مشکلات لایحه رتبه‌بندی معلمان چیست؟

موضوع رتبه‌بندی معلمان از جمله موضوعاتی است که سال‌هاست زیاد گفته و شنیده شده است اما هنوز نتوانسته رضایت معلمان را جلب کند. هفدهم اسفند سال 99 بعد از کش و قوس‌های فراوان، بالاخره لایحه رتبه‌بندی معلمان به تصویب هیأت وزیران رسید و 25 اسفند 1399، دولت که ادعا داشت تا آن زمان در حال اجرای رتبه‌بندی معلمان است، لایحه رتبه‌بندی معلمان را به مجلس ارائه کرد و در نهایت کلیات این لایحه 18 خرداد 1400 با موافقت 227 نماینده مجلس به تصویب رسید.

در خصوص لایحه رتبه‌بندی معلمان به سراغ سیدعلی یزدیخواه عضو کمیسیون فرهنگی مجلس رفتیم البته اینکه به جای عضو کمیسیون آموزش مجلس که کمیسیون تخصصی موضوعات آموزشی است به سراغ عضو کمیسیون فرهنگی رفتم، یک دلیل مهم دارد و آن هم این است که آقای یزدیخواه، فرهنگی است.

سیدعلی یزدیخواه قبل از آنکه نماینده مجلس شود، مدیرکل آموزش و پرورش شهر تهران و همچنین مدیرکل آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران بود. در کارنامه فعالیت یزدیخواه مدیر آموزشگاه، مسؤول گزینش منطقه، مسؤول حراست منطقه، معاون اداری مالی منطقه، مسؤول آموزش باشگاه دانش پژوهان جوان، مشاور رئیس اداره‌کل آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران، رئیس آموزش و پرورش ناحیه 2، معاون پژوهش، برنامه‌ریزی و منابع انسانی و معاون برنامه‌ریزی و توسعه مدیریت اداره‌کل آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران هم دیده می‌شود.

با این اوصاف، یزدیخواه کاملا به مسائل معلمان آگاه است و حتما می‌توانست به سرنوشت لایحه رتبه‌بندی معلمان کمک کند اما او به جای کمیسیون آموزش و تحقیقات، در حال حاضر در کمسیون فرهنگی قرار دارد.

آقای یزدیخواه، اولین نکته این است که شما سبقه فرهنگی دارید، چرا وقتی نماینده مجلس شدید به کمیسیون فرهنگی به جای آموزش و تحقیقات رفتید؟

نمایندگان مجلس برای حضور در کمیسیون تخصصی مجاز به انتخاب دو کمیسیون هستند و ترکیب نفرات کمیسیون معمولا بین 19 تا 23 نفر است.

یک تعداد زیادی از اساتید دانشگاه وقتی وارد مجلس می‌شوند، کمیسیون تخصصی خود را کمیسیون آموزش و تحقیقات انتخاب می‌کنند و اکثریت مطلق کمیسیون آموزش و تحقیقات در طول دوره‌های مختلف مجلس در اختیار افراد شاغل در حوزه‌های آموزش عالی بوده است.

از طرف دیگر کمیسیون فرهنگی یکی از مظلوم‌ترین کمیسیون‌هاست و معمولا کسی این کمیسیون را انتخاب نمی‌کند، البته کمیسیون قضایی مجلس هم اینگونه است و هنوز هم کمیسیون قضایی مجلس نتوانسته عدد خود را از یک رقمی به دو رقمی برساند.

هر کمیسیون وظایفی دارد و در کمیسیون فرهنگی مجلس نزدیک به 30 نهاد فرهنگی به علاوه صدا و سیما، وزارتخانه‌های فرهنگ و ارشاد اسلامی، گردشگری و میراث فرهنگی و وزرش و جوانان باید نظارت و پیگیری شود. وقتی بنده اولویت دومم را کمیسیون فرهنگی انتخاب کردم، نفرات این کمیسیون به حد نصاب نرسیده بود؛ یعنی حداقل 13 نفر باید در کمیسیون باشند که رأی‌گیری‌اش رسمیت داشته باشد که 11 نفر بودند.

هیأت رئیسه مجلس با توجه به اینکه در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس متقاضی زیاد است و تراکم ورودی دارند و از آن سو در کمیسیون فرهنگی مجلس، ورودی کمتر است و با این روند از حدنصاب می‌افتد، تصمیم بر حضور بنده در کمیسیون فرهنگی شد.

همین شد که بر حضور در کمسیون آموزش و تحقیقات اصرار نکردم؛ البته دو بار اعتراض به هیأت رئیسه مجلس نوشتم و تقاضا کردم برای اینکه تجربه‌ام در حوزه آموزش و پرورش استفاده شود، بهترین جا برایم کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس است.

