سفر به سرزمین ناشناخته‌ها؛ اینجا فکر کردن جرم است / کره شمالی یا قلعه ای مخوف

شایانیوز- وقتی صحبت از کره شمالی به میا می‌آید ذهن همه‌مان به سمت کشوری ایزوله با قوانین سخت می‌رود و زندگی طاقت فرسای مردمانش را تصور می‌کنیم. اما آیا تبلیغات جهانی درباره این کشور مرموز حقیقت دارد یا اینها همه صرفاً بازی‌های رسانه‌ای و بخشی از استراتژی ساختار قدرت برای سازماندهی افکار عمومی در خصوص این کشور و حکومت ناسازگار آن است؟

رازآلودترین کشور قرن بیست ‌و یکم

کره شمالی (جمهوری دموکراتیک خلق کره) از معدود کشورهای جهان است که همچنان به ‌طور کامل در یک سیستم ایدئولوژیک بسته و استبدادی اداره می‌شود. بسیاری ازتحلیل‌گران آن را مرموزترین کشور جهان می‌دانند؛ کشوری که اخبار و تصاویرش با فیلتر شدید منتشر می‌شود، و سیاست‌هایش همواره محل بحث، نگرانی و تحلیل‌های متضاد بوده است. اما ورای تیترهای خبری، واقعیت کره شمالی از لایه‌های پیچیده‌ای تشکیل شده: ایدئولوژی، فرهنگ، تاریخ و مردمی که در دل سخت‌ترین نظام سیاسی مدرن زندگی می‌کنند.

ساختار سیاسی: دیکتاتوری ایدئولوژیک با چهره موروثی

سیستم سیاسی کره شمالی به‌شدت متمرکز و مبتنی بر ایدئولوژی «جوچه» (اتکای به خود) است؛ مفهومی که کیم ایل‌سونگ (بنیان‌گذار کشور) ابداع کرد. در عمل، این کشور یک دیکتاتوری خانوادگی است که پس از کیم ایل‌سونگ، قدرت به پسرش کیم جونگ‌ایل و سپس نوه‌اش کیم جونگ‌اون منتقل شد. قدرت در دستان حزب کارگر کره متمرکز است و کیم جونگ‌اون به‌عنوان رهبر عالی، بالاتر از قانون قرار دارد.

نظام سیاسی بر پایه «فرقه شخصیتی» بنیان نهاده شده است؛ رهبران کشور همچون خدایان زمینی معرفی می‌شوند، تصاویرشان همه‌جا هست، و انتقاد از آن‌ها «خیانت» تلقی می‌شود که مجازات‌هایی شدید و گاه حتی اعدام در پی دارد.

اقتصاد: بقا در سایه تحریم و اتکا به چین

اقتصاد کره شمالی از دهه ۱۹۹۰ با فروپاشی شوروی و تحریم‌های بین‌المللی دچار بحران مزمن شد. اگرچه این کشور دارای منابع معدنی ارزشمندی مانند زغال‌سنگ و آهن است، اما به‌ دلیل انزوای بین‌المللی و سوءمدیریت، سطح تولید بسیار پایین است و وابستگی زیادی به واردات وجود دارد.

چین بزرگ‌ترین شریک تجاری و تا حد زیادی نجات‌دهنده اقتصاد کره شمالی است. تجارت رسمی و غیررسمی میان دو کشور، به بقای رژیم کمک کرده است. برنامه‌های تسلیحاتی کره شمالی، از جمله آزمایش‌های موشکی و هسته‌ای، تحریم‌های گسترده‌تری را از سوی شورای امنیت به‌ دنبال داشته‌اند که معیشت مردم را سخت‌تر کرده‌اند.

فرهنگ و زندگی روزمره: زندگی در کنترل کامل دولت

فرهنگ کره شمالی را نمی‌توان بدون درک سانسور شدید دولتی تحلیل کرد. از موسیقی و فیلم گرفته تا کتاب و تئاتر، همه چیز باید در خدمت ایدئولوژی رسمی باشد. آثار هنری و فرهنگی اغلب در ستایش رهبران یا دفاع از ایده‌آل‌های حزب تولید می‌شوند. مردم از کودکی تحت آموزش‌های شدید ایدئولوژیک قرار می‌گیرند.

زندگی روزمره در کره شمالی به‌ شدت تحت نظارت است. مردم عادی به اینترنت دسترسی ندارند، خطوط ارتباطی کنترل‌شده‌اند، و کوچک‌ترین رفتار «غیراستاندارد» ممکن است به دستگیری یا تبعید به اردوگاه‌های کار اجباری منجر شود. مردم اغلب در فقر نسبی زندگی می‌کنند و امکانات اولیه، حتی در پایتخت، محدود است.

مردم کره شمالی به‌ شدت وفادار، صبور، اما در عین حال در سکوت تحت فشار هستند. بسیاری به‌دلیل سرکوب گسترده، امکان هیچ‌گونه اعتراض یا مخالفتی ندارند. با این حال، فرار از کشور(گرچه بسیار خطرناک است) نشان می‌دهد که درون جامعه‌ای که ظاهراً یکدست به‌نظر می‌رسد، شکاف‌هایی وجود دارد.

در سال‌های اخیر با گسترش تکنولوژی و ورود قاچاقی فلش‌مموری‌ها و تلفن‌های ماهواره‌ای از چین، بخشی از جامعه (به‌ ویژه نسل جوان) کم‌کم با دنیای بیرون آشنا می‌شود؛ هرچند این دسترسی‌ها نیز با خطر دستگیری همراه است.

نظام آموزشی و رسانه‌ها: ابزار مهندسی ایدئولوژیک

آموزش در کره شمالی بیش از آن‌که بر علم یا مهارت‌های فنی تمرکز داشته باشد، بر وفاداری به حزب و رهبر تأکید دارد. از سنین پایین، کودکان با داستان‌های قهرمانانه کیم‌ها آشنا می‌شوند و هرگز چیزی خارج از روایت رسمی به آنها آموزش داده نمی‌شود.

رسانه‌های این کشور نیز کاملاً دولتی و تابع سیاست‌گذاری حزب کارگر هستند. اخبارجهان خارج یا منتشر نمی‌شود یا به‌ شکلی تحریف‌ شده و در تضاد با «دشمنان» کشور (به‌ ویژه آمریکا، کره‌جنوبی و ژاپن) ارائه می‌شود.

سرزمینی که هنوز رمزگشایی نشده

کره شمالی پدیده‌ای پیچیده است؛ کشوری که نمی‌توان آن را صرفاً به‌ عنوان یک دیکتاتوری مطلق یا یک تهدید جهانی لحاظ کرد. فهم این کشور نیازمند شناخت همزمانی از تاریخ، فرهنگ، روانشناسی سیاسی و مناسبات بین‌المللی است. آنچه مسلم است، این‌که سرنوشت مردم کره شمالی (با وجود همه پنهان‌کاری‌ها) نمی‌تواند برای همیشه از چشم جهان پنهان بماند.