روماتیسم مفصلی، کودتای سیستم ایمنی!

سیستم ایمنی بدن همانند یک ارتش قوی از ما در برابر پاتوژن و میکروارگانیسم­هایی که حیات ما را تهدید می کنند، محافظت می­کند. اما در برخی موارد، کودتا نیز رخ می­دهد و سیستم ایمنی بدن به مقابله با سلول­ها و بافت‌های خودی می­پردازد. و این اتفاق یعنی شروع یک بیماری خود ایمنی.

آرتریت روماتوئید(Rheumatoid arthritis)  یا روماتیسم مفصلی نیز یک بیماری خودایمنی است که باعث ایجاد درد در مفاصل و صدمه به بسیاری از بافت­های بدن می­شود.

آسیب مفصلی ناشی از آرتریت روماتوئید معمولا می­تواند هر دو سمت بدن را درگیر کند. بطوری که اگر یک مفصل در بازو یا پا درگیر شود، مفصل مشابه در سمت دیگر نیز ممکن است تحت تاثیر قرار گیرد.

این موضوع راهی است که پزشکان از آن در افتراق بیماری آرتریت روماتوئید از سایر فرم­های آرتریت مثل استئوآرتریت (OA) بهره می­برند.

درصورت تشخیص زودهنگام این بیماری، درمان، بهترین نتیجه را در پی خواهد داشت. بنابراین دانستن و یادگیری علائم پیرامون این بیماری بسیار حائز اهمیت خواهد بود.

آیا آرتریت روماتوئید به ارث می­رسد؟

روماتیسم مفصلی یک بیماری ارثی یا ژنتیکی محسوب نمی­شود. اما مشاهده شده است در افرادی که سابقه خانوادگی دارند بیشتر بروز پیدا می­کند. این ممکن است به دلایل محیطی، دلایل ژنتیکی یا ترکیبی از هر دو باشد.

اگر اعضای خانواده‌ای دارید که RA دارند یا مبتلا به آن شده­‌اند ، این مورد را حتما با پزشک خود درمیان بگذارید، خصوصاً اگر علائمی از درد مفصل، تورم و سفتی مداوم دارید که ارتباطی با استفاده بیش از حد یا ضربه ندارد.

داشتن سابقه خانوادگی RA خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می­دهد و تشخیص به موقع می­تواند تفاوت زیادی در روند موثر بودن درمان ایجاد کند.

آرتریت روماتوئید چه علائمی دارد؟

التهاب و درد مفاصل اصلی ترین نشانه­‌های این بیماری مزمن است. نشانه‌­های بیماری در دو فاز مختلف ظاهر و ناپدید می­شوند. دوره وخامت و تشدید علائم با ظهور درد همراه خواهد بود و در دوره نهفتگی، علائمی وجود نخواهد داشت.

در همین زمینه پیشنهاد می‌شود: 6 دلیلی که مبتلا به در کف پا می‌شوید.

در حالی که علائم RA می­تواند چندین اندام در بدن را تحت تأثیر قرار دهد اما مهم ترین علائم مفصلی این بیماری عبارتنداز:

• درد مفاصل
• تورم مفاصل
• خستکی مفاصل
• از بین رفتن عملکرد و تغییر شکل در مفصل­ها

علائم می­تواند از حالت خفیف تا شدید متغیر باشد و اما باید به خاطر داشته باشید که در صورت وجود هرگونه علائمف تشخیص زودهنگام می­تواند به بهبود روند درمان کمک شایانی کند.

آرتریت روماتوئید یا آرتروز، چه تفاوتی وجود دارد؟

مانند روماتیسم مفصلی (RA)، افراد مبتلا به آرتروز (OA) می­توانند مفاصل دردناک و سفتی را تجربه کنند که حرکت در دامنه مفصل را دشوار می­کند.

افراد مبتلا به OA ممکن است پس از فعالیت طولانی دچار تورم مفصل شوند، اما OA هیچ واکنش التهابی قابل توجهی ایجاد نمی­کند که به طور معمول منجر به قرمزی مفاصل آسیب دیده شود.

برخلاف آرتریت روماتوئید، آرتروز یک بیماری خود ایمنی نیست. این بیماری مربوط به ساییدگی و پارگی مفاصل با افزایش سن است یا ممکن است در اثر ضربه ایجاد شود.

OA اغلب در بزرگسالان مسن دیده می­شود. با این حال، گاهی اوقات در بزرگسالان جوان که بیش از حد از مفصل خاصی استفاده می­کنند مانند تنیس بازان و سایر ورزشکاران دیده می­شود.

تشخیص آرتریت روماتوئید چگونه انجام می­شود؟

تشخیص روماتیسم مفصلی ممکن است زمان گیر یا نیازمند انجام چندین تست آزمایشگاهی تخصصی باشد. پزشک در ابتدا از علائم و سابقه پزشکی شما سوال می­کند. همچنین یک معاینه فیزیکی از مفاصل انجام می­دهد. این معاینات شامل موارد زیر است:

• قرمزی و تورم مفاصل
• سنجش عملکرد مفاصل و دامنه حرکت آنها
• لمس مفاصل آسیب دیده جهت بررسی گرمی و حساسیت آن
• تست رفلکس و مقاومت ماهیچه

ازآنجا که هیچ آزمایش واحدی نمی­تواند تشخیص RA را تأیید کند، پزشک روماتولوژیست ممکن است از چندین نوع آزمایش مختلف برای تشخیص قطعی استفاده کند.

