام از دو بخش مجزا زنانه و مردانه تشکیل شده است. در اصلی آن رو به جنوب باز می‌شود و با راه پله‌های مارپیچ به سربینه منتهی می ‌گردد. سربینه بزرگ گرمابه که حوض زیبایی در وسط آن قرار دارد شش شاه‌ نشین و طاق نما را در پلانی هشت ضلعی با راهرویی به گرمخانه پیوند می‌ دهد.

هر کدام از این بخش ها دارای طاق و نقشه ای ۸ ضلعی هستند. سربینه در واقع قسمت استراحت و رختکن حمام قجر در قزوین بوده است. سربینه از ۲ قسمت غربی و شرقی تشکیل شده است و دارای ۲ طاق جناغی است. گرمخانه هم در حمام های مدل سنتی قدیمی همچون حمام قجر در قزوین شامل قسمت هایی همچون موارد زیر است:

1. حوض آب سرد
2. تونل های گربه رو
3. خزینه ی آب گرم
4. اعیان نشین

قسمت های زنانه و مردانه هم به صورت چلیپا ساخته می شدند. اتاقک های برای شست و شو در چپ و راست آن تعبیه شده بوده است. برای آوردن آب هم از تنبوشه های سفالی استفاده می کرده اند.

از دید معماری، حمام قجر در قزوین دارای پوششی کامل در قسمت طاق ها و گنبدها به وسیله ای سبک هایی مثل یزدی بندی و ریسه بندی بوده است. در واقع هر کدام از این گنبدها نور خزینه را تامین می کرده است. فضای داخلی حمام قجر کاملا کاشی کاری شده بوده است. با استفاده از سنگ های بزرگ تراش خورده ی مرمر هم داخل حمام را سکو و کف پوش کرده بوده اند. 

موزه مردم شناسی قزوین

همانطور که اشاره کردیم این بنا هم اکنون با عنوان موزه مردم شناسی قزوین شناخته می شود. این اثر تاریخی در سال ۱۳۷۹ توسط میراث فرهنگی و گردشگری استان قزوین خریداری و با سرمایه‌ گذاری شهرداری قزوین و مدیریت سازمان نوسازی و بهسازی مرمت شد. هم ‌اکنون حمام قجز قزوین به عنوان موزه مردم ‌شناسی در ۳ بخش قابل بازدید می باشد. این بخش ها عبارتند از:

• اقوام
• آداب و رسوم
• مشاغل.

پیشنهاد می شود: معرفی گنبد سلطانیه زنجان

حمام قجر قزوین کجاست؟

در قسمت های قبلی به معرفی حمام قجر قزوین ( حمام شاهی ) یا موزه مردم شناسی قزوین پرداختیم. اما حالا شاید برای شما سوال باشد که حمام قجر قزوین کجاست و چگونه می توان به حمام قجر قزوین سفر کرد؟

در پاسخ به این سوال باید اشاره کنیم که حمام قجری در قزوین در چهار راه نادری و همچنین در راستای خیابان عبید زاکانی قرار گرفته است. بعد از ورود به شهر قزوین برای رفتن به این بنای تاریخی می توانید با رفتن به مسیر در پیاده رو عبید زاکانی، به نیمه ی خیابان قدیمی قزوین برسید. در سمت چپ مسیر و کنار مسجد کوچه ای وجود دارد که در ابتدای آن موزه ی مردم شناسی قجر خودنمایی می کند.

همچنین با توجه به این که حمام قجر قزوین در مرکز شهر قرار دارد، تمامی تاکسی ها و مسافر بر های شهر قزوین، این مکان را به خوبی می شناسند. اما به هر ترتیب می توانید از تاکسی های آنلاین و یا نقشه گوگل مپ نیز استفاده کنید. در این مقاله به معرفی حمام قجر قزوین پرداختیم. امیدواریم که بعد از ریشه کن شدن ویروس منحوس کرونا سفر به این جاذبه گردشگری زیبا را در برنامه های خود قرار دهید. در ادامه تصاویری از حمام قجر قزوین برای شما عزیزان قرار داده ایم.