آن سوی طبیعت وحشی؛ نگاهی به خودخواری، این حیوانات بدن خودشان را میخورند!
برخی حیوانات در شرایط اضطراری بخشی از بدن خود را میخورند.
شایانیوز- در طبیعت وحشی، رفتارهای عجیبی از حیوانات دیده میشود که گاه مرز میان غریزه، بقا و بیماری را درهم میشکنند. یکی از این رفتارهای شگفتانگیز و گاه ترسناک، اتوکانیبالیسم (Autocannibalism) یا خودخواری است؛ رفتاری که در آن حیوان بخشی از بدن خودش را میخورد. اگرچه این پدیده به شکلی بسیار ضعیف مانند ناخن جویدن در انسان نیز وجود دارد و معمولاً با اختلالات روانی مرتبط است، اما در دنیای حیوانات رایجتر است و دلایل متنوعی دارد؛ از بقا گرفته تا استرس، بیماری یا حتی ساز و کارهای ژنتیکی.
چرا خودخواری اتفاق میافتد؟
دلایل خودخواری در حیوانات بسته به گونه، شرایط محیطی و وضعیت فیزیولوژیکی حیوان متفاوت است. برخی از دلایل رایج عبارتند از:
کمبود مواد مغذی:
در شرایط عدم دسترسی به طعمه و غذا و هنگامی که حیوان دچار سوءتغذیه شدید یا کمبود ویتامینها و مواد معدنی خاص باشد، ممکن است به خوردن گوشت خود روی آورد.
استرس شدید یا شرایط اسارت:
حیواناتی که در قفس یا فضاهای کوچک نگهداری میشوند، ممکن است در اثر استرس، بیتحرکی یا عدم تحریک ذهنی، دچار خودآزاری و در نهایت خودخواری شوند.
بیماریهای عصبی یا انگلی:
برخی بیماریها یا انگلها باعث بروز رفتارهای عصبی غیرعادی میشوند که ممکن است منجر به گاز گرفتن و خوردن اندام خودی شود.
واکنش به درد یا جراحت:
برخی حیوانات وقتی زخمی میشوند، به لیسیدن، جویدن و نهایتاً خوردن زخم و بافت اطراف آن روی میآورند.
خودخواری بیشتر در چه حیواناتی مشاهده میشود؟
این رفتار در بسیاری از حیوانات مشاهده شده است؛ از جمله خرس، روباه، مار و .... . اما در برخی گونهها بیشتر رواج دارد. از جمله:
۱. موشها: رفتار غیرطبیعی در شرایط آزمایشگاهی
موشها یکی از حیواناتی هستند که خودخواری در آنها، بهویژه در محیطهای آزمایشگاهی یا در اسارت، بسیار مشاهده شده است. در شرایطی که موشها در قفسهای کوچک، بدون تحریک محیطی یا در شرایط پر استرس نگهداری شوند، ممکن است شروع به جویدن دم یا پنجههای خود کنند.
مطالعات نشان دادهاند که این رفتار به کمبود محرکهای محیطی، انزوای اجتماعی یا رژیم غذایی ناسالم مرتبط است. برخی نژادهای خاص موش، مانند موشهای آزمایشگاهی با نقص ژنتیکی نیز بیشتر مستعد این رفتار هستند.
۲. مرغها و پرندگان خانگی: از نوکزنی تا خودخواری
پرندگان، بهویژه مرغها و طوطیها، در صورت نگهداری در شرایط بد یا پر ازدحام، ممکن است دچار پلوموفاژیا (پرکنی و خوردن پرهای خود) شوند. در مراحل پیشرفته، پرنده ممکن است به خوردن پوست، گوشت یا حتی اندام خود (مانند انگشتان پا) نیز روی آورد.
در مرغداریهای صنعتی، پرخاشگری ناشی از تراکم بالا و نبود فضا باعث افزایش نوکزنی و گاهی خودخواری میشود.
برای جلوگیری از این رفتار، در برخی موارد ناخن یا نوک مرغها را کوتاه میکنند، اما این خود باعث آسیبهای دیگر میشود.
۳. سگها: از لیسیدن تا خوردن زخم
خودخواری در سگها معمولاً با لیسیدن بیش از حد زخمها یا نقاط خاص بدن آغاز میشود و ممکن است تا جایی ادامه پیدا کند که حیوان شروع به جویدن و خوردن پوست یا گوشت خود کند. این پدیده بیشتر در سگهایی دیده میشود که دچار اضطراب، افسردگی، بیحوصلگی یا درد مزمن هستند.
یکی از شایعترین اشکال این پدیده، لیکگرانولوما (Lick granuloma) است؛ زخمی مزمن که در اثر لیس زدن مداوم ایجاد میشود و حتی در صورت بهبود، دوباره توسط سگ باز میشود و گاهی حیوان شروع به جویدن آن میکند.
۴. آفتابپرستها: خوردن دم یا اندام زخمی
آفتابپرستها در اسارت ممکن است دست به خودخواری بزنند. در برخی موارد مشاهده شده که آفتابپرستها دم یا پنجه آسیبدیده خود را میجوند و میخورند. دلایل این رفتار میتواند شامل استرس، کمبود کلسیم، بیماری متابولیک استخوان (MBD) یا جراحات مختلف باشد.
این رفتارها نادر اما هشداردهنده است و نشاندهنده وضعیت نامناسب فیزیکی یا روانی حیوان است.
آیا اتوکانیبالیسم در حیوانات همیشه نشانهای از مشکل است؟
خیر. در برخی گونهها، رفتارهای خودتنظیمگرانه مانند خوردن بخشهایی از بدن در زمان پوستاندازی، زایمان یا بهبود زخمها مشاهده میشود. برای مثال، برخی عنکبوتها یا بندپایان، پوست مرده یا حتی بندهای قطعشده خود را میخورند تا پروتئین بازیابی شود. با این حال، در پستانداران و پرندگان، خودخواری معمولاً نشانهای از مشکل روانی، محیطی یا جسمی است.
خودخواری در دنیای حیوانات پدیدهای پیچیده و چندوجهی است که هم میتواند بخشی از پاسخ غریزی به درد یا کمبود غذا باشد و هم نشانهای از یک اختلال جدی روانی. با شناخت دقیق این رفتار و بررسیهای محیطی، میتوان از بروز آن جلوگیری کرد و زندگی بهتری برای آنها فراهم آورد.
دیدگاه تان را بنویسید