امیدواری به فولاد و نکونام در آسیا - با رسم شکل

 لیگ قهرمانان آسیا در سال ۲۰۲۱ برای فوتبال ایران در شهر ریاض عربستان کلید خورد. از سری رقابت‌های پلی‌آف این مسابقات، فولاد ایران و العین امارات در ورزشگاه فیصل بن فهد به مصاف هم رفتند که سرانجام شاگردان جواد نکونام در یک بازی بسیار برتر، ۴-۰ شاگردان پدرو امانوئل را کنار زدند تا به گروه D مسابقات، در کنار تیم‌های السد قطر، النصر عربستان و الوحدت اردن اضافه شوند.

پیش‌بینی آرایش و ترکیب هر دو تیم پیش از مسابقه کار چندان سختی به نظر نمی‌رسید. فولاد اکثر دیدار‌های این فصل را با آرایش ۱-۳-۲-۴ و العین هم با ۱-۴-۱-۴ آغاز کرده بود. شاید تنها نقاط مبهم مربوط به ترکیب فولاد در پست دفاع چپ و زوج محمد آبشک در پست هافبک دفاعی مربوط می‌شد؛ جاهایی که معلوم نبود نکونام قصد استفاده از درخشان‌مهر/ حیدریه را دارد یا میری/ نیک‌نفس. در نهایت این درخشان‌مهر و نیک‌نفس بودند که در ترکیب اولیه قرار گرفتند و اتفاقاً توانستند بازی بسیار خوبی را از خود ارائه دهند.

فولاد مثل همیشه به صورت ۲-۴-۴ دفاع می‌کرد، اما برخلاف اغلب بازی‌های لیگ، این بار ۲-۴-۴ آن‌ها به جای «High-press»، به صورت «Mid- press» بود.

تصویر ۱: آرایش ۲-۴-۴ فولاد به هنگام دفاع و عدم پرس زوج شیمبا-پاتوسی از جلوی زمین

العینی‌ها هم بین ۲-۴-۴ و ۱-۴-۱-۴ High-press یا Mid-press در دفاع سوییچ می‌شدند.

ساخت بازی فولاد؛ از چپ بساز، در راست تمام کن!
فولاد در برابر پرسینگ العین از جلو یا مرکز زمین ترجیح می‌داد ریسک نکند؛ یعنی اگر العین از جلو با نفرات زیاد فولاد را پرس می‌کرد، فروزان ترجیح می‌داد توپ را بلند بزند( ۲۱ پاس بلند برای فروزان در مقابل تنها ۸ پاس بلند برای خالد عیسی). اگر هم العین از مرکز زمین پرس می‌زد و دو هافبک دفاعی فولاد، نیک‌نفس و آبشک را همانند

تصویر ۲: آرایش ۱-۴-۱-۴ Mid-press العین در هنگام دفاع و Mark کردن هر دو هافبک دفاعی فولاد توسط بازیکنان این تیم. در این صحنه آبشک تحت فشار بازیکن العین مجبور به ارسال پاس رو به عقب می‌شود.

 «Mark» می‌کرد، مدافعان میانی فولاد ترجیح می‌دادند توپ را برای دو وینگر تیم(احمدزاده و انصاری)، پاتوسی یا شیمبا بلند کنند. در این میان آن چیزی که به پیش‌رفتن برنامه‌های نکونام کمک شایانی کرد، عملکرد بهتر فولادی‌ها در دو فاکتور توپ‌های دوم و نبرد‌های هوایی بود؛ قرمز‌های اهواز ۲۱ بار توپ‌های دوم را از آن خود کردند، در حالی که العینی‌ها تنها ۱۷ بار این کار را انجام دادند. در فاکتور نبرد‌های هوایی اختلاف بسیار فاحش‌تر است. با دقت به آمار‌های زیر دقت کنید:

