طاق هایی سواربرهم در کنار خزر/ ویلای سرای دایی جان نقبی به معماری سنتی ایران

شایانیوز- طاق بر طاق یا سرای دایی جان عنوان ویلایی است که در شهر رویان مازندران واقع شده و مشرف به دریای خزر است؛ هماهنگی با محیط و منطقه شمال یکی از اهداف این پروژه بوده و طاق و قوس های آن نقبی است به معماری قدیمی ایرانی که در فضایی مدرن گنجانده شده است. آقای منصف زمینی به مساحت 870 مترمربع را سال 1398 به دست کورش رفیعی به عنوان معمار سپرد و سال 1402 آن را در ویلای طاق بر طاق را تحویل گرفت.

جهت گیری در جهت نور و باد

ساختمان این ویلا در راستای هماهنگی با اقلیم شمال به سمت شمال و جنوب واقع شده است که از نور و تهویه مناسب بهره مند شود. جهت حرکت هوا از سمت دریا بوده و بازشوهای روبروی هم باعث ایجاد کوران می شود و هوای داخل را خنک می کند. سمت شرق و غرب تا حد امکان بسته شده و سایه روشن حرکت آفتاب بروی طاق­ها باعث ایجاد تفاوت دما در طرفین و در نتیجه حرکت هوا پیرامون ساختمان می شود. مصالح استفاده شده در پوشش سقف ها از جنش شیروانی و دیواره ها سیمانی است. 

 تجربه گری در ساخت طاق و گنبد

این پروژه تلاشی است در راستای استفاده از امکانات ساختاری طاق­ها و قوس هایی که نمونه آنها به طور چشمگیری در معماری گذشته ایران بکار گرفته شده است. به نظر می رسد آنچه با امکانات آن روز ممکن بوده در طراحی و ساخت این طاقها انجام شده و با مواد و مصالح بنایی کار را به سر انجام رسانده اند. امروزه با وجود سازه های فولادی و بتنی و پیشرفته امکانات جدیدی باز شده که می توان دست به تجربه گری و آزمایشات دیگری زد و ترکیبات جدید و خلاقانه ای را به مجموعه آثار معماری موجود در طاقها و گنبدها که در این مجموعه انجام شده است اضافه نمود.

ترکیب طاق و گنبد برای حمل یکدیگر

معماری ایرانی به دو شکل طاق و گنبد شکل گرفته است و گنبدهای دوپوش را می­توان نقطه اوج در این گونه سازه ها به شمار آورد. در پروژه سرای دایی جان، در ادامه کارهایی که در ترکیب های ساختاری این گنبدها اتفاق افتاده با ترفندهای مثل برش و چرخاندن گنبدها در جهات عمود بر هم و قرار دادن آنها روی هم بطوری که بار هر یک را طاق زیرین تحمل می کند به ترکیب های جدیدی از طاقها دست پیدا می کنیم که در نوع خود بدیع است. در این مدل جدید بار طاق فوقانی به صورت نقطه ای بر گرده طاق زیرین منتقل شده و مجددا به دیواره­ ها منتقل می ­شود. این نحوه توزیع بار در ترکیب بندی طاق های قدیمی نبوده و تنها با استفاده از سیستم های سازه فلزی امکان­پذیر است. علاوه بر آن به لحاظ بصری انتقال نیرو قابل مشاهده و درک است و این امر معماری را فراتر از جنبه های زیباشناسی صرف می برد.