معرفی مسجد جامع اردستان ؛ نگین گردشگری اردستان استان اصفهان

شایانیوز- شاید وقتی اسم اصفهان به میان می آید، همه حواس ها به سمت مرکز شهر اصفهان و جاذبه های اصلی و شاخص این شهر پرت می شود. برای مصال میدان نقش جهان، سی و سه پل، عالی قاپو و غیره. اما جاذبه های فرهنگی و گردشگری استان اصفهان تنها به همین موارد محدود نمی شود. اگر شما قصد یک ایرانگردی حرفه ای و متفاوت را دارید، باید به گوش باشید و سری به جاذبه های گردشگری و آثار فاخر فرهنگی دیگر شهرستان های این استان نیز بزنید. در این قسمت قصد داریم به معرفی مسجد جامع اردستان استان اصفهان از کهن ترین مساجد اسلامی و یادگار دوره سلجوقی و شیوه معماری رازی بپردازیم. برای مشاهده تصاویر زیبا و دیدنی از این مسجد جامع و چگونگی سفر به این منطقه با ما در ادامه همراه باشید.

مسجد جامع اردستان یکی از زیباترین و فاخر ترین جاذبه های گردشگری استان اصفهان و در شهرستان اردستان می باشد. این بنا یک شاهکار فوق العاده معماری است. اما متاسفانه توجه شایان ذکری به این بنا نشده و لازم است تا مسئولان فرهنگی ، گردشگری برنامه های جامعی در خصوص جذب گردشگر به این شهرستان و این بنا در نظر داشته باشند. به هر ترتیب اگر قصد یک سفر متفاوت به اصفهان، یک ایرانگردی ویژه دارید، پیشنهاد ما سفر به اردستان و مشاهده این شاهکار عظیم معماری می باشد. اما مسجد جامع اردستان کجاست و چرا اهمیت دارد؟ این مسجد در سال ۱۳۱۱ با شماره ثبت ۱۸۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

پیشنهاد می شود: گنبد سلطانیه زنجان ، بزرگترین گنبد خشتی جهان و زیباترین جاذبه فرهنگی گردشگری زنجان

مسجد جامع اردستان کجاست؟

در خصوص معرفی مسجد جامع اردستان در قدم نخست باید اشاره کنیم که مسجد جامع اردستان بنایی تاریخی در شهر اردستان واقع در شمال استان اصفهان است. این شهرستان در میان راه اصفهان-یزد قرار گرفته است. لذا گردشگران می توانند ضمن دیدار این جاذبه فرهنگی، سری به دیگر آثار و بنا های تاریخی و باستانی استان های یزد، اصفهان و شهرستان های همجوار این بنا نیز بزنند. موقعیت مسجد جامع اردستان در شهرستان اردستان استان اصفهان را می توانید در تصویر زیر مشاهده کنید.

معرفی مسجد جامع اردستان

حالا که تا حدودی با موقعیت جغرافیایی مسجد جامع اردستان آشنا شده اید، لازم است تا با خود بنا، معماری و ویژگی های قابل توجه آن نیز آشنا شوید. مسجد جامع اردستان یک اثر بسیار فاخر و ارزشمند معماری ایرانی و یادگار معمار گرانقدر ایران استاد محمود اصفهانی می باشد. اولین نکته در خصوص این بنا این است که معمار آن استاد محمود اصفهانی (از شاخص ترین معماران ایران) می باشد. اما اهمیت این بنا مربوط به موارد دیگری نیز هست. این مسجد که در مرکز محله محال اردستان واقع شده و از کهن ‌ترین مساجد ایران می‌ باشد که نخستین مسجد دوطبقه تاریخ اسلام و دومین مسجد چهار ایوانی جهان اسلام است که در دوره سلجوقی ایجاد گشته است.

همچون دیگر مساجد قرون ابتدایی دوره اسلامی مسجد جامع اردستان نیز بر روی بقایای یک آتشکده بنا شده است. این موضوع در خصوص تمامی مساجد اولیه دوره اسلامی ایران صدق می کند. اکثر مساجد اسلامی آن دوره بر روی بقایا و یا خرابه های آتشکده ها، یا معبد ها احداث شده اند. این موضوع نیز به خودی خود موجب ارتقای قدمت و ارزش این مساجد شده است. زیرا در چندین دوره قابل بررسی هستند. متاسفانه هلاکوی مغول در قرن ۷ هـ. ق به قتل و غارت ساکنان شهر پرداخت و آن را به صورت نیمه ویران درآورد و باید گفت مسجد اولیه با فرم شبستانی، دارای صحن مرکزی (میانسرا)، شبستان‌ های ستوندار در ۴ سمت حیاط، دیوار خشتی محصور کننده و سر در بوده ‌است.

همانطور که اشاره کردیم اغلب مساجد دوره اسلامی در چندین دوره قابل بررسی هستند. تاریخچه ساخت مسجد جامع اردستان را نیز می‌ توان به سه دوره تقسیم کرد:

• دوره نخست- قرن سوم ه‍.ق : مسجد از آتشکده‌ ای گنبدی به مسجدی به صورت شبستانی در شیوهٔ خراسانی تبدیل شده ‌است. البته گنبد فعلی مربوط به شیوه رازی است.
• دوره دوم- در قرن سوم وچهارم ه‍.ق از صورت شبستان گنبدی به مسجدی کوشک مانند تبدیل شد.
• دوره سوم - در قرن ششم ه‍.ق در عهد سلجو قیان مسجد تقریباً ویران و به صورت چهار ایوانی در شیوهٔ رازی بنا شده ‌است.

