طرح هوشمندسازی یارانه نان به کجا رسید؟

بیش از ۲ ماه از اجرای فاز نخست طرح هوشمندسازی یارانه نان با تجهیز تدریجی نانوایی‌های کشور به دستگاه‌های کارت‌خوان مخصوص می‌گذرد و حالا آنگونه که مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌گوید: دستورالعمل‌های مرحله دوم هوشمندسازی یارانه نان تهیه شده و پس از نهایی شدن و ابلاغ این دستورالعمل به نانوایی‌ها، اجرای فاز دوم طرح در ماه جاری آغاز می‌شود.

به گزارش «شایانیوز» و به‌ نقل از همشهری، در جریان اجرای مرحله نخست هوشمندسازی یارانه نان، داده‌های با اهمیتی از تولید و مصرف نان گردآوری شده و اکنون، گرچه محمد جلال، مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی جزئیاتی از مرحله دوم طرح هوشمندسازی یارانه نان ارائه نداده است؛ اما از اظهارات او چنین برمی‌آید که در این مرحله، توزیع آرد براساس عملکرد نانوایی‌ها در پخت و فروش نان انجام می‌شود و عملاً اتلاف آرد مخصوص تولید نان در شبکه نانوایی‌ها کنترل خواهد شد.

وضعیت اجرای مرحله اول

آمار و ارقام نشان می‌دهد در مرحله نخست اجرای طرح هوشمندسازی یارانه نان، ۸۵ تا ۹۰ درصد نانوایی‌های کشور به کارت‌خوان‌های مخصوص این طرح تجهیز شده‌اند و بیش از ۹۵ درصد تراکنش‌های فروش نان در کشور تحت پوشش این طرح ملی درآمده است. مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌گوید: با اجرای این مرحله، روزانه بیش از ۶٫۷ میلیون تراکنش در قالب ۶ میلیون کارت یکتا در حال ثبت در سامانه است و بیش از ۹۸ میلیون قرص نان در سامانه ثبت و به فروش می‌رسد.

به گزارش همشهری، در مرحله نخست هوشمندسازی یارانه نان، بدون اینکه محدودیتی در میزان خرید نان توسط شهروندان اعمال شود، فقط بر نفوذ سیستم‌های جدید پرداخت در موضوع فروش نان تمرکز شده بود و همچنان توزیع آرد یارانه‌ای متکی به مجوز نانوایان و فارغ از میزان عملکرد آنها در پخت نان بود درحالی‌که طرح هوشمندسازی یارانه نان، همانگونه که نامش مشخص است به‌دنبال اصلاح ساختار معیوب سنتی و هوشمند کردن یارانه‌هایی است که برای تأمین نان مردم توزیع می‌شود اما لزوماً با کیفیت و کمیت موردنظر سیاستگذار به سبد مصرفی مردم نمی‌شود.

تجهیز نانوایی‌ها ادامه دارد

در آستانه اجرای مرحله دوم طرح هوشمندسازی یارانه نان، هنوز دامنه نفوذ کارت‌خوان‌های جدیدی در شبکه نانوایی‌های کشور به ۱۰۰ درصد نرسیده است اما خبرها حاکی از این است که تا پیش از اجرای مرحله دوم در مردادماه، مابقی نانوایی‌ها نیز به این دستگاه‌های کارت‌خوان تجهیز خواهند شد. در تهران، معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری می‌گوید: ۹هزار و ۶۰۰ نانوایی مجوزدار در پایتخت فعالیت دارد و تا پایان هفته تمامی این نانوایی‌ها به سیستم کارت‌خوان مجهز می‌شود.

حشمت‌الله عسگری در حاشیه نشست اخیر ستاد تسهیل و رفع موانع تولید استان تهران به ایرنا گفته است: تاکنون ۵۲۰۰ نانوایی در سطح استان به سیستم کارت‌خوان مجهز شده و با توجه به اینکه طرح تجهیز نانوایی‌ها به سیستم کارت‌خوان از سرعت مناسبی برخوردار است و این طرح تا پایان هفته به پایان می‌رسد.