آنها ممکن است خون شما را برای برخی مواد مانند آنتی بادی­ها آزمایش کنند، یا سطح برخی از مواد مانند واکنش دهنده های فاز حاد را بررسی کنند. اینها می­توانند نشانه RA باشند و به تشخیص کمک کنند.

علاوه بر این انجام سونوگرافی، تصویربرداری اشعه X و MRI می­تواند از راه های تشخیص باشد. این آزمایشات می­توانند میزان آسیب به مفاصل را نیز مشخص کنند.

انواع مختلفی از آزمایش خون وجود دارد که به پزشک یا روماتولوژیست کمک می­کند تا RA شما را تشخیص دهد. این آزمایشات شامل موارد زیر است:

• آزمایش فاکتور روماتوئید یا RF: آزمایش خون RF پروتئینی به نام فاکتور روماتوئید را بررسی می‌کند. مقادیر بالای فاکتور روماتوئید با بیماری های خود ایمنی، به ویژه RA ارتباط دارد.

پیشنهاد می‌شود: تفسیر کامل آزمایش خون

• آزمایش آنتی بادی پروتئین ضد سیترولین (Anti CCP): این آزمایش به دنبال یک نوع آنتی بادی است که در پی تغییرات آمینواسیدی در مفاصل به وجود می­آید. افرادی که این آنتی بادی را دارند معمولاً به این بیماری مبتلا هستند. با این حال، همه افراد با آزمایش مثبت RA برای این آنتی بادی مثبت نیستند. این تست در برابر آزمایش RF از اختصاصیت بالاتری برخوردار است.

• تست آنتی بادی ضد هسته­ای (Antinuclear antibody): در تست آنتی بادی ضد هسته‌­ای سیستم ایمنی بدن را از نظر تولید آنتی بادی علیه هسته سلول می­سنجند. ممکن است بدن در شرایط مختلف از جمله بیماری­های خود ایمنی پاسخ ایمنی علیه هسته­ی سلول­های خودی را راه اندازی کند.

• سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR). آزمایش ESR به تعیین میزان التهاب در بدن کمک می­کند. نتیجه این تست به پزشک کمک می­کند تا تشخیص دهد التهاب وجود دارد یا خیر. با این حال، دلیل التهاب را نشان نمی­دهد.

• تست پروتئین واکنش پذیر  (CRP): یک عفونت شدید یا التهاب قابل توجه در هر نقطه از بدن شما می­تواند کبد شما را به تولید پروتئین واکنش پذیر C تحریک کند. مقادیر بالای این مارکر التهابی با RA ارتباط دارد.

بهترین رژیم غذایی برای مبتلایان به روماتیسم مفصلی چیست؟

متخصصان تغذیه برای کاهش علائم این بیماری رژیم غذایی ضدالتهابی را پیشنهاد می­کنند. این رژیم شامل غذاهایی است که دارای مقادیر زیادی از امگا3 باشد. آنتی اکسیدان­هایی مثل ویتامین A، C، E و سلنیوم می­تواند به کاهش التهاب کمک کند.

غذاهای حاوی آنتی اکسیدان شامل موارد زیر است:

• انواع توت­ها مثل توت فرنگی، بلوبری، ذغال اخته
• شکلات تلخ
• لویبا
• چای سبز
• کلم بروکلی

درمان آرتریت روماتوئید چیست؟

درمان قطعی برای بیماری آرتریت روماتوئید وجود ندارد. اما راهکارهایی وجود دارد که می­تواند به کنترل بهتر این بیماری کمک کند.

اخیرا پیشرفت در استراتژی­های درمانی منجر به بهبود نتایج و کیفیت زندگی در افراد مبتلا به این بیماری شده است.

درمان های RA به کنترل درد و کنترل پاسخ التهابی کمک می­کند که در بسیاری از موارد منجر به بهبودی می­شود. کاهش التهاب همچنین می­تواند به جلوگیری از آسیب بیشتر مفاصل و اعضای بدن کمک کند.

درمان­ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• داروها
• درمان­های جایگزین یا خانگی
• تغییرات رژیم غذایی
• انواع خاصی از ورزش

برای بسیاری از افراد، این روش­های درمانی به آنها کمک می­کند زندگی فعالی داشته باشند و خطر عوارض طولانی مدت را کاهش دهند.

برخی از داروها به کاهش آسیب­هایی که RA به مفاصل شما وارد می کند کمک می کنند.

داروهای بدون نسخه زیر به کاهش درد و التهاب در هنگام بروز علائم کمک می­کنند:

• داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)
• کورتیکواستروئیدها
• استامینوفن

تالیف و ترجمه: پوریا غیاثی-ایمونولوژیست دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

Reference: Healthline