گاج بسته شد؛ آیا باید قسمتی از تاریخ ادبیات را برای آرامش جامعه حذف کنیم؟

شایانیوز- طی اخباری که به تازگی فراگیر شده و هر لحظه واکنش ها در خصوص آن رو به افزایش است، متوجه شدیم که موسسه آموزشی گاج به دلیل جهت گیری در حوادث سال گذشته تعطیل شده است. این موضوع که توسط احمد محمودزاده رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی وزارت آموزش و پرورش در گفتگویی با برنامه فرامتن عنوان شده است، ناشی از طرح سوالاتی در یک آزمون منتشر شده ی پایه دوازدهم رشته ی علوم انسانی به تاریخ روز جمعه ۱۸ آذرماه می باشد. این سوالات در بردارنده ی اشعاری است که گویا به باور این مقام دولتی، به سمت اغتشاشات جهت گیری دارد. 

این در حالی است که همزمان با اعتراضات سال گذشته و در 22 آذرماه، روزنامه اصولگرای فرهیختگان نیز در گزارشی از خود به انتقاد از سوالات ادبیات فارسی یکی از آزمون های آزمایشی گاج پرداخت. گزارشی که در آن زمان تحت عنوان کاسبان کنکور به شعر و ایران هم رحم نکردند منتشر شد. این روزنامه بنا بر این اعتقاد بود که گاج با انتخاب اشعاری کاملا هدفمند، جوانان را به سمت اغتشاشات ترغیب کرده است.

اشعاری که سالها از سرایششان می گذرد ربطی به شرایط حال حاضر دارند؟

چنانچه در قسمتی از این گزارش به صراحت بیان شده است که: اشعاری که برای این آزمون انتخاب شده همه اشعاری هدف‌دار و سیاه بوده‌اند؛ اشعاری که در دوره‌ای خاص گفته شده، اما با هدف در کنار هم قرار گرفته و مطمئنا کسی که طراحی سوالات را برعهده داشته، با نگاهی خاص این اشعار برای آزمون انتخاب کرده است.

همچنین در ادامه ی این گزارش آمده است: در این سه‌ماهی که از اتفاقات در کشور گذشته، صحبت‌های زیادی شده و در مورد ابعاد مختلف این وقایع تقریبا حرف‌ها زده شده است. ما برای حل مسائل موجود نیازمند گفتگو هستیم و چاره‌ای جز این نیست، اما متاسفانه در این زمینه نسبت به آداب گفتگو و تسلط بر موضوع دچار مشکل بوده و با فرهنگ و ادبیات گفتگو غریبه هستیم و تلاش نمی‌کنیم به این سمت‌وسو حرکت کنیم. آن‌ها را آرام کنیم. حرف‌شان را بشنویم و برایشان وقت بگذاریم، نه اینکه با چنین کار‌هایی مانند انتخاب این شعر‌ها آن‌ها را تهییج کنی و به خیابان‌ها بفرستی

بیایید به این اشعار فرخی یزدی که باعث تعطیلی گاج شد نگاهی بیندازیم

«این اسیری تا به کی،‌ای ملت بی‌دست و پای/ گر برای حفظ آزادی ز مادر زاده‌ایم»

«آخر‌ای مظلوم از مظلوم، چون خود یاد کن/، چون ببینی ظالم از ظالم حمایت می‌کند»

«معنی دولت قانونی اگر این باشد/ نامی از دولت و قانون به جهان کاش نبود»

