دیدار ترامپ و پوتین در آلاسکا؛ صرفاً نمایش قدرت یا گامی واقعی به سوی توافق صلح؟

شایانیوز- دیدار دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین، عصر جمعه 15 اوت 2025 ( 24 مرداد 1404) در پایگاه نظامی «الزور–ریچاردسن» آلاسکا، بدون شک یکی از مهم‌ترین رویدادهای دیپلماتیک امسال بود. دو رهبر سه ساعت پشت درهای بسته مذاکره کردند، نشستی که با صحنه‌آرایی و تشریفات پررنگ آغاز شد اما در پایان، بی‌آنکه توافقی رسمی یا حتی نقشه راهی مشخص اعلام شود، به اظهاراتی کلی درباره «پیشرفت» ختم شد. جمله ترامپ که گفت «تا کاغذی امضا نشود، توافقی وجود ندارد»، بهترین خلاصه از خروجی این دیدار بود.

چرا اکنون و چرا آلاسکا؟

انتخاب خاک امریکا و به‌ ویژه آلاسکا، هم جنبه نمادین داشت و هم ملاحظات امنیتی. تماس‌های پیشین تلفنی میان ترامپ و پوتین، که از فوریه ۲۰۲۵ آغاز شده بود، به نتیجه ملموسی نرسیده بود و این دیدار، به نوعی «آزمون رو در رو» تلقی می‌شد. پیش از نشست، وزرای خارجه دو کشور نیز در تماسی مستقیم کوشیدند تا دستور کار مذاکرات روشن‌تر شود و مسیر برای گفتگویی مستقیم هموار گردد.

حاشیه‌ها و صحنه‌آرایی

از فرش قرمز گرفته تا بیلبورد بزرگ با شعار «در جستجوی صلح»، همه چیز به گونه‌ای طراحی شده بود که پیام سیاسی این دیدار را پررنگ‌تر کند. با این حال، پایان جلسه با بیانیه‌های کوتاه و بدون پرسش و پاسخ خبرنگاران، نشانه‌ای بود از اینکه دو طرف نمی‌خواستند وارد جزئیات شوند و اختلافات همچنان پابرجاست.

تغییر چینش تیم آمریکا؛ عبور از الگوی مذاکرات دو نفره

برخلاف برخی دیدارهای گذشته، ترامپ این بار تنها به مذاکره شخصی با پوتین اکتفا نکرد. مارکو روبیو، وزیر خارجه و استیو ویتکاف به عنوان فرستاده ویژه در کنار مشاوران ارشد امنیتی و اقتصادی در جلسه حاضر بودند. حتی در ضیافت ناهار، وزرای دفاع و خزانه‌داری نیز به جمع اضافه شدند. این ترکیب نشان می‌داد که واشنگتن قصد دارد ابعاد اقتصادی و تحریمی گفتگو را هم‌سنگ با موضوعات امنیتی مطرح کند و نتیجه مذاکرات فقط در اختیار شخص رئیس ‌جمهور نباشد.

دستورکار و خطوط قرمز

هرچند دو طرف از «پیشرفت» سخن گفتند، اما هیچ آتش‌ بسی اعلام نشد. ترامپ از «شانس خوب برای توافق» صحبت کرد و پوتین تأکید داشت که باید «ریشه‌های اصلی بحران» حل شود. همین تفاوت روایت نشان می‌دهد که فاصله زیادی میان خواسته‌های دو طرف باقی مانده است.

غایبان حاضر؛ اوکراین و اروپا کجای معادله‌اند؟

یکی از انتقادهای جدی متحدان اروپایی این بود که اوکراین در اتاق حضور نداشت. این مسئله باعث شد در اروپا، این نشست بیشتر به «معامله بر سر سرنوشت کی‌یف بدون توجه به اروپا» تعبیر شود. همزمان، اتحادیه اروپا نشست اضطراری برگزار کرد تا بر اصل «تمامیت ارضی اوکراین» تأکید کند و به آمریکا یادآور شود که مصالحه بدون حضور اوکراین مشروعیت ندارد.

روایت‌های متضاد

رسانه‌های نزدیک به کاخ سفید از «پیشرفت عالی» نوشتند اما تأکید کردند که هیچ توافق عملیاتی انجام نشده است. در حالی که گزارش‌های میدانی نشان می‌داد همزمان با مذاکرات، روسیه حملات پهپادی و موشکی در اوکراین را ادامه داده است.

در رسانه‌های اروپایی نیز نقل قولی مطرح شد مبنی بر اینکه ترامپ، حصول توافق را منوط به تصمیم زلنسکی دانسته است. برداشتی که برای تحلیلگران، شاهدی بر تمایل ترامپ به نفع یک طرفه است، نه برای هر دو طرف اروپا و امریکا.

همین تضاد میان روایت رسمی و واقعیت میدانی، باعث شد تحلیلگران نسبت به «زمان‌ خریدن مسکو» هشدار دهند.

منافع دو طرف

برای آمریکا، سه هدف اصلی قابل شناسایی است:

کاهش تنش فوری در میدان نبرد

آزمون جدیت روسیه برای معامله‌ای مرحله‌ای

نمایش توانایی ترامپ در «میانجی‌گری جهانی» به مخاطبان داخلی

برای روسیه، این دیدار فرصتی بود تا دوباره به ‌عنوان بازیگری ضروری برای صلح معرفی شود، زمان بخرد و راهی برای تعدیل فشار تحریم‌ها بیابد. همین بازگشت به صحنه دیپلماسی برای کرملین یک دستاورد محسوب می‌شود حتی اگر آتش‌بسی فوری به دست نیامده باشد.

چشم‌انداز

دیدار آلاسکا بیشتر یک «نمایش سیاسی» بود تا توافق عملی. ترامپ توانست خود را در قامت رهبر پیگیر صلح معرفی کند و پوتین را در خاک آمریکا به اتاق مذاکره بکشاند. در عین حال پوتین نیز به جهان نشان داد که در مورد منقشه اوکراین، بدون او صلحی در کار نخواهد بود.

مع الوصف، در عمل، آتش ‌بس اعلام نشد و جزئیات روشنی هم بر روی کاغذ نیامد. اگر قرار باشد این دیدار به توافقی واقعی منجر شود، حضور رسمی اوکراین در مذاکرات بعدی، ترسیم نقشه راه مرحله‌ای و طراحی مکانیزم راستی‌آزمایی ضروری خواهد بود.

اکنون خروجی این مذاکره محرمانه را می‌توان چنین ترسیم کرد: این نشست دو جانبه «پنجره‌ای باز کرد» اما هنوز «راهی نساخته است».