سنت‌ های عجیب؛ در هند زنانی که بیوه می‌شدند خودشان را زنده در آتش می‌ سوزاندند!

شایانیوز- هندی‌ها ازدواج را با آتش شروع می‌کنند و با آتش هم تمام می‌کنند! از روز عروسی که در جوار آتش با هم پیمان می‌بندند تا روز مرگ شوهر، یک سفر است. سفری که با مرگ شوهر و سوختن همسر زنده‌اش در آتش پایان می‌پذیرد.

خودسوزی به رسم وفاداری

در تاریخ جوامع بشری، رسوم و آیین‌هایی وجود داشته‌اند که گرچه از دل فرهنگ برآمده‌اند، اما عملاً تبدیل به ابزار سرکوب شده‌اند. یکی از معروف‌ترین این رسوم در تاریخ هند، رسم ساتی (یا سوتی) است؛ سنتی که در آن، زن بیوه پس از مرگ همسرش، داوطلبانه یا تحت فشار اجتماعی، در آتش جسد شوهرش می‌سوخت. این رسم وحشتناک، قرن‌ها در هندوستان جریان داشت و نماد وفاداری زن به شوهر تلقی می‌شد. اما پشت پرده آن، واقعیتی تلخ و هولناک از تبعیض جنسیتی، مردسالاری و حذف هویت زن وجود داشت.

ریشه‌های تاریخی ساتی

ریشه واژه «Sati» در زبان سانسکریت به معنای «زنی پاکدامن و وفادار» است و در اسطوره‌شناسی هند، به ایزدبانویی به همین نام بازمی‌گردد که خود را در آتش انداخت چون نتوانست توهین به همسرش، شیوا را تحمل کند. این افسانه در قرون بعد تبدیل به مبنایی مذهبی برای توجیه سوزاندن زنان بیوه شد.

نخستین گزارش‌ها از رسم ساتی به حدود ۳۰۰ سال پیش از میلاد در متون یونانی اشاره دارد، اما این رسم بیشتر در قرون وسطی، به‌ ویژه در دوره حکومت راج‌پوت‌ها و سپس در دوران امپراتوری مغول و استعمار بریتانیا شدت گرفت.

رسم ساتی چگونه اجرا می‌شد؟

رسم ساتی اغلب با مرگ یک مرد ثروتمند، قدرتمند یا اشراف‌زاده آغاز می‌شد. در مراسم سوزاندن جنازه مرد که بخشی از آیین‌های مذهبی هندو است، همسرش نیز یا با رضایت خود (در موارد نادر) یا تحت فشار خانواده و جامعه، وارد آتش می‌شد و زنده در کنار جسد شوهرش می‌سوخت. گاهی حتی او را با طناب می‌بستند تا فرار نکند.

این رسم در مناطقی از هند به‌ ویژه در بنگال، راجستان و برخی مناطق شمالی، رایج‌تر بود.

دلایل تداوم این رسم

دلایل متعددی برای رواج و تداوم ساتی وجود داشت:

1. مذهب و عرف:

زنانی که خود را می‌سوزاندند، مقدس تلقی می‌شدند و حتی زیارتگاه‌هایی بر مزار آن‌ها ساخته می‌شد. مردم به آن‌ها دعا می‌بردند و باور داشتند که روحشان پاک و شفاعت‌گر است.

2. ترس از بیوه‌بودن:

در هند سنتی، بیوه‌بودن ننگ محسوب می‌شد. زن بیوه، بدیمن، ناقص و حتی مایه بدبختی خانواده تلقی می‌شد. رسم «ساتی» راهی بود برای رهایی از این ننگ اجتماعی.

3. حفظ دارایی‌ها:

بسیاری از خانواده‌ها با مرگ مرد، می‌خواستند سهم ارث زن را حذف کنند. سوزاندن زن مساوی بود با حفظ ثروت خانواده در دایره مردان.

4. فشار اجتماعی و روانی:

بسیاری از زنان از سر ترس، ناامیدی یا تلقین فرهنگی، تن به این رسم می‌دادند.

مخالفت‌ها و ممنوعیت

با ورود استعمارگران بریتانیایی در قرن ۱۸، رسم ساتی برای آنان شوکه‌ کننده بود. گرچه در ابتدا با دیده احترام به رسوم محلی نگاه می‌کردند، اما برخی از مصلحان اجتماعی هند همچون «راجا رام موهان روی» نقش بسیار مهمی در افشای ماهیت خشونت‌بار این سنت ایفا کردند. او با استناد به متون مقدس هندو نشان داد که ساتی الزام مذهبی ندارد.

سرانجام در سال ۱۸۲۹، با تلاش‌های «رام موهان روی» و فرمان لرد ویلیام بنتینک (فرماندار کل هند از طرف بریتانیا)، رسم ساتی در هند تحت حکومت بریتانیا ممنوع شد. با این حال، در برخی مناطق به صورت پنهانی ادامه یافت.

ساتی در دوران معاصر

اگرچه ساتی رسماً ممنوع است، اما هنوز هم در برخی مناطق روستایی هند، گاه‌گاه گزارش‌هایی از تلاش برای اجرای آن یا حتی قتل بیوه‌ها شنیده می‌شود. معروف‌ترین مورد پس از استقلال هند، مربوط به رؤهتی ستی است که در سال ۱۹۸۷ در راجستان در آتش جسد شوهرش سوخت. این رویداد جامعه هند را به لرزه انداخت و سبب صدور قوانین سخت‌گیرانه‌تری شد.

قانون «Prevention of Sati Act» مصوب سال ۱۹۸۷، هرگونه ترویج، تمجید یا حمایت از این رسم را جرم دانست.

نگاه امروز جامعه هند به ساتی

بیشتر هندی‌ها امروز رسم ساتی را محکوم می‌کنند. زنان در هند معاصر در عرصه‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بسیار فعال‌اند و دولت نیز برنامه‌هایی برای حمایت از بیوه‌ها دارد. با این حال، تأثیر روانی و فرهنگی این سنت هنوز در لایه‌هایی از جامعه احساس می‌شود.

رسم ساتی، داستان غم‌انگیز سرکوب زنان در قالب سنت و مذهب است. زنی که باید در کنار جسد همسرش جان می‌داد، نه از سر عشق، بلکه از سر اجبار فرهنگی و ترس اجتماعی. مبارزه با چنین رسوم خشونت‌باری، نه‌ تنها تلاش برای عدالت است، بلکه تلاشی است برای بازگرداندن کرامت انسانی.

شناخت این تاریخ سیاه، به ما یادآوری می‌کند که رسم و سنت، هرچقدر هم که ریشه‌دار باشد، نباید جایگزین منطق، انسانیت و حقوق اولیه شود.