چکار کنیم که اموال و فرزندان باعث غفلت ما از یاد خدا نشوند؟

شایانیوز- این‌که گفته می‌شود مواظب باشید اموال و فرزندان شما را از یاد خدا غافل نکنند، منظور چیست؟ آیا منظور این است که به عنوان مثال، اگر خواستیم با فرزندمان صحبت کنیم یا فرزندمان داشت با ما صحبت می‌کرد، ما در حین توجه به کلام او، به یاد خدا یا یک نکته ارزشمند اخلاقی باشیم و تمام توجه مان معطوف به او نباشد تا خدا را از یاد نبریم؟ چرا؟ آیا به جز اموال و فرزندان، از مفهوم این جمله همسران هم برداشت می‌شود؟ یاد خدا یعنی چه؟ و چکار کنیم که متوجه شویم که الآن به یاد خدا هستیم یا نه؟

آنچه در ارتباط با سخن مورد نظر از مجموع تعالیم قرآن و روایات برمی‌آید؛ آن است که:

1. انسان همواره باید در نظر داشته باشد که مال و فرزند نعمتی است که از جانب خداوند به وی داده شده است، البته با تلاش و کوشش انسان.

قرآن کریم مال و فرزندان را زینت زندگی می‌داند و می‌فرماید: «الْمالُ وَ الْبَنُونَ زینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً وَ خَیْرٌ أَمَلاً»؛[1] مال و فرزند، زینت زندگى دنیا است و باقیات صالحات [ارزش‌هاى پایدار و شایسته‌] ثوابش نزد پروردگارت بهتر و امیدبخش‌‌تر است.

در روایت آمده است: «الْمَالُ وَ الْبَنُونَ حَرْثُ الدُّنْیَا وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ حَرْثُ الْآخِرَةِ وَ قَدْ جَمَعَهُمَا الله لِأَقْوَامٍ»؛[2] مال و فرزندان کشت این جهان‌‌اند و عمل صالح کشت آن جهان و بسا باشد که خداوند این هر دو نعمت را نصیب مردمانى سازد.

پیامبر اسلام(ص) فرمود: «نشستن مرد نزد زن و فرزند، در پیشگاه خدای متعال از اعتکاف او در مسجد من محبوب‌تر است».[3]  

2. به یاد خدا بودن آن است که انسان آن‌قدر به مال و فرزند و خانواده دلبستگی پیدا نکند که تمام تلاش خویش را صرف نگه‌داری آنها نماید، بلکه باید در برابر این نعمت‌هایی که پروردگار به وی داده، شکرش را به جای آورد، و مال و فرزندان را وسیله‌ای در راه رضای خدا بداند. از مال و سرمایه در راه خدا انفاق کند، به مستمندان و نیازمندان کمک کند؛ فرزندان را به تعلیم و تربیت دینی تربیت نماید تا در راه تعالیم و نشر دین کوشا باشند. لذا به یاد خدا بودن، در مرحله اول آن است که انسان تلاش کند تا مال و فرزندش وی را از ادای واجبات و ترک محرمات بازندارد، سپس به تدریج به مراحل بالاتری از کمال که رسید، یاد خدا هیچ‌گاه از ذهن او جدا نخواهد شد و با دیدن هر چیز به یاد او خواهد افتاد. این‌جا است که آن شاعر عارف می‌گوید:

به دریا بنگرم دریا ته بینم

به صحرا بنگرم صحرا ته بینم

به هر جا بنگرم کوه و در و دشت

نشان از قامت رعنا ته بینم

 3. این بستگی به خود انسان دارد که آیا به یاد خدا هست یا نه. اگر متاع دنیا باعث غفلت او از احکام و دستورات الهی غافل نشود، او به یاد خدا است، و اگر چنان به زندگی و زن فرزند و خانواده دلبسته شد که از وظایف اصلی و هدف خلقت دور شد، بدیهی است که وی به یاد خدا نیست. به یاد خدا بودن این است که انسان حرکات، رفتار و کردارش در مسیر خدا باشد؛ به عنوان مثال، شناگری که در دریا است، حتی اگر هزار امر مختلف در ذهن او خطور کند، حتی یک لحظه از شناکردن غافل نخواهد شد.

4. فرزند در این عبارت عام است و شامل همسر هم می‌شود؛ یعنی به طور کلی خانواده.

5. امام علی(ع) در نصیحت حکیمانه می‌فرماید: «بیشترین وقت زندگی را به زن و فرزند اختصاص مده؛ زیرا اگر زن و فرزند از دوستان خدا باشند، خدا آنها را رها نخواهد کرد، و اگر دشمن خدا باشند؛ چرا غم دشمن خدا را می‌خوری»؟![4]

6. بنابر این آنچه در این‌جا می‌توان گفت؛ این است که پدر و سرپرست خانواده، نباید دائماً دغدغه مال و آینده فرزندان خویش را داشته باشد و نگران وضعیت زندگی و آینده آنها باشد و برای کسب ثروت بیشتر و پس‌انداز برای زن و بچه، خود را به آب و آتش بزند و به همین دلیل، از ارتباط معنوی با پروردگار و نیز تفکر در آفرینش و معاد و ... بازماند که چنین چیزی باعث غفلت از یاد خدا می‌شود.