فولاد

شیمبا: ۱۱ نبرد موفق از ۱۳ نبرد/ احمد‌زاده: ۲ نبرد موفق از ۲ نبرد/ انصاری: ۱ نبرد موفق از ۱ نبرد/ پاتوسی: ۱ نبرد موفق از ۲ نبرد

العین

شیوتانی: ۰ مشارکت در نبرد/ مهند سالم: ۰ نبرد موفق از ۷ نبرد/ سعید جمعه: ۲ نبرد موفق از ۴ نبرد( یکی از نبرد‌های موفق او منجر به گل سوم فولاد شد!)/ اریک: ۰ نبرد موفق از ۱ نبرد/ یحیی نادر: ۱ نبرد موفق از ۶ نبرد

این مقایسه آماری میان ۴ مهره‌ی تهاجمی جلوی زمین فولاد با ۵ مهره‌ی تدافعی عقب زمین العین صورت گرفته و به خوبی تفاوت عملکرد دو سمت ماجرا را به ما نشان می‌دهد. حملات فولاد تازه بعد از پیروزی در این نبرد‌های هوایی یا تصاحب توپ‌های دوم شروع می‌شد؛ جایی که تیم نکونام با دو رویکرد متفاوت سعی در طراحی موقعیت داشت:

در رویکرد اول، تیم به سرعت بعد از تصاحب توپ در مرکز یا ۱/۳ دفاعی حریف، به سمت دروازه هجوم می‌برد تا از آشفتگی دفاعی العینی‌ها بعد از یک نبرد هوایی و جای خالی نفرات شرکت‌کننده در نبرد، نهایت استفاده را ببرد. رویکردی که گل سوم را برای فولاد در پی داشت.

تصویر ۳: ضربه‌ی بلند محسن فروزان منجر به شکل‌گیری یک نبرد هوایی میان شیمبا و جمعه می‌شود که جمعه در این نبرد پیروز است، اما در ادامه پاتوسی توپ دوم را مال خود می‌کند‌ و بعد به سرعت توپ را به جناح چپ برای احمد‌زاده انتقال می‌دهد. احمدزاده هم از نبود سعید جمعه بهره می‌برد که در نبرد هوایی شرکت داشته و در نهایت هم خود پاتوسی به محوطه‌ی جریمه اضافه می‌شود و کار را تمام می‌کند.

در رویکرد دوم، بازیکنان فولاد ابتدا در یک‌ سمت زمین( عمدتاً جناح چپ) تجمع ایجاد می‌کردند؛ چیزی که در فوتبال امروز از آن به عنوان «Overload» یاد می‌شود. بدین شکل که علاوه بر حضور دفاع و وینگر چپ در سمت چپ، پاتوسی، شیمبا و یک یا هر دو هافبک دفاعی هم به سمت چپ می‌آمدند و وینگر سمت راست هم به جای حضور در لب خط، به وسط متمایل می‌شد تا مدافع چپ حریف را مرکز بکشاند. بعد از آن که کل یونیت دفاعی تیم حریف به جناح چپ منتقل می‌شد، آن گاه زمان آن بود تا صالح حردانی، مدافع راست پا به توپ و بسیار سریع فولاد، از جناح راست فرار کند.

تصویر ۴: حضور انصاری، پاتوسی، آبشک و نیک‌نفس در جناح چپ، متمایل شدن احمد‌زاده به مرکز زمین و متمایل شدن اریک به مرکز زمین در نتیجه‌ی حرکت احمد‌زاده، ایجاد فضای بسیار زیاد در جناح راست برای نفوذ حردانی.

اهوازی‌ها هم با رد و بدل کردن چند‌ پاس تک ضرب یا ارسال یک پاس قطری توسط نیک‌نفس( نیک‌نفس و میری مهارت بسیار بالایی در ارسال پاس‌های قطری دارند که این مسئله به پیاده کردن حربه‌ی تاکتیکی Overload/underload در تیم فولاد کمک شایانی می‌کند)، حردانی را در جناح مخالف آزاد می‌کردند و اصطلاحاً «Underload» ایجاد می‌کردند. عدم حمایت کایو، وینگر برزیلی سمت چپ العینی‌ها، در کار‌های دفاعی، کار حردانی را برای نفوذ از این جناح راحت‌تر می‌کرد.

