چارچوب سیاست خارجی از منظر امام خمینی چگونه بود؟

هم اندیشی سالانه مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه همزمان با سالگرد ارتحال ملکوتی حضرت امام خمینی (ره) تحت عنوان «سیاست خارجی متوازن در مکتب امام خمینی (ره)» در تاریخ 10 خرداد 1401 در محل مرقد مطهر با حضور حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، حجت السلام سید حسن خمینی و سخنرانی میهمانان داخلی و خارجی برگزار گردید. همچنین در ابتدای این برنامه وزیر امور خارجه و جمعی از کارکنان وزارت امورخارجه با حضور در مرقد مطهر امام خمینی (ره)، ضمن تجدید بیعت با آرمان‌های امام راحل، با تقدیم تاج گل به مقام شامخ ایشان ادای احترام کردند.

به گزارش «شایانیوز» به نقل از جماران؛ آقای دکتر شیخ الاسلامی رئیس مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی در سخنان ابتدایی این همایش ضمن تشکر از حضور میهمانان در این نشست، بیان داشت که انقلاب اسلامی ایران یکی از تحولات فرهنگی سیاسی بنیادین جهان در نیمه دوم قرن بیستم به رهبری شخصیتی الهی بود که با رویکردی تحول خواه و بر مبنای آموزه‌های دینی و با اتکاء به مردم الگوی حکمرانی جدیدی با عنوان مردمسالاری دینی را به جهان ارائه کرد. مفهوم توازن در ادبیات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران حداقل چهار معنای توازن در روابط دوجانبه با کشورها به معنای موازنه اهمیت و تبادل، توازن در اولویت بخشی جغرافیایی به روابط خارجی، توازن در اولویت بخشی موضوعی در روابط خارجی و توازن در مناسبت با دولت ها و سایر کنشگران بین المللی مستفاد شده است که در این نشست به آن پرداخته می‌شود.

دکتر حسین امیر عبداللهیان وزیر امورخارجه نیز در سخنانی ضمن تسلیت سالگرد ارتحال امام خمینی به رهبر معظم انقلاب اسلامی و خانواده حضرت امام راحل، با اشاره به دکترین سیاست خارجی دولت جدید و اندیشه‌های حضرت امام، گفت: در اندیشه سیاسی امام راحل از زمانی که مخالفت با کاپیتولاسیون مطرح شد، بحث نفی سلطه ‌گری و سلطه‌پذیری مطرح بود که در این چهار دهه کشور در این مسیر حرکت کرده است. امروز مصادیق فراوانی داریم که در راستای این حرکت بزرگ و تاریخی امام راحل که نقطه عزیمت در اندیشه سیاسی معظم له است می‌توانیم آثار آن را تبیین کنیم. 

وزیر امور خارجه افزود: شعار «نه شرقی نه غربی»، به معنای انزوا طلبی و دوری از شرق و غرب نیست بلکه هدف اساسی وابسته نشدن به شرق و غرب است .وی افزود: بعد از اینکه رویکرد نگاه به آسیا با اولویت همسایگان را در دولت جدید بیان کردیم، برخی نقدها مطرح شد که شما کشور را به سمت چین و روسیه سوق می‌دهید‌ و این در تعارض با استقلال سیاسی است که جمهوری اسلامی ایران از آن یاد می‌کند ولی در ادامه دیدند سیاست خارجی مد نظر متوازن است.

 دکتر امیر عبداللهیان تاکید کرد: طی این سال ها هیچ خدشه ای به سیاست و نگاه اصولی که در اندیشه سیاسی امام راحل به خوبی پایه ریزی شد، به وجود نیامد و سیاست نه شرقی نه غربی با همه ابعاد خود مورد توجه است. البته سیاست استفاده از هر آنچه در راستای منافع ملت وجود دارد، چه در غرب و چه شرق مورد توجه جدی ماست.

وزیر امور خارجه  ادامه داد؛ وقتی می‌گوییم سیاست خارجی متوازن در چارچوب نگاه حضرت امام و در چارچوب نگاه مقام معظم رهبری و در چارچوب قانون اساسی، نگاه و تاکید ویژه بر این موضوع داریم که زیر سلطه غرب و شرق نخواهیم رفت، ولی براساس منافع خود با هر دو طرف ارتباط منطقی و تعامل لازم را خواهیم داشت.