ناگفته نماند نمایندگان هر سال می‌توانند درخواست دهند که جابجا شوند ولی بنده فعلا در کمیسیون فرهنگی هستم؛ ضمن اینکه در فراکسیون فرهنگیان مجلس هم حضور دارم و به موضوعات آموزش و پرورش توجه و علاقه دارم و دنبال می‌کنم. به عنوان مثال در موضوع دانشگاه فرهنگیان و ادغام با پیام نور، در حوزه نیروی انسانی و شبکه شاد و امتحانات دانش‌آموزان، پیگیری‌های متعددی از سوی مسؤولان آموزش و پرورش داشتم حتی 3 جلسه اختصاصی با وزیر و جلسات متعددی با معاونان وزیر آموزش و پرورش داشتم.

گلایه‌های متعددی نسبت به لایحه‌های رتبه‌بندی معلمان وجود دارد؛ نظرتان درباره این لایحه چیست؟

چیزی که دولت تقدیم مجلس کرده است، یک لایحه حداقلی از جهت پرداختن به موضوع رتبه‌بندی است که در حد کمتر از 10 صفحه، مجموعه طرح رتبه‌بندی در آخرین روزهای اسفند 1399 به مجلس ارائه شد و در تاریخ 24 فروردین در مجلس اعلام وصول شد.

این ذهنیت بود که دولت یک سال و دو سال قبل، رتبه‌بندی را به مجلس داده بود؛ در حالی که اینگونه نبود چون تغییر دولت را داریم؛ با تغییر دولت‌ها اگر لایحه به مجلس آمده باشد حتی اگر به کمیسیون مربوطه رفته و تصویب شده باشد ولی در صحن علنی مجلس، کلیات آن به تصویب نرسیده باشد، دولت جدید می‌تواند آنها را پس بگیرد.

بنابراین مجلس دو کار انجام داد، یکی اینکه کلیات این لایحه را در کمیسیون آموزش و تحقیقات تصویب کرد و در صحن مجلس هم کلیات آن را تصویب کرد. منتها برای اعمال نظر نمایندگان، تطبیق دقیق و بررسی بیشتر به کمیسیون آموزش و تحقیقات می‌رود.

چه اشکالات و ایراداتی را در لایحه رتبه‌بندی معلمان مشاهده کردید؟

در این لایحه برخی از پرسنل نادیده گرفته شدند مثلا حوزه اداری آموزش و پرورش یا حوزه نیروهای اداری ـ خدماتی مدارس نادیده گرفته شدند. خدمتگزاران مدرسه در جریان تعدیل حقوق‌ها، حقوقشان تغییر آنچنانی نکرد و جزو ضعیف‌ترین اقشار است.

عنوان می‌شود که لایحه رتبه‌بندی معلمان فقط معلمان شاغل در مدرسه را بر می‌گیرد و افرادی که در مدرسه درس نمی‌دهد، مشمول نمی‌شوند؟

ببینید یکی از ایرادات لایحه این است که به همه ابعاد توجه نکرده است؛ کسی که در مدرسه حضور دارد، نقشش، مربی‌گری است؛ نمی‌شود گفت که خدمتگزار مدرسه نقشی در تعلیم و تربیت ندارد. بلکه نوع تعامل و رفتار بابای مدرسه با بچه‌ها یک نوع نقش آفرینی در حوزه تربیتی است.

گفته می‌شود باید برای نیروهای اداری آموزش و پرورش رتبه‌بندی دیگری طرح شود، نظرتان چیست؟

در ادارات آموزش و پرورش،‌ نیروی اداری استخدام نمی‌شود مثلا اعلام نمی‌شود که می‌خواهد روابط عمومی یا معاون آموزشی استخدام کند بلکه همه به عنوان معلم استخدام می‌شوند و به ضرورت امر، بعضی از معلمان با حفظ سمت آموزشی به اداره می‌روند و کارشناس می‌شوند.

این موضوع به استناد بخشنامه 230 در زمان شهید رجایی صادر شد و نیروهای آموزشی با حفظ سمت آموزشی می‌توانند به ادارات مأمور شوند و وقتی مأموریت‌شان تمام شد به مدرسه بر می‌گردند.

اگر این لایحه فقط معطوف به وضعیت معیشتی معلمان باشد، دیگر برای کارکنان اداری جاذبه ندارد که در ادارات باشند و بنابراین ادارات از نیروی کارشناس و زبده خالی می‌شود.

اگر در ادارات نیروهای فرهیخته، خلاق و منضبط و مجرب داشته باشیم می‌تواند تجربه و کاردانی خودشان را به مدرسه تزریق کنند و اگر مقام مافوق مدرسه در اداره از جهت سطوح کارشناسی و دانش فنی و کارایی، برتر از مدرسه نباشد، نمی‌تواند در مدرسه تحول ایجاد کند.