تصویر ۵: هیت‌مپ کایو، وینگر چپ العین، (چپ به راست)، نشان‌دهنده‌ی حضور بسیار اندک او در نیمه‌ی زمین خودی و کمک به دفاع چپ تیم است.

تبحر بالای فولاد در پیاده کردن این حربه که پیش‌تر در مقابل استقلال و پرسپولیس هم آن را دیده بودیم، باعث شد تا جدی‌ترین‌ موقعیت‌های فولاد در نیمه‌ی اول، از جمله گل نخستشان، از همین طریق به دست آید.

تصویر ۶: شروع حمله‌ی فولاد از جناح چپ با ایجاد تراکم در این جناح و کشاندن دفاع بالا‌آمده‌ی العین به این سمت، ایجاد فضای بسیار زیاد برای حردانی جناح مخالف.

تصویر ۷: لحظه‌ی گل اول فولاد. می‌بینید که اریک، مدافع چپ العین، در نتیجه‌ی عدم حمایت کایو از او، در موقعیت ۲ به ۱ برابر احمد‌زاده و حردانی قرار گرفته است.

تصویر ۸: ارسال پرتاب اوت از جناج چپ برای فولاد، حضور انصاری و درخشان‌مهر( پرتاب‌کننده‌ی ا‌وت) در این سمت، متمایل شدن آبشک و نیک‌نفس به جناح چپ، به وسط زدن احمدزاده و در نهایت باز هم ایجاد فضای بسیار زیاد برای حردانی. این صحنه در نهایت منجر به ضربه‌ی زیبای حردانی شده که راهی کرنر می‌شود.

تصویر ۹: هیت‌مپ صالح حردانی( از راست به چپ). مدافع راست فولاد، حضور بسیار فعالی در نیمه‌ی زمین حریف داشته است.

البته شاگردان نکونام یکی دو بار هم توانستند روش Overload/underload خود را از جناح راست پیاده کنند؛ یعنی حمله را از سمت راست آغاز کنند تا مهران درخشان‌مهر از چپ آزاد شود

تصویر ۱۰: Overload فولاد در جناح راست که فرصت Underload در جناح چپ را برای درخشان‌مهر ایجاد می‌کند، اما احمدزاده در این صحنه ترجیح می‌دهد یک پاس چیپ را برای شیمبا ارسال کند که در نهایت این فرصت از دست می‌رود.

 اما حضور فعال‌تر بندر محمد، وینگر راست ملی‌پوش العینی‌ها در کار‌های دفاعی، باعث می‌شد میزان موفقیت فولاد در جناح چپ کم‌تر از جناح راست باشد.

ساخت بازی العین و پرس فولاد

العین برخلاف فولاد اصرار به بازی‌سازی از عقب زمین داشت. ۶۰٪ مالکیت توپ آن‌ها و ۴۸۴ پاس ارسالیشان در مقابل ۳۵۲ پاس ارسالی فولاد هم خود گویای این ماجراست. آن‌ها در فاز ۱ بازی‌سازیشان از ۵ بازیکن کمک می‌گرفتند؛ خالد عیسی از خط دروازه جلو‌تر می‌آمد و بین دو مدافع میانی قرار می‌گرفت، مهند سالم، مدافع میانی سمت چپ، کاملاً تا لب خط در سمت چپ باز می‌شد تا اریک مندز، مدافع چپ، تا ۱/۳ تهاجمی فولاد بالا برود، توکاسا شیوتانی، مدافع میانی سمت راست، در نیم‌فضای راست قرار می‌گرفت و سعید جمعه، مدافع راست، ایستا بازی می‌کرد و به جای نفوذ به زمین فولاد، در نیمه‌ی خودی و لب خط سمت راست قرار می‌گرفت و در نهایت، یحیی نادر، هافبک دفاعی، هم کمی جلوتر از این ۴ نفر و بین پاتوسی-شیمبا، دو نفر خط اول پرس فولاد قرار می‌گرفت.