دکتر امیر عبداللهیان خاطر نشان ساخت: از دیگر موضوعاتی که در اندیشه امام در حوزه سیاست خارجی  به کرات مورد توجه قرار گرفته، تاکید بر مسیر استقلال جمهوری اسلامی ایران است. برهمین اساس در چارچوب توازن بخشی به سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، دقیقا در زمانی که دو بلوک شرق و غرب جهان را درگیر سیاست‌های جاه‌طلبانه و توسعه‌طلبانه خود کرده بودند، حضرت امام مسیر سومی را فراروی ما قرار داد که این مسیر پویایی متفاوتی در سیاست خارجی ایران خلق کرد و هویت جدیدی را در مباحث حوزه بین‌الملل از جمله کارگزار و ساختار بنا گذاشت که ما در عرصه عمل به اندیشه‌های حضرت امام در حوزه  سیاست خارجی، از این فرصت بزرگی که فراهم شد در چهار دهه گذشته توانستیم استفاده کنیم و امروز با اقتخار میتوانیم از کلید واژه  استقلال سیاسی جمهوری اسلامی ایران یاد کنیم.

وی افزود: حضرت امام در حوزه اندیشه‌های تقریبی نقش بسیار مهمی در جهان اسلام و بین امت مسلمان ایجاد کردند. ما امروز در عرصه سیاست خارجی خودمان را موظف می‌دانیم با تمسک به این اندیشه و با پیروی از تاکیدات مقام معظم رهبری در چارچوب این نگاه، سیاست خارجی را به پیش ببریم. در حوزه مشی حضرت امام هم بگو‌یم برای ما در همه عرصه‌ها از جمله حوزه سیاست خارجی شجاعت حضرت امام یک انگیزه و فرصت قوی را ایجاد کرده و مسیر خیلی بزرگی را در نظام بین‌المللی و نظام سلطه کنونی ایجاد کرده که جمهوری اسلامی ایران می‌تواند بر پایه استقلال و عزت، منافع کشور و امنیت ملی کشور را  در بهترین سطح خودش پیش ببرد.

وزیر امور خارجه در پایان گفت: امام درباره روابط خوب با کشورهای اسلامی و همسایگان که اولویت سیاست خارجی دولت کنونی است، جمله‌ای را در وصیتنامه دارند که وصیت من به وزرای خارجه آن است که مسئولیت شما بسیار زیاد است چه در اصلاح و تحول وزارتخانه و سفارتخانه‌ها و چه در سیاست خارجی، حفظ استقلال و منافع کشور و روابط حسنه با دولت‌هایی که قصد دخالت در امور کشور ما را ندارند، مورد توجه جدی شما باشد.

همچنین حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی نیز در همایش «سیاست خارجی متوازن در اندیشه امام خمینی(س)»، با اشاره به شعار «نه شرقی، نه غربی»، گفت: سیاست خارجی جمهوری اسلامی تمام هویت خودش را در همین کلمات دارد. اولا این یک سیاست است؛ به معنای اینکه علمی در راستای به دست آوردن بیشترین منافع با کمترین هزینه است. لذا هم محتاج دانش و اطلاعات است و هم در فضایی که تزاحمات بسیار زیاد قرار می‌گیرد باید راهی را انتخاب کند که کمترین هزینه و بیشتری منافع را در پی دارد.

وی ادامه داد: سیاست نه شرقی، نه غربی ما بیانی از همان قاعده اصیل دینی است که مسلمان باید عزیز باشد. این تابعی از نوعی زندگی عاقلانه است، اما نقطه تمایز آن با یک سیاست غلط آنجایی پیدا می‌شود که شما منیّت را در محاسبه وارد کنید. اگر «منم» در کار نیاورید و از نام و نشان گذر کنید، ولی آنجایی که برای منافع مردم و جهان اسلام است با تمام توان بایستید سیاست عاقلانه ای اتخاذ کرده اید.

در پایان همایش نیز چند تن از مهمانان خارجی به سخنرانی در رابطه با ابعاد مختلف شخصیت و تاثیر امام و انقلاب اسلامی‌بر تحولات بین المللی و سیاست خارجی پرداختند.