اثر آلودگی هوا بر افزایش خطر سکته مغزی

این تحقیق که نتایج آن در ژورنال پزشکی «نورولوژی» وابسته به آکادمی متخصصان نورولوژی آمریکا منتشر شده است، سه اندازه ذرات معلق آلاینده را بررسی کرد: ذرات آلاینده شامل جامدات یا مایعات معلق در هوا با قطر کمتر از یک میکرون یا PM1 که از جمله شامل مه‌دود و دوده می‌شوند، ذرات معلق با قطر کمتر از ۲.۵ میکرون یا PM2.5 که از جمله شامل خاکستر برخاسته از زغالسنگ است و ذرات معلق با قطر کمتر از ۱۰ میکرون که قابل‌تنفس هستند و از جمله شامل غبار سیمان می‌شوند.

پژوهشگران چینی در این تحقیق سوابق پزشکی الکترونیکی در چین را برای شناسایی بیش از ۳.۱ میلیون بستری ناشی از سکته مغزی چه نوع از ایسکمیک (اختلال خونرسانی ناشی انسداد رگ بوسیله لخته خون) و هموراژیک (ناشی از خونریزی در مغز) را بررسی کردند. افراد مورد بررسی میانگین سنی ۶۷ سال را داشتنند. ۳۲۱۴۰ نفر یا یک درصد آنها به علت سکته مغزی در هنگام بستری شدن فوت کرده بودند.

یافته‌های این بررسی مشاهده‌ای نشان داد که بیماران سکته مغزی بستری‌شده که در مناطق با میزان آلودگی هوای بالاتر زندگی می‌کنند، با احتمال بیشتری ممکن است به علت سکته مغزی بمیرند، اما اندازه ذرات معلق آلاینده و مدت قرارگیری در معرض آنها هر دو با میزان این خطر ارتباط دارند.

بیشترین اثر  در ذرات معلق با قطر کمتر از یک میکرون یا PM1 و با قرارگیری طولانی‌مدت‌تر به آلودگی رخ داده بود، و این همبستگی در میان افرادی که سکته مغزی آنها از نوع انسدادی یا ایسکمیک بود، بیشتر از افراد با سکته مغزی از نوع خونریزی‌دهنده یا هموراژیک.

این پژوهشگران پس از در نظر گرفتن سایر عوامل موثر مانند سن، جنسیت، وضعیت اجتماعی-اقتصادی، دیابت و فشار خون بالا به این نتیجه رسیدند که به ازای هر ۱۰ میکروگرم در متر مکعب افزایش در میانگین سالانه قرارگیری در معرض ذرات معلق احتمال مرگ به علت سکته مغزی در افراد بستری برای قرارگیری در معرض ذرات PM1 به اندازه ۲۴ درصد، در ذرات PM2 به اندازه ۱۱ درصد و در ذرات PM10 به اندازه ۹ درصد افزایش می‌یابد.

به این ترتیب بیشترین میزان خطر مرگ مربوط به سکته مغزی از نوع ایسکمیک یا انسدادی و قرارگیری در معرض کوچکترین ذرات آلاینده هوا یعنی PM1 بود.

با این وجود این پژوهشگران دریافتند که کاهش ذرات PM10 بیشترین تاثیر در کاهش مرگ‌ومیر کلی ناشی از سکته مغزی دارد و شمار مرگ‌های حین بستری را در موارد در معرض قرارگیری کوتاه‌مدت ۱۰ درصد و در موارد در معرض قرارگیری درازمدت ۲۱ درصد کاهش می‌دهد.

علت این نتایج ظاهرا متناقض به گفته این پژوهشگران این است که ذرات معلق کوچکتر توزیع متمرکزتری دارند و توزیع ذرات معلق بزرگتر گسترده‌تر است.

البته این بررسی از نوع مشاهده‌ای بود و نمی‌تواند ثابت کند که آلودگی هوا باعث مرگ ناشی از سکته مغزی می‌شود و فقط وجود یک همبستگی را نشان می‌دهد.

به گفته این پژوهشگران ذرات آلاینده PM1 که به قدر کافی کوچک هستند که به اعماق ریه نفوذ کنند، از بافت ریه بگذرند و وارد جریان خون شوند.

یک محدودیت این بررسی این بود که پژوهشگران نتایج را بر حسب سیگار کشیدن شخص یا شدت سکته مغزی تعدیل نکره بودند.