ساختمان شهرداری رشت عمارتی باشکوه و پیچیده/ بنایی اقتباسی از معماری روس و آلمانی

شایانیوز- ساختمان شهرداری رشت، کاخ شهرداری رشت یا عمارت شهرداری رشت ساختمانی است که بین سال‌های ۱۲۸۶ تا ۱۳۰۵ خورشیدی به دستور ادارهٔ بلدیه رشت و با الهام از معماری سن پترزبورگ توسط آرتم سرداراف معمار ارمنی-آلمانی مقیم رشت ساخته شد که در بخش مرکزی شهر رشت در ضلع غربی میدان شهدا (میدان شهرداری)، واقع شده است. در اطراف این بنا کاربری های متفاوت و متنوعی مانند اداره شهربانی و اداره کل پست استان گیلان، میدان شهدا و مجموعه ای از بافت مسکونی و تجاری دو تا سه طبقه واقع شده اند. 

سقف های شیبدار چند طرفه پوشش هماهنگ بام با اقلیم 

عمارت شهرداری رشت در زمینی مستطیل شکل که محور طولی آن در امتداد شمال جنوب است، قرار دارد و ساختمان متناسب با شکل زمین بود و نمای شرقی آن رو به میدان شهدا (میدان شهرداری) است. درواقع این بنا از مکعب مستطیلی که در دو انتهای شمالی و جنوبی آن، دو حجم نیم استوانه وجود دارند، تشکیل شده است. بدنه ها از اندود سیمان سفید و سقف از سطوح شیبدار قرمز رنگ شکل گرفته اند. در گذشته پوشش سقف از جنس سفال بوده که اکنون جای خود را به ورقهای فلزی داده است. شیارهایی افقی، در بدنه های نماها و برج ساعت که به ارتفاع ۲۷ متر در بخش میانی نمای شرقی جای گرفته است، بنا را در بافت پیرامونی شاخص ساخته است. ورودی اصلی، در بخش میانی ساختمان، زیر برج ساعت، که نمادی شهری می باشد، طراحی شده است. 

فضایی با کاربردهای متفاوت

ایجاد فضایی اداری با بهره گیری از نور، تهویه و دسترسی مناسب، عدم تداخل عملکردها و ایجاد یک بدنه شهری، از نیازهای اصلی طرح بوده است. پلان طبقه همکف و اول به صورت متقارن نسبت به محوری که از بخش میانی می گذرد، طراحی شده اند. ورودی بنا در بخش میانی پلان طبقه همکف قرار دارد. دو ردیف پلکان موازی که در طرفین پلکان اصلی قرار دارند، دسترسی به طبقه اول را میسر می سازند. دو حجم پیش آمده در دو انتهای ساختمان، پیش آمدگی نیم استوانه ای نسبت به بدنه شرقی ساختمان هستند. این دو فضا در طبقه همکف به استقرار اتاق های کنفرانس اختصاص داشته و دسترسی به آنها از محوطه پیرامونی فراهم شده است.

الگوبرداری از ابنیه روسیه و آلمان در ساختمان شهرداری

این بنا در سال هایی احداث شده که تجربه ساختن فضاهایی با کاربری مشابه در کشور وجود نداشته، یا بسیار محدود بوده است. بنابراین الگو برداری از تجربه کشورهای دیگر به ویژه روسیه و آلمان، با توجه به مرزهای مشترک روسیه با ایران و روابط سیاسی ایران با آلمان در آن زمان، مشاهده می شود. این اقتباس عمدتاً در طرح معماری بوده ولی کالبد بنا با امکانات و شیوه های بومی، احداث شده است. با این توضیحات، این بنا متأثر از معماری نئوکلاسیک غرب بوده و تلاشی برای هماهنگی با بوم و بستر ایرانی در آن صورت گرفته است.

ساختمان دارای چهار نما می باشد که نمای شرقی، نمای اصلی آن را تشکیل می دهد. گسترش افقی بنا و ارتفاع نسبتا کوتاه آن، تأکید برتناسبات افقی است که برج ساعت و تناسبات عمودی قاب های پنجره ها، نما را متعادل کرده است. پس و پیش شدن احجام نیم استوانه ای در دو انتهای ساختمان و بام های شیبدار، علاوه بر ایجاد سایه بر بدنه ها، بر تنوع نما افزوده است. شیار های افقی و مایل در نماها، علاوه بر ایجاد بافت بر بدنه ها، بازی نور و سایه ها را تشدید کرده است.