تنها حیوان نامیرای جهان را می شناسید؟!

عروس دریایی تیولا که به عروس دریایی نامیرا معروف است، می‌تواند در زمان نزدیک شدن مرگش به شکل اولیه خود در دوران نابالغی‌اش بازگردد و مرگ را فریب بدهد. سازگاری قابل‌ توجه، این عروس دریایی را به موضوع تحقیق درباره‌ی پیری و بازسازی تبدیل کرده، اما حتی عروس دریایی نامیرا نیز نمی‌تواند تا ابد زنده بماند.

به گزارش «شایانیوز» و به نقل از خبرآنلاین، تیولای افسانه‌ای و مرموز با نام علمی توریتاپسیس دورنی (Turritopsis dohrnii) بسیار کوچک و تقریباً به اندازه‌ی ناخن انگشت کوچک است و توانایی قابل‌توجهی در زمینه‌ی بازسازی خودش دارد. این موجود به عنوان یک پولیپ غیرجنسی زندگی‌اش را آغاز می کند و بعدها به مدوسای بالغ تبدیل می‌شود؛ نامی که به‌خاطر موهای مار مانند این جانور به او نسبت داده شده است.

تیولا در زمان پیری به‌جای مردن، چرخه‌ی زندگی‌اش را معکوس می‌کند و دوباره کوچک می‌شود

انتظار می‌رود که عروس دریایی معمولی مثل سایر جانوران از تخمی که با اسپرم بارور شده است، بیرون بیاید و یک زیگوت را تشکیل بدهد. سپس به لارو تبدیل بشود و قبل از چسبیدن به بستر دریا و تبدیل شدن به پولیپ، به‌تدریج تغییر کند؛ سپس به‌طور غیرجنسی تولیدمثل و تعداد زیادی عروس دریایی ریز را از بدنش آزاد کند که همه به عروس دریایی‌های بالغ تبدیل می‌شوند و در نهایت می‌میرند.

عروس دریایی نامیرا دوران اولیه زندگی‌اش را تقریباً با همین ترتیب می‌گذراند، اما وقتی زمان مرگش فرا می‌رسد، دست به کار عجیبی می‌زند. این موجود به جای مردن چرخه‌ی زندگی‌اش را معکوس می‌کند و کوچک می‌شود و به شکل یک جسم کروی «کیسه‌ای» منقبض می‌شود که به بستر دریا می‌چسبد و سپس، به پولیپ جدید تبدیل می‌شود. این پولیپ در طی یک چرخه‌ی تکراری، عروس دریایی‌های کوچک به وجود می‌آورد.

اگر عروس دریایی تیولا خورده نشود یا به روش دیگری نمیرد، احتمالاً می‌تواند تا ابد به همین طریق به زندگی‌اش ادامه بدهد. به همین دلیل است که «نامیرای بیولوژیکی» نامیده می‌شود. راز جاودانگی تیولا در دی‌ان‌ای آن نوشته شده است، اما کشف این مورد آسان نبود.

در سال ۲۰۲۲ در یک مطالعه‌ی دشوار ژنوم عروس دریایی نامیرا رمزگشایی شد. این مطالعه شامل خوانش ژن به ژن ماده‌ی ژنتیکی، مانند یک دستورالعمل بزرگ بود. محققان با استفاده از ابزارهای مختلف داده‌شناسی زیستی و ژنومیک مقایسه‌ای (که دستورالعمل گونه‌های مختلف را با هم مقایسه می‌کند) تغییراتی را کشف کردند که عمر طولانی و بازسازی عروس دریایی نامیرا را ممکن می‌سازد.

عروس دریایی تیولا به‌خاطر شکل موهای مارمانندش در دوران بلوغ مدوسا نامیده می‌شود.

محققان بر اجزای بازسازی و همانندسازی دی‌ان‌ای، خودنوسازی جمعیت سلول‌های بنیادین، ارتباط سلول به سلول، آسیب سلولی اکسیداتیو و همچنین حفظ تلومرها (پایانه فیزیکی کروموزم‌های خطی که با افزایش سن حیوان از هم باز می‌شود) متمرکز شدند. تمام این فرایندها با طول عمر و پیری انسان نیز مرتبط است. آن‌ها همچنین یک سری تغییرات را در بیان ژن شناسایی کردند که از طریق فرایندی به نام تمایززدایی باعث می‌شود که عروس دریایی ساعت بیولوژیکی را بازتنظیم کند.

بااین‌حال تیولا با وجود تمام ویژگی‌های ژنتیکی، برای همیشه زنده نمی‌ماند. در واقع گونه‌ی معمولی این جانور طول عمر کمتری نسبت به انسان دارد؛ زیرا هیچ ترفند عجیب‌وغریبی نمی‌تواند حیوان را از آنزیم‌های گوارشی روده‌ی لاک‌پشت نجات دهد. عروس دریایی مدوسا برخلاف همنام اساطیری خود، مکانیسم دفاعی ضعیفی دارد و اقیانوس مکان خطرناکی است.

بی‌شک عروس دریایی نامیرا کلیدهای بیشتری برای اسرار ضدپیری در اختیار دارد، اما محققان هرگز مراحل مشابه را برای انسان تکرار نخواهند کرد. وقتی واقعاً به این مسئله فکر می‌کنیم، به‌قول کلمات جاودان گروه موسیقی کویین، چه کسی دلش می‌خواهد تا ابد زندگی کند؟

دانیل ماسو میگل و ماریا پاسکال تورنر، نویسندگان مطالعه‌ی سال ۲۰۲۲ نوشتند: «اگر راز تیولا فاش می‌شد دیگر هیچکس به دنبال سرچشمه‌ی جوانی نمی‌گشت و کیمیاگران سنگ کیمیایی را که‌ همیشه در آرزوی یافتنش بودند، کشف نمی‌کردند.»

محققان خاطرنشان می‌کنند که متأسفانه تکرار روند مشابه عروس دریایی تیولا برای بدن انسان امکان‌پذیر نیست. شاید تنها راه برای یافتن چنین سرچشمه یا سنگ کیمیایی‌ای این باشد که باور کنیم بدون مرگ، زندگی هم وجود ندارد. هر سیستمی، مانند بشریت یا بدن انسان، برای حفظ تعادل و بقا، به مرگ به‌عنوان یکی از اجزای خود نیاز دارد.