حرکت نمادین موسیقیدان ایرانی روی صحنه اجرا؛ جرم ساز کیوان ساکت چه بود؟

شایانیوز- اخبار مرتبط با موسیقی آنقدر در تعدد بی شمارند که وقتی می خواهیم نام ببریم، به یکباره شمارش از دستمان خارج می شود! اما این آخری به راستی در نوع خود عجیب بود. خبری که از حضور کیوان ساکت روی صحنه، با ممنوعیت همراه داشتن ساز، آن هم در یک برنامه آموزشی خبر می دهد و نه یک کنسرت موسیقی! موضوعی که به قول خبرنگار ایسنا، بیشتر شبیه به اعمال سلیقه شخصی است. 

قصه ممنوع شدن ساز کیوان ساکت از کجا  شروع شد؟

چندی پیش قرار بود که کیوان ساکت در برنامه ای به نام تداکس حاضر شود و به مدت 18 دقیقه پیرامون موضوعی تحت عنوان ساز کهن شیوه های نو، اجرای برنامه آموزشی داشته باشد. اما دقیقا لحظات آخر، به او اعلام می شود که اجازه ندارد همراه با سازش روی صحنه برود. آن هم سازی مانند تار، که ایرانی، اصیل و کهن است و تنها قرار بوده در آن برنامه، واسطه ای برای پیاده سازی تکنیک های آموزشی باشد نه اینکه مجلس بزم و یا حتی اجرایی شبیه به کنسرت موسیقی را پیش ببرد. 

مخاطبین برنامه ی کیوان ساکت برای چه دور هم جمع شده بودند؟

نام کیوان ساکت احتمالا برای کسانی که با جهان موسیقی، خصوصا موسیقی سنتی سروکار دارند آشناست. وی علاوه بر اینکه  تاکنون شیوه ها و تکنیک هایی نو را برای نواختن تار ابداع کرده، به گوشه های ردیف موسیقی ایرانی نیز گریزی زده و از نگاهی نو به آن پرداخته است. همچنین وی از سوادی در خور در حوزه موسیقی برخوردار می باشد تا جایی که چندین جلد کتاب در این حوزه تالیف نموده است. همین کافی بود که وی توسط برگزار کنندگان این برنامه به عنوان شخصی صاحب نظر که قسمت زیادی از عمر خود را پای هنر همین سرزمین گذاشته، دعوت شود تا در ارتباط با سنت و مدرنیته و جدال میان این دو سخنرانی کند. هرکس که ذره ای با دانش موسیقی آشنا باشد و یا حتی آن را از دور بشناسد، حتما می داند که این هنر حرفه ای عملی و اجرایی تلقی می شود. لذا آموزش آن بدون ابزار و صرفا از جنبه ی تئوری، آموزشی ناقص خواهد بود. حال آنکه در این برنامه نیز حضور ساز در دستان کیوان ساکت، صرفا به منزله ی اجرای برخی تکنیک ها بوده است که بن مایه پژوهشی ted talk دارد. موضوع جالب اینجاست که این برنامه از پیش مجوز برگزاری داشته است. لذا آمده اند مجوز را به برنامه ای داده اند که درونمایه موسیقی دارد، اما استفاده از ساز در آن ممنوع است!

آیا برنامه های اینچنینی اساسا نیاز به اخذ مجوز دارند؟!

در این خصوص باید گفت که دردست داشتن ساز بر روی صحنه، به جهت اجرای یک برنامه آموزش محور، نیاز به اخذ مجوز از جانب دفتر موسیقی وزارت ارشاد را ندارد. لذا می توان نتیجه گرفت که رویداد رخ داده در ارتباط با کیوان ساکت، تنها یک اعمال سلیقه شخصی است. هرچند ذکر این نکته نیز ضروری است که عوامل برنامه پیشاپیش مجوزهای لازم را از مدیریت و اماکن نیروی انتظامی دریافت کرده بودند. اما درست لحظه ای پیش از اجرا، به آنها میگویند که ساز جزئی از برنامه نیست. چقدر به فکر افتادن اتفاقی و در عین حال دیری!

حرکت نمادین کیوان ساکت بعد از ممنوعیت سازش

بعد از اتفاق شرح داده شده، کیوان ساکت به روی صحنه حاضر شد اما با پایه سازش! وی سپس بیان داشت که: اجازه پیدا کردم فقط پایه سازم را به روی صحنه بیاورم.