صرفه‌جویی آرد در مرحله دوم

طبق تصمیمات کارگروه ستاد تنظیم بازار و مدیریت کلان کشور، مرحله دوم هوشمندسازی یارانه نان با ابلاغ به نانوایی‌ها در ماه جاری آغاز می‌شود. مشاور وزیر اقتصاد معتقد است: با اجرای مرحله دوم هوشمندسازی یارانه نان، صرفه‌جویی‌های ناشی از اجرای این طرح ملی مشهود خواهد بود؛ چراکه کلیت مرحله دوم هوشمندسازی یارانه نان این است که مفهوم سهمیه آرد صرفاً برپایه مجوز موضوعیت خود را از دست بدهد و اختصاص آرد یارانه‌ای یا به تعبیر دیگر دسترسی به یارانه آرد منوط به عملکرد تولید نان شود.

به‌عبارت‌دیگر، در شرایط فعلی نانوا می‌تواند به هر میزان که خواست آرد به قیمت آزاد بگیرد و هر تراکنشی هم که در کارت‌خوان نانوایی ثبت شود، نان محسوب شده و یارانه مربوط به آن پرداخت خواهد شد؛ اما در مرحله بعدی طرح قرار است پایش مستمر و دقیقی بر میزان فروش واقعی نان در نانوایی‌ها انجام شده و به همان میزان فروش نان، آرد در اختیار نانوا قرار گیرد. در این فرایند، آرد فقط برای تولید نان توزیع می‌شود و سود نانوا نیز در این است که آرد را به نان تبدیل کرده و به مردم بفروشد.

چالش‌های نانوایان

رئیس اتحادیه نانوایان سنگکی می‌گوید: تأثیر نرخ آرد موجود در قیمت نان حدود ۸ تا ۱۰ درصد است و اگر دولت آرد را مجانی در اختیار نانوایان قرار بدهد بازهم کفاف تأمین هزینه‌های نانوایان را نمی‌دهد. محمد سلیمانی با اشاره به مشکلات طرح هوشمندسازی یارانه آرد برای نانوایان به ایلنا گفته است: در این طرح، آرد با نرخ آزاد به نانوایان داده خواهد شد اما نان همچنان با همان نرخ ۱۴۰۰ به مردم فروخته می‌شود و مابه‌التفاوت قیمت آرد و قیمت فروش نان به مردم به‌عنوان یارانه از سوی دولت به نانوایان پرداخت می‌شود؛ اما به‌دلیل بالا رفتن هزینه مایه‌خمیر، دستمزد کارگر، هزینه خوراک، مالیات و هزینه حامل‌های انرژی، با این فرایند هم نانوایان از پس تأمین هزینه‌های واحد صنفی برنمی‌آیند.

چالش دیگری که رئیس اتحادیه نانوایان سنگکی مطرح می‌کند، احتمال ناتوانی پشتیبان کارت‌خوان‌های هوشمند است. سلیمانی می‌گوید: در هر واحد صنفی نانوایی حداقل ۲ دستگاه کارت‌خوان با پشتیبانی قوی وجود دارد؛ اما هم‌اکنون پشتیبانی کارت‌خوان‌های جدید یک شرکت است که توانایی رسیدگی به مشکلات این تعداد نانوایی را ندارد و کارت‌خوان‌ها یا بعضی اوقات آنتن ندارند یا در پرداخت رسید با مشکل مواجه هستند.

مسئله دیگر، ناآشنایی مردم در کار با دستگاه‌های جدید و ناتوانی نانوایان در استخدام متصدی کارت‌خوان است. به‌گفته این فعال صنفی، مردم هنوز با نحوه کار کردن با این دستگاه‌ها آشنا نشده‌اند و همین مسئله روند خرید را طولانی کرده است؛ چراکه هر واحد صنفی نمی‌تواند یک شخص را برای پز کشیدن مردم استخدام کند.