تصویر ۱۱: نحوه‌ی آرایش بازیکنان العین در فاز ۱ ساخت بازی.

بزرگ‌ترین مشکل العین هم در همین فاز اول بازی‌سازی بود؛ اگر به آمار دقت کنید، در می‌یابید از ۴۸۴ پاس العینی‌ها، ۳۱۱ پاس ، معادل ۶۴٪، توسط ۴ مدافع و دروازه‌بان آن‌ها ارسال شده است؛ این یعنی، اماراتی‌ها در انتقال بازی به فاز دوم بازی‌سازی دچار مشکل جدی بوده‌اند. البته اعتبار زیادی از این اتفاق را باید به اتخاذ روش «Mid-press» جواد نکونام و کادرفنی‌اش و جنگندگی بسیار بالای دو هافبک دفاعی و دو وینگر فولاد داد؛ احمد‌زاده، آبشک، نیک‌نفس و انصاری، ۴ نفر خط دوم پرس فولاد، روی هم ۱۲ تکل موفق و ۱۲ قطع توپ موفق داشتند تا عملاً اجازه‌ی نفس کشیدن را از هافبک‌های العین در مرکز زمین بگیرند و مدافعان این تیم چاره‌ای نداشته باشند جز این که تا این حد پاس‌های عرضی و رو به عقب بدهند تا بتوانند روزنه‌ای در ساختار دفاعی مستحکم فولاد ایجاد کنند.

تصویر ۱۲: نمونه‌ای موفق از Mid-press فولاد که منجر به تکل نیک‌نفس می‌شود.

تصویر ۱۳: بعد از بازپس‌گیری توپ در مرکز زمین، فولاد به سرعت رو به بازی طولی و انتقالی می‌آ‌ورد. پاس عالی در عمق نیک‌نفس در این صحنه می‌توانست توسط شیمبا تبدیل به گل شود.

در این میان، تنها توکاسا شیوتانی بود که نسبت به سایر مدافعان العین در ارسال پاس‌های طولی یا رو به جلو کمی موفق‌ عمل کرد و گهگاهی می‌توانست اماراتی‌ها را مستقیم از فاز ۱ به فاز ۳ بازی‌سازی انتقال دهد و آن‌ها را از شر پرسینگ ۴ هافبک فولاد خلاص کند.

تصویر ۱۴: گراف پاس‌های شیوتانی در بازی مقابل فولاد( از چپ به راست). دایره‌های نارنجی رنگ بزرگ مبدأ و دایره‌های نارنجی کوچک مقصد پاس هستند. همان‌طور که در گراف می‌بینید، شیوتانی علی‌رغم ارسال تعداد مناسبی پاس رو به جلو با مسافت مناسب، دقت پاس بالایی هم داشته است.

جواد نکونام و تیمش در یک نمایش کم‌نقص توانستند با اقتدار به دور گروهی لیگ قهرمانان آسیا راه پیدا کنند. فولاد اگر چه در گروه چهارم مسابقات در کنار رقبای گردن‌کلفت‌ و پرتجربه‌ای چون السد و النصر قرار گرفته، اما تداوم چنین نمایش‌هایی توسط قرمز‌های اهواز می‌تواند آن‌ها را به شگفتی این فصل لیگ قهرمانان آسیا تبدیل کند. آن ها در گام نخست باید برابر یکی از بهترین تیم های قاره آسیا یعنی السد قرار بگیرند که این بازی یک محک جدی هم برایشان خواهد بود. السد با حضور کازورلا، بونجاح، نام تائه هی و... فصل گذشته به سد پرسپولیس خورد و حذف شد و حالا شاید دیگر نماینده ایران این تیم را متوقف کند.

منبع:ورزش3