از والیبال تا فوتبال، ورزش جهان عرصه شگفتی‌آفرینی منفی تیم‌های صاحب نام!

شایانیوز- مسابقات والیبال مردان قهرمانی جهان ۲۰۲۵ با حضور ۳۲ تیم در فیلیپین در جریان است. پس از پایان مرحلهٔ گروهی، ۱۶ تیم‌ راه‌ یافته به مرحله حذفی مشخص شدند.

از میان تیم‌هایی که به این مرحله راه یافته‌اند، نام کشورهایی دیده می‌شود که شاید در رقابت‌های قبلی کمتر در بین مدعیان اصلی بوده‌اند. تیم‌هایی مثل بلژیک، فنلاند، تونس، جمهوری چک و ایران توانسته‌اند عملکرد قابل توجهی داشته باشند و در برخی موارد به صدر گروه‌های خود برسند یا تیم‌های بزرگ را به چالش کشیده‌اند.

همچنین تیم‌های صاحب نامی که همیشه از مدعیان محسوب می‌شدند، مثل برزیل، ژاپن، آلمان و فرانسه، در برخی گروه‌ها نتایجی کسب کرده‌اند که کمتر انتظار می‌رفت.

شگفتی‌ها

برزیل: حذف در مرحله گروهی

تیم ملی والیبال برزیل، یکی از قدرت‌های تاریخی این رشته، در مرحله گروهی با نتایج ضعیفی مواجه شد. در دیدار مقابل صربستان، با نتیجه ۳ بر صفر شکست خورد و در بازی‌های دیگر نیز نتایج مطلوبی کسب نکرد. این عملکرد ضعیف باعث شد تا برزیل از صعود به مرحله حذفی باز بماند.

فرانسه: حذف در مرحله گروهی

تیم ملی والیبال فرانسه، قهرمان المپیک ۲۰۲۴، در مرحله گروهی با شکست‌های غیرمنتظره‌ای روبرو شد. در دیدار حساس مقابل آرژانتین، با نتیجه ۳ بر ۲ شکست خورد و از صعود به مرحله حذفی بازماند. این نتیجه شوک بزرگی برای والیبال فرانسه بود.

ایتالیا: صعود به مرحله حذفی با سختی

تیم ملی والیبال ایتالیا، مدافع عنوان قهرمانی، در مرحله گروهی با چالش‌هایی مواجه شد. در دیدار مقابل اوکراین، با نتیجه ۳ بر صفر پیروز شد و به سختی به مرحله حذفی صعود کرد. در مرحله یک‌هشتم نهایی، با تیم آرژانتین روبرو خواهد شد.

ژاپن: حذف در مرحله گروهی

تیم ملی والیبال ژاپن، میزبان المپیک ۲۰۲۴، در مرحله گروهی با شکست‌های متوالی مواجه شد. در دیدار مقابل کانادا، با نتیجه ۳ بر صفر شکست خورد و از صعود به مرحله حذفی بازماند. این عملکرد ضعیف نشان‌دهندهٔ نیاز به بازسازی و تقویت تیم ملی ژاپن است.

کوبا: حذف در مرحله گروهی

تیم ملی والیبال کوبا، یکی از تیم‌های با سابقه در والیبال، در مرحله گروهی با شکست‌های غیرمنتظره‌ای روبرو شد. در دیدار مقابل آمریکا، با نتیجه ۳ بر یک شکست خورد و از صعود به مرحله حذفی بازماند. این نتیجه نشان‌دهندهٔ کاهش قدرت تیم ملی کوبا در سطح جهانی است.

موشکافی نتایج غیرمنتظره

اینکه تیم‌هایی با تاریخچه و قدرت کمتر ناگهان عملکردی عالی دارند، و تیم‌های بزرگ گاهی ضعیف‌تر ظاهر می‌شوند، دلایل متعددی دارد:

1. بالا رفتن سطح بین‌المللی و گسترش دسترسی به دانش فنی

تیم‌هایی که تا چند سال پیش امتیازات فنی و تاکتیکی‌شان متوسط بود، اکنون از طریق مربی‌گری حرفه‌ای، آنالیز ویدئویی، داده‌محوری، تمرینات مدرن و تجهیزات پیشرفته بهبود یافته‌اند. تکنولوژی و علم ورزش در دسترس‌تر شده است، و کشورهایی که روی زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند، سریع‌تر از گذشته پیشرفت کرده‌اند.

2. تعویض نسل و خستگی رقابتی

تیم‌های بزرگ معمولاً بازیکنان با تجربه‌ای دارند که سال‌هاست در سطح بین‌المللی رقابت می‌کنند. این بازیکنان ممکن است با کاهش قدرت بدنی، مصدومیت، یا افت انگیزه روبه‌رو شده باشند؛ در عین حال فشاری که روی این تیم‌ها وجود دارد (انتظار برد، رسانه‌ها، سفرهای زیاد) باعث می‌شود لرزش عملکرد در لحظات حساس بیشتر شود. نسل جدید بازیکنان ممکن است شجاعت، سرعت و انرژی داشته باشند، اما در مدیریت فشار و تاکتیک‌های زمان‌بندی شده هنوز کامل نباشند.