حتما باید کسی که در سطوح اداری کار می‌کند نسبت به مدرسه، یک ارجحیت‌هایی داشته و یک ارزشمندی‌هایی داشته باشد بنابراین یکی از ضعف‌های عمده این لایحه، این است که به همه سطوح توجه نکرده است.

نظرتان درباره کیفیت لایحه رتبه‌بندی چیست؟

بعضی‌ها از همکاران، لایحه رتبه‌بندی را به عنوان لایحه‌ای که ترمیم حقوق می‌کند، در نظر می‌گیرند. ما نگاه‌مان در مجلس این نیست. توجه به خلاقیت‌های فردی و تجربه مفید معلمان، کارهای علمی، پژوهشی، تألیفات، حضورشان در دروه‌های دانش‌افزایی و مهارت‌های حرفه‌ای باعث می‌شود که کارایی این معلمان بالاتر برود.

رتبه‌بندی باید معلمان را به فراگیری سطوحی بالاتر از یاددهی ـ یادگیری تشویق کند. اسمی که بنده برای این لایحه پیشنهاد دادم، لایحه رتبه‌بندی و ارتقای کیفیت کار معلمان است.

به نوعی پرسنل را ارزشیابی می‌کند و نیروهایی که مجرب‌تر هستند، تلاش بیشتر و مهارت حرفه‌ای افزون‌تری دارند باید تشویق شوند. قطعا 100 درصد پرسنل نمی‌توانند تشویق شوند و اینکه به همه بگوییم تشویق می‌شوید، درست نیست و در این صورت، به نوعی نقض غرض است.

نمی‌شود همه یکسان در دو ماراتُن با هم شروع کنند و همزمان با هم از خط پایان بگذرند و چنین چیزی بعید است. بالاخره در این دو ماراتُن یک تعداد قوی‌تر هستند و یک تعداد زودتر می‌رسند و آنکه زودتر می‌رسد، باید تشویق شود. بنابراین اسم لایحه را باید رتبه‌بندی و ارتقای کیفیت کار معلمان بگذاریم.

لایحه رتبه‌بندی از دو سال به بعد از شروع استخدام، ارزیابی را آغاز می‌کند. اما ما معلمانی داریم که در همان سال‌ اول کار، فعالیت و کار ویژه می‌کنند؟

پژوهش‌هایی داشتیم و حاکی از این بود که در 5 سال اول کار، افراد باید با محیط، سلایق، ظرفیت‌ها و حساسیت‌های کار مدرسه، اولیا و همکاران، ضوابط اداری آشنا شوند و تجربه آموزشی خود را با محک کلاس ممزوج کنند. البته اینکه 2 سال اول محاسبه شود یا نشود باید در بررسی بیشتر تصمیم‌گیری شود.

نکته دیگر، تعیین سال برای رسیدن به رتبه است، نظرتان در این خصوص چیست؟

بله، ما هم به زمان‌بندی اعتراض داریم و اینکه معلم وقتی به یک مهارتی می‌رسد تا 6 سال توقف کند و بعد دوباره اگر مهارت حرفه‌ای افزون‌تری دارد در 6 سال بعدی مورد توجه قرار گیرد.

ما می‌گوییم شاید یک معلمی هم ستاره‌هایش را به جای 30 سال در 15 سال بگیرد، چرا به او ندهیم و باید صبر کند؟ این باعث می‌شود که انگیزه معلمان برای فتح قله‌های کاردانی و لیاقت، دانش حرفه‌ای‌شان کم شود. اگر معلم تلاش کند، بهره‌اش را به جامعه هدف دانش‌آموزی می‌رساند.

نظرتان درباره رتبه‌بندی که تاکنون اجرا شده است، چیست؟

چند سال است که ارزشیابی‌های معلمان در کلاس و مدرسه فقط زینت‌بخش پرونده پرسنل است. اهمیتی ندارد که سقف 100 امتیاز را معلم می‌گیرد یا نمی‌گیرد و اگر نگرفت چگونه با او برخورد می‌کنند و اگر هم گرفت چه امتیازی را می‌دهند.

مدت‌هاست لایحه رتبه‌بندی را در معرض اجرا نداشتیم و یکی از ضعف‌های آموزش و پرورش در دولت تدبیر و امید همین است. به قول قدیمی‌ها می‌گویند دوغ و دوشاب یکی است و کسی که تلاش می‌کند و کسی که تلاش نمی‌کند از نظر فرم ارزشیابی هیچ فرقی ندارند. آن چیزی که هم که در سال‌های گذشته اجرا شد فقط افزایش حقوق در قالب فوق‌العاده شغل بود و موارد اینچنینی راه‌های انحرافی بود که مطرح می‌شد.

منبع: فارس