بی شک برای پردازش یک متن ادبی در ابتدا نیاز به نگاهی بی طرفانه و صرفا علمی وجود دارد. بر هیچکس پوشیده نیست که تهییج اذهان نوجوانان آن هم در سنی که مسیرشان به راحتی دستخوش امواج می شود، امر پسندیده ای نیست. اما اکنون که صحبت از مکالمه و ادبیات گفتگو شد، خوب است که به این نکته نیز اشاره شود که از نگاه آموزشی لازم است برای آشنایی با ابعاد مختلف سبک در سرایش شعر، آن هم در سال دوازدهم انسانی، دانش آموز با دانش کافی پایه تخصصی خود را پشت سر بگذارد. لذا این امر باید تحت آموزشی دقیق و به دور از هیچگونه سوگیری شخصی و … صورت گیرد و اگر بناست که این سوگیری به هیچ عنوان وجود نداشته باشد، نیاز است که در تمام ابعاد چه موافقت و چه مخالفت آن را اعمال کرده و در نتیجه ی آن، توجه خود را صرفا روی استحکام مقوله ی آموزش آن هم به معنای عمیق کلمه بگذاریم. 

آموزش کامل یا آموزش تحریف شده؟ تکلیف کدام است؟

اکنون سوال اینجاست که برای معرفی یک سبک از سرایش شعر به دانش آموز، چه راه دیگری جز معرفی شاعران مربوطه و آثارشان وجود دارد؟ کما اینکه ما در انواع موضوعات سرایش شعر، موضوع اعتراضی را نیز داشته ایم و شاعران و نویسندگان در دوران خود و به اقتضای شرایط وقت، آنها را به قلم آورده اند. اکنون نیز با توجه به زمان نسبتا طولانی که از سرایش این اشعار می گذرد، طبعا در دوران ما صرفا جنبه ی ادبی و تاریخی به خود گرفته اند. حال آنکه یک محصل با اعتماد به نظام آموزشی، پشت میز و نیمکت خود می نشیند تا کوله بار دانش خود را در پایان سال سنگین تر سازد. پس آیا باید به صرف اینکه ممکن است به کارگیری تعدادی شعر که از قضا توسط شاعری به نام در دورانی دور تحریر شده، روی افکار دانش آموز تاثیر بگذارد، تاریخ گذشتگان و مفاخر خود را حذف یا انکار کنیم؟! مگر دانش آموز اطلاع ندارد که شعر برای چه قرن و تحت تاثیر چه اتفاقی سروده شده است؟ آیا بهتر این نیست تا به وظیفه ی خود که همانا تعلیم و تعلم است پرداخته و آگاه سازی را آنقدر نرم تر و اصولی تر پیاده سازیم که فرد به پشتوانه ی آن، خود بتواند درست را از غلط تشخیص داده و از چاله به چاه نیفتد؟ 

مضاف بر اینکه این اشعار و خود شاعر ممنوعه نبوده و در تاریخ ادبیات ما به ثبت رسیده اند. لذا طراح سوال نیز با آوردن آنها از نقطه ی دور جهان، خلق معانی نکرده است. این تاریخ سرزمین خودمان است. اما اگر چنین است که گاه و بیگاه با زدن مثال های ادبی، برداشت های سیاسی شود، پس شاید بهتر آن باشد که مسئولان مربوطه قسمت هایی از تاریخ ادبیات که برای دوران کنونی ممنوع است را صراحتا مشخص کنند تا مدرسان و دانش آموزان نیز تکلیف خود را در این خصوص بهتر بدانند.

بهای سنگین که بعد از بسته شدن گاج گریبان افراد بیگناه را گرفت

اگر از تمام این موارد نیز بگذریم نمی شود منکر این شد که موسسه ای مانند گاج سال ها در خدمت نظام آموزشی کوشیده و به شکلی نسبتا متوالی یکی از موثق ترین مرجع ها برای دانش آموز و مدرس محسوب می شده است. این را اگر بخواهیم در کنار از کار بیکار شدن تعداد بالایی از پرسنل گاج پس از بسته شدنش بگذاریم متوجه می شویم که تعطیل شدن این مجموعه نه تنها چندان که به نظر می رسد ساده نیست بلکه برای افرادی که در شکل گیری این رویداد مقصر نبوده اند نیز تبعات ناخوشآیندی را در پی داشته است.