شهردار پایتخت؛ رانده شده ای از پاستور!

گروه سیاسی- شورای شهر ششم چند روز قبل با رای اکثریت علیرضا زاکانی نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی را به عنوان شهردار پایتخت انتخاب کردند. زاکانی در اولین اظهاراتش بعد از عذرخواهی از مردم قم برای استعفایش از نمایندگی این شهر به حضور شهردار در جلسه هیات دولت اشاره کرد و به نقل از رییس جمهوری گفت:«آقای رئیسی گفتند اگر رفتید حتما کمک میکنم و در جلسات دولت هم می آیید.» این وعده رییس جمهوری به زاکانی، نشان می دهد که قرار است یک ضرورت بار دیگر احیا شود و شهردار پایتخت که در دولت های قبل به دلیل شائبه های سیاسی  از حضور در جلسات هیات وزیران محروم بود،بار دیگر در این جلسات شرکت کند.

به گزارش «شایانیوز»،موضوع ممانعت دولت از حضور شهردار در جلسه هیئت دولت از زمان اصلاحات آغاز شد و پس از آن نیز رییس دولت نهم و دهم از حضور شهردار در جلسه هئیت دولت جلوگیری کرد. در دولت یازدهم نیز متاسفانه چنین روندی تا زمان حضور قالیباف در شهرداری تهران ادامه یافت و با تغییر شهردار تهران و انتخاب کسی از جنس اصلاح‌طلبان و همراهان دولت دوازدهم، بار دیگر حناچی به هیات دولت از سوی روحانی دعوت شد اما اندکی بعد بار دیگر مورد غضب قرار گرفت و دعوت نشد. اکنون نیز قرار است زاکانی برای حضور در هیات دولت به عنوان شهردار تهران حضور داشته باشد.

اما آیا حضور شهردار پایتخت درهیات دولت ضروری است؟

مساله حضور شهردار تهران در هیات دولت یک پیشینه تاریخی و سیاسی دارد. اولین بار این کرباسچی بود که بدون حق رای در جلسات هیات دولت شرکت می کرد. وی در دوره دولت آیت الله هاشمی رفسنجانی ماموریت یافت تا به ساختمان خیابان بهشت برود و چون اجرای این سیاست‌ها به بسیاری از ارکان اجرایی کشور مرتبط می‌شد، با اصلاح آیین‌نامه داخلی هیات دولت، کرباسچی به‌طور مرتب در جلسات کابینه شرکت می‌کرد اما حق رای نداشت.

پس از آنکه شوراهای شهر تشکیل شدند و انتخاب شهردار به عهده شورا گذشته شد به تدریج این مساله به دلیل ممانعت های سیاسی به فراموشی سپرده شد و شهرداران پایتخت به دولت دعوت نشدند.

با تشکیل دولت سازندگی، کرباسچی از استانداری اصفهان به شهرداری تهران آمد. رابطه نزدیک او با مرحوم هاشمی‌رفسنجانی موجب شد خیلی زود به جلسات هیات دولت بدون داشتن حق رأی دعوت شود. این حضور برای مردم تهران ثمرات فراوانی داشت و توانست به سازندگی مورد نظر دولت وقت در تهران سرعت بیشتری دهد. سرعت بخشیدن به عملیات ساخت مترو و ایجاد چند بزرگراه و در کنار آن برخی اقدامات فرهنگی مثل راه‌اندازی فرهنگسراها عملاً از چنین رابطه‌ای ایجاد شد.

در نخستین انتخابات شورای اسلامی شهر تهران، الویری یکی از اعضای حزب کارگزاران به‌عنوان شهردار انتخاب شد. همسویی شورا و شهرداری با دولت وقت موجب شد حضور شهردار تهران در جلسات هیات دولت تداوم یابد اما مهم‌ترین مشکل الویری با خود شورای شهر اول بود که آشکارا قصد دخالت در عزل و نصب‌ها و دیگر امور اجرایی را داشتند و پس از یک استیضاح ناموفق، الویری خود استعفا کرد.

شهردار بعدی هم از اصفهان به تهران آمد. ملک مدنی شهردار جدید هم جواز ورود به پاستور را یافت اما بازهم این اختلافات درون جناحی بود که عرصه را بر شهردار وقت تنگ کرد. توقف فروش تراکم درچند منطقه تهران ازسوی شهردار موجب اعتراض عده‌ای از اعضای شورا به رهبری ابراهیم اصغرزاده شد.