3. پیکربندی غیرمنتظره گروه‌ها و قرعه‌کشی

قرعه‌کشی‌ها تأثیر زیادی دارند؛ وقتی گروه‌ها به‌طور نسبی در ظاهر آسان باشند اما یک یا دو تیم غیرمنتظره عملکرد بالایی داشته باشند، تیم‌های مدعی ممکن است در گروه دشوار بیفتند و مجبور شوند در مرحلهٔ گروهی همه‌ توانشان را خرج کنند. این باعث خستگی و افت در مراحل بعدی می‌شود. همچنین دیدارهای با نتیجهٔ مستقیم (یعنی باید برنده باشی تا صعود کنی) باعث افزایش فشار می‌شوند.

4. تغییرات تاکتیکی و تطبیق ناپذیری

والیبال امروز متفاوت‌تر شده است؛ نقش لیبرو، سرویس‌های پرخطر، حملات سریع و جاگیری دفاعی دقیق‌تر اهمیت زیادی دارد. تیم‌هایی که دیر به این تغییرات پاسخ می‌دهند یا استراتژی‌شان قدیمی‌تر است، در مقابل تیم‌هایی که انعطاف تاکتیکی دارند، نمی‌توانند عملکرد مناسبی داشته باشند. استعداد فردی برای مثال قدرت سرویس، عبور ضربات سنگین، دفاع محکم و ضدحملات سریع، در تیم‌های زیاد دیده می‌شود اما هماهنگی تیمی و روان بودن بازی هنوز امتیاز تیم‌های سنتی است که اگر از دست برود، مشکل‌ساز است.

5. عوامل روانی، فشار رسانه‌ای و انتظار عمومی

مدعی‌ها همیشه زیر ذره‌بین‌اند. شکست در مراحل اولیه یا با فاصله کم، انتقادات زیاد را به همراه دارد، که بر روحیهٔ تیم تأثیر منفی می‌گذارد. همچنین وقتی تیم‌ها احساس کنند هیچ فضای لغزشی ندارند، ممکن است محافظه‌کارانه‌تر بازی کنند—که در ورزش‌های سطح بالا معمولاً به ضرر است چون حریفان جسورتر می‌توانند از این محافظه‌کاری بهره ببرند.

روند مشابه در سایر ورزش‌ها؛ الگویی جهانی

این روند در فوتبال، کشتی، بسکتبال و ورزش‌های تیمی یا انفرادی دیگر نیز قابل مشاهده است:

در فوتبال، تیم‌هایی مثل آرژانتین، برزیل، آلمان و اسپانیا گاهی در رقابت‌های مهمی مثل جام ملت‌ها، مقدماتی جام جهانی یا لیگ قهرمانان اروپا عملکردی داشتند که از استاندارد خودشان فاصله داشت. به عنوان نمونه تیم ملی قوی و ریشه‌دار ایتالیا در رقابت‌های مقدماتی جام جهانی 2022 با شکست‌های پیاپی از راهیابی به این مسابقات بازماند. حذف زودهنگام تیم ملی پرافتخار آلمان از گردونه مسابقات جام جهانی 2022 و نیز عملکرد نه چندان مطلوب تیم ملی برزیل، پرافتخارترین تیم ملی تاریخ فوتبال جهان، در همین جام، از نمونه‌های شگفتی‌آفرینی منفی تیم‌های بزرگ و صاحب نام هستند. 

در حالی که تیم‌هایی از آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین با برنامه‌ریزی دقیق و تقویت استعدادها موفق شده‌اند نتایج غافلگیرکننده کسب کنند. برای نمونه تیم ملی کرواسی در چند جام جهانی اخیر، اغلب موفق شده به یک چهارم نهایی، نیمه نهایی و حتی فینال این رقابت‌ها راه پیدا کند.

در کشتی، ورزشکاران کشورهای کمتر شناخته‌شده که پیش‌تر امکانات چندانی نداشتند، اکنون با تخصیص بودجه، حمایت دولتی و سرمایه‌گذاری رو به رشد، مربی‌گری بهتر و شرکت در اردوهای بین‌المللی توانسته‌اند نتایجی را کسب کنند که قبلاً تصور نمی‌شد.

در سایر ورزش‌های تیمی مثل بسکتبال یا هندبال نیز تیم‌هایی با انگیزه زیاد و منابع متوسط، به لطف تاکتیک خوب، هماهنگی تیمی و انرژی تازه موفق شده‌اند رقیب جدی تیم‌هایی شده‌اند که پیش‌تر جایگاه قوی‌تر داشته‌اند، اما شاید اتکای بیش از حد به سابقه یا شهرت‌شان باعث شده باشد کمتر به نوآوری توجه کنند.

برای تیم‌های نامدار، نتیجه این است که اگر ساختارشان را به‌روزرسانی نکنند، ممکن است در آینده نه چندان دور بیشتر غافلگیر شوند. برای ورزش‌دوستان، این بدین معناست که رقابت‌های امروزی جذاب‌تر شده‌اند؛ هیچ تیمی نمی‌تواند کاملاً به خود مطمئن باشد و هر مسابقه ممکن است نقطهٔ عطفی برای تیم‌ها باشد.