راهنمای بازدید از مسجد جامع اردستان

همانطور که پیشتر نیز اشاره کردیم مسجد جامع اردستان اصفهان نخستین مسجد دو طبقه اسلام و دومین مسجد چهار ایوانی جهان اسلام می باشد. این مسجد دارای چند در ورودی است که عامل ارتباط فضا های اطراف با مسجد هستند: ورودی اصلی یک راهروی طولانی است که از یک طرف به محله فهره و از طرف دیگر به دشت محال راه دارد، این ورودی در گوشه جنوب غربی مسجد قرار دارد. نمای ورودی شامل تزئینات معماری قابل توجهی می باشد. برای مثال:

• یک قوس
• دولچکی
• دو قاب تزیینی
• دو طاق نمای محرابی شکل
• ٰدو نیم ستون آجری
• دو سکوی آجری
• و غیره.

قسمت شمالی مسجد نیز دارای دو ورودی است که یکی به مدرسه علمیه راه دارد و دیگری (با فاصله کمی) گذر شمالی را به داخل مسجد وصل می ‌کند. مسجد دارای صحن مستطیل شکل است که به وسیله 4 ایوان زیبا احاطه شده است. مسجد جامع اردستان به عنوان دومین مسجد چهار ایوانی جهان اسلام شناخته می شود. جالب است بدانید که در معماری گذشته ما مرسوم بوده است که هر یک از ایوان ها را به یک نام مزین می کرده اند. این موضوع در مسجد جامع اردستان نیز وجود دارد.

نام گذاری ایوان ها

ایوان جنوبی به ایوان صاحب ‌الزمان معروف است. این ایوان از قدیمی ‌ترین بخش‌ های مسجد است و شامل ایوان و گنبد خانه است. طاق ‌بندی و آجر کاری زیر گنبد به زمان سلجوقیان و به اواخر قرن پنجم هجری قمری بر می ‌گردد که از شاهکار های هنری و بسیار با ارزش این دوره است. ایوان شمالی در زمان حکومت شاه طهماسب صفوی و توسط استاد حیدر علی بن ذوالفقار اردستانی (از معماران ماهر قرن دهم هجری) کامل شده که به صفحه صفا معروف است.

ایوان شرقی به صفه امام حسین و یا صفه امیر جمله مشهور است که در قرن یازدهم هجری قمری با سعی و تلاش میر محمد سعید ملقب به «امیر جمله المک ارسادات عظام حسینی اردستان» بنا شده است و روی دری که یک لنگه از آن وجود دارد این شعر زیبا نوشته شده است: ساخت رکن این مسجد به صفا… جمله الملک آن سعید لقا. ایوان غربی به ایوان امام حسن مجتبی یا حکیم ‌الملک معروف است. سقف این ایوان دارای نقاشی‌ ها و آیات قرآنی است و در بالای آن مناره ‌ای قرار دارد. در این ایوان کتیبه ‌ای وجود دارد که با خط نستعلیق نوشته شده است. 

اطلاعات کامل و مشخصی از بانی مسجد در دسترس نیست. اما به گفته بعضی از مردم «عمربن عبد العزیز آل ابی دُلَف» بانی مسجد است. در کتیبه ‌ها و منابع بررسی شده نام چند نفر دیگر در نیز وجود دارد که ممکن است بانی مسجد جامع اردستان بوده باشند. این افراد عبارتند از:

• سلطان بیک
• میرمحمد سعید اردستانی
• علی بن احمد طباطبائی
• محمد مهدی حکیم الملک

راهنمای گردشگران

نکته قابل توجه در خصوص این بنا این است که در حال حاضر بازدید از مسجد جامع اردستان برای گردشگران ایرانی رایگان است. همچنین شما برای بازدید از ک فضا های مسجد جامع اردستان در دو طبقه آن به حدود 2 ساعت زمان نیاز خواهید داشت. با سفر به این جاذبه بی بدیل فرهنگی و تاریخی قدمی در جهت توسعه صنعت گردشگری کشور و ترغیب مردم برای بازدید از این جاذبه برداریم.

چگونه به مسجد جامع اردستان سفر کنیم؟

همانطور که پیشتر نیز اشاره کردیم مسجد جامع اردستان در شهرستان اردستان استان اصفهان واقع شده است. این شهرستان در میان استان های کاشان و یزد قرار دارد. بنابراین اگر قصد دارید از استان تهران به این منطقه سفر کنید، می توانید با اتومبیل شخصی و یا با تور های گردشگری راهی این منطقه شده و از جاذبه های تاریخی-فرهنگی در بین مسیر نیز دیدن کنید. 

برای مسافرت از تهران به اردستان شما می توانید از 2 مسیر استفاده نمایید. مسیر اول چیزی حدود 358 کیلومتر و زمان احتمالی 3 ساعت و 43 دقیقه و مسیر دوم نیز برابر با 422 کیلومتر و زمان تقریبی 4 ساعت و 40 دقیقه ( بدون توقف و ترافیک ) می باشد. یک مسیر از جاده ساوه و مسیر دیگر نیز از جاده قم می باشد که در هر دو مسیر شما استان کاشان را در مسیر خواهید داشت که می توانید این استان را نیز به همراه جاذبه های فرهنگی به عنوان مقصد و یا توقفگاه در نظر داشته باشید. از این که با ما در مقاله معرفی مسجد جامع اردستان همراه بودید، از شما سپاس گزاریم. در ادامه نیز تصاویر زیبایی از مسجد جامع ادرستان برای شما قرار داده ایم.