کوتاهی مسئولان یا بی‌توجهی کوهنوردان

شایانیوز- سقوط بهمن در ارتفاعات البرز و کشته شدن تعدادی از هموطنان‌مان، یکی از خبرهای تلخ چند روز اخیر بوده است. بازتاب این خبر در رسانه‌ها با برخی حواشی و انتقادات نسبت به نحوه مدیریت این بحران توسط مسئولان همراه شده است. در این گزارش به بررسی جزییات بروز این رویداد و ابعاد مختلف آن می‌پردازیم.

شرایط جوی در ارتفاعات البرز در شمال تهران از روز چهارشنبه 3 دی ماه ناپایدار و بد گزارش شده بود. در روز جمعه 5 دی نیز همزمان با برف و کولاک، سقوط بهمن در این ارتفاعات رخ داد و منجر به گرفتار شدن کوهنوردان در  کلکچال، دارآباد و آهار تهران شد. همچنین اورژانس در ساعات اولیه این اتفاق اعلام کرد که 100 نفر در ایستگاه شماره هفت توچال گیر افتاده‌اند.

یک روز بعد از این حادثه، معاون عملیاتِ سازمان امداد و نجات به رسانه‌ها گفت: «16 تیم عملیاتی و امداد و نجات به محل اعزام شده‌اند و جستجو برای گمشدگان توسط نیروهای عملیاتی و بالگردها در حال انجام است.» البته در نخستین روز این حادثه برف و کولاک شدید برای مدتی،  موجب توقف عملیات امداد و نجات شد.

در آمارهای اولیه تعداد کشته‌شدگان 2 تن و مفقودین هم 7 نفر بودند اما در آخرین آمار اعلام شده توسط فرمانده یگان کوهستان در 7 دی ماه، پیکر 12 کوهنورد جانباخته پیدا شده است.

چرا کسی مانع صعود کوهنوردان نشد؟

همزمان با انتشار  اخبار سقوط بهمن و کشته و مفقود شدن افراد در ارتفاعات شمال تهران، بسیاری در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، مسئولان را به بی‌توجهی به جان شهروندان متهم کردند. یکی از سوالات اصلی افکار عمومی این بود که با توجه به شرایط جوی بد، چرا از صعود کوهنوردان به ارتفاعات جلوگیری نشده است.

مهدی ولی‌پور، معاون عملیات سازمان امداد و نجات در پاسخ به این انتقادات گفت: «از روزهای ابتدایی هفته گذشته، سازمان هواشناسی کشور با صدور چندین هشدار تاکید کرده بود طی روزهای پنجشنبه و جمعه(4 و 5 دی)، مردم از فعالیت‌های کوهنوردی خودداری کنند.»

دیگر نهادها و سازمان‌های مربوطه نیز همگی اعلام کردند نامناسب بودن شرایط جوی ارتفاعات شمال تهران به طرق مختلف توسط آن‌ها اطلاع‌رسانی شده است و افراد گرفتار شده در حادثه به هشدارها بی‌توجهی کرده‌اند. در واقع مسئولان در پی این حادثه، کوهنوردان و شهروندان را سرزنش کردند. اما با وجود همه این توضیحات همچنان این سوال باقی می‌ماند که آیا نقش‌های ارگان‌ها و سازمان‌های مذکور صرفا اطلاع‌رسانی بوده یا آن‌ها باید به نحوی از صعود کوهنوردان به ارتفاعات جلوگیری می‌کرده‌اند.

از طرف دیگر با توجه به این‌که رئیس امداد و نجات  فدراسیون کوهنوردی در ابتدای وقوع این سانحه اعلام کرد افراد گرفتار شده در ارتفاعات توچال افراد عادی و اسکی‌باز بوده‌اند، مدیریت پیست اسکی توچال نیز با انتقادات فراوانی روبرو شد. هر چند مدیر عامل پیست توچال، سخنان فرد مذکور در فدراسیون کوهنوردی را تکذیب کرد و گفت: «افراد گرفتار شده در توچال، کوهنوردهایی بوده‌اند که راه را گم کرده و به دکل‌های آن‌ها علامت داده بودند. در نهایت هم کارکنان پیست به کمک این کوهنوردها رفته بودند.» مدیرعامل این مجموعه اضافه کرده بود که پیست اسکی توچال در ساعت نه و سی دقیقه صبح روز جمعه به خاطر شرایط کولاک تعطیل شده است. البته با توجه به هشدارهای هواشناسی از چند روز قبل در مورد وضعیت آب و هوا به نظر می‌رسد مدیریت این مجموعه باید پیش‌تر و نه در صبح روز جمعه اقدام به تعطیلی مجموعه می‌کرده است.

سیستم چی پی اس تهران اختلال داشت؟

در این میان در برخی رسانه‌ها از ارتباط اختلال سیستم جی پی اس در تهران و گم شدن برخی کوهنوردان در روز جمعه خبر دادند؛ به گفته آن‌ها برخی کوهنوردان به دلیل اختلال جی پی اس خود در ارتفاعات گم شده و جان خود را از دست داده بودند. این گمانه‌زنی هر چند در حد شایعه باقی ماند اما سایت تابناک نوشت اگر جی پی اس به دلایل امنیتی در تهران قطع شده باید به کوهنوردان اطلاع داده می‌شد.

حادثه سقوط بهمن و جان باختن عده‌ای در آن طی هفته گذشته، اولین حادثه‌ای از این نوع نیست که در کشور ما اتفاق می‌افتد. در سال‌های گذشته بارها و بارها شاهد حوادثی از این دست و قربانی شدن شهروندان بوده‌ایم. سقوط بهمن در اواخر سال 98 در استان گیلان موجب جان باختن 7 تن و مصدومیت 78 تن دیگر شد. در اسفندماه سال گذشته هم یک اسکی‌باز ایتالیایی بر اثر سقوط بهمن در پیست اسکی دیزین کشته شد.

با توجه به حادثه اخیر سقوط بهمن اخیر و دیگر حوادث از این دست در گذشته به نظر می‌سد در کشور ما اطلاعات دقیقی درباره مناطق بهمن‌خیز و پیش‌بینی زمان آن وجود ندارد. از طرف دیگر هیچ ارگانی مسئولیت شناسایی و کنترل عواقب و تلفات جانی آن را هم ندارد. با ادامه این وضعیت در حوادث آتی نیز همچنان شاهد هشدارهای کلی و نه چنان دقیق برخی از نهادها خواهیم بود که نه تاثیری در پیشگیری از تلفات جانی دارد و نه توانایی کنترل بحران‌های این چنینی را دارد.