چرا شهرداران از حضور در دولت محروم شدند؟

پس از فضاحت اصلاح‌طلبان در شورای شهر اول تهران، ائتلاف جدیدی موسوم به آبادگران در اصول‌گرایان در انتخابات دومین شورای شهر شکل گرفت که چهره‌هایی کمتر شناخته شده درمیان آن‌ها بودند. آن‌ها محمود احمدی نژاد،استاندار سابق اردبیل در زمان دولت سازندگی را به‌عنوان شهردار تهران انتخاب کردند. در این دوره که هم زمان با سال پایانی دولت اصلاحات بود، شهردار وقت تهران به هئیت دولت دعوت نشد و رویه‌ای که از سال‌68 مرسوم بود و شهردار تهران در کابینه بدون حق رأی حضور می‌یافت با ورود احمدی‌نژاد به بهشت، تعطیل شد.

در انتخابات ریاست جمهوری سال‌84 شهردار تهران، رییس دولت شد و محمدباقر قالیباف که بعد از استعفا از نیروی انتظامی کاندیدای ریاست جمهوری شده بود، رای نیاورد و با انتخاب اعضای شورای شهر به عنوان شهردار پایتخت انتخاب و 16 سال در این سمت ابقا شد. در این شرایط، به نظر می‌رسید همسویی سیاسی شهرداری و دولت، به غیبت دو ساله شهردار تهران در جلسات هیات دولت پایان ببخشد اما احمدی‌نژاد حاضر نشد رقیب انتخاباتی خود را به دولت راه دهد و دقیقاً خطای دولت اصلاحات را ادامه داد.

حناچی هم رانده شد

در انتخابات سال‌92؛ حسن روحانی، رییس‌جمهوری شد. قالیباف برای تبریک پیروزی او در انتخابات، دوم شهریور آن سال به دیدار وی رفت.شهردار تهران از وی خواست تا به آیین‌نامه زمان ریاست جمهوری آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی مبنی بر حضور شهردار در هیات دولت عمل شود تا حضور شهردار در کابینه بتواند زمینه هماهنگی‌های لازم میان شهرداری و دولت را در جهت رفع مشکلات مردم تهران فراهم آورد. روحانی با این پیشنهاد مخالفت نکرد و زمزمه‌های حضور قالیباف به جلسات هیات دولت به گوش می‌رسید اما این اتفاق هیچگاه رخ نداد و قالیباف مثل دولت قبل به جلسات دولت دعوت نشد.

شورای جدید، یعنی دوره پنجم در اولین گام شهردار تهران را تغییر داد؛نجفی به عنوان شهردار جدید انتخاب و بعد از 18 سال، بالاخره شهردار تهران به هیات دولت دعوت شد. بعد از استعفای نجفی و سپس بازنشستگی افشانی شهردار بعدی حناچی در رقابتی فشرده با عباس آخوندی، رییس سابق خود و در حقیقت با یک رأی بیشتر توانست شهردار تهران شود. وقتی شهرداری جواز نهاد ریاست جمهوری - حالا چه مسکونی و چه اداری - را باطل کرد، طبیعی بود که رییس دولت هم جواز ورود شهردار تهران به جلسات هیات دولت را باطل کند. اتفاقی که حناچی ابتدا نمی‌خواست زیر بار آن برود و درباره خبری شدنش مسامحه می‌کرد اما شورایی‌ها ساکت ننشسته و اخبار را منتشر کردند. حالا حناچی از ورود به کابینه منع شده است.

جلسه هیات دولت که به ریاست رییس جمهور سیزدهم یعنی آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی در 17 مرداد ماه برگزار شد، رییس دولت رسمی را که پیش از این فراموش شده بود را احیا کرد و از پیروز حناچی شهردار پایتخت که مدت ها با مهری از حضور در هیات دولت محروم بود، برای حضور در این جلسه دعوت کرد.

حضور شهردار پایتخت به دور از شائبه و یا ممانعت و ملاحظات سیاسی مساله ای ضروری محسوب می شود. آنچه به پایتخت مربوط می شود، به نوعی مسائل ملی نیز هست. از این جهت شهردار تهران باید در جلسات هایت دولت حاضر شده و برخی از مسائل این کلانشهر را با هیات وزیران در میان بگذارد.