تلاش ایران برای برگرداندن آمریکا به برجام

یکی از مهم‌ترین رخدادهای سیاسی کشور در هفته گذشته، تصمیم دولت برای اعلام لغو اجرای داوطلبانه پروتکل به آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای بود که با واکنش‌های گسترده در سطح جهانی روبرو شد. 

نامه ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

چند روز قبل سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان اعلام کرد در صورت عدم لغو تحریم‌ها تا 23 فوریه(5 اسفند)، ایران اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف می‌کند؛ خطیب زاده به رسانه‌ها گفت: «اگر طرف‌ مقابل تعهداتش را تا اول اسفند اجرا نکند، دولت موظف به توقف اجرای پروتکل الحاقی قابل تجدید نظر است و در صورتی که طرف‌های دیگر توافق هسته‌ای به تعهدات خود عمل کنند، ایران هم دوباره اجرای این پروتکل را از سر می‌گیرد.»

کمی بعد کاظم غریب آبادی، سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان‌های بین‌المللی در وین از تحویل نامه کشورمان به مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر توقف اجرای پروتکل الحاقی در چارچوب برجام از 23 فوریه خبر داد. همچنین غریب آبادی تاکید کرد: «این اقدام دولت ایران در راستای اجرای قانون مصوب مجلس شورای اسلامی برای لغو تحریم‌ها گرفته شده است و پس از این تاریخ(23 فوریه برابر با 5 اسفند) همکاری‌های ایران و آژانس صرفا بر مبنای تعهدات پادمانی ادامه خواهد یافت تا زمانی که با لغو تحریم‌ها به صورت ملموس و عملی، زمینه برای بازگشت ایران به اجرای مجدد این اقدامات فراهم گردد.»

قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و مخالفت روحانی

تصمیم ایران برای لغو اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی ذیل برجام در پی تصویب مصوبه مجلس تحت عنوان «قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» گرفته شده است که در ابتدا با مخالفت حسن روحانی و کابینه‌اش روبرو شد.

براساس قانون مصوب فوق در صورت لغو نشدن تحریم‌ها تا 5 اسفند، دولت ایران باید دوباره غنی‌سازی اورانیوم با خلوص 20 درصد را شروع کند و علاوه بر این اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی هم باید لغو شود.

با اجرای پروتکل الحاقی در چارچوب برجام، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امکان نظارت کامل بر فعالیت‌ها و برنامه اتمی ایران را داشتند. همچنین با اجرای این پروتکل، بازرسان آژانس می‌توانستند به فوریت از مراکز اتمی بازدید کنند و در صورت مشکوک شدن به فعالیت اتمی در هر مرکزی دست به نمونه‌برداری از محیط اطرافش بزنند.

واکنش‌ها به تصمیم جدید ایران

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در واکنش به اعلام توقف اجرای پروتکل الحاقی پیشنهاد کرد که برای حل این اختلاف به تهران سفر کند. آن طور که مقامات ایران گفته‌اند گروسی قرار است روز  شنبه 2 اسفندماه وارد تهران شود.

همچنین سه کشور فرانسه، آلمان و بریتانیا خواستار خویشن‌داری ایران و دادن فرصت مجدد به دیپلماسی شده‌اند. البته وزیر امور خارجه فرانسه هم اعلام کرده قرار است یک جلسه اضطرای مجازی با حضور وی و وزرای امور خارجه آلمان و بریتانیا در مورد برنامه هسته‌ای ایران در 18 فوریه برگزار شود.

پس از به قدرت رسیدت جو بایدن در ایالات متحده آمریکا بسیاری انتظار داشتند که وی خیلی زود به توافق برجام برگردد اما دولت بایدن بازگشت به این توافق را منوط به پای‌بندی ایران به تعهداتش در آن کرده است. از طرف دیگر مقامات ایرانی گفته‌اند ابتدا باید دولت آمریکا به برجام برگشته و تحریم‌ها را لغو کند؛ بسیاری از کارشناسان سیاسی اعتقاد دارند اقدام ایران برای لغو اجرای پروتکل الحاقی در جهت فشار به دولت جو بایدن برای برگشت به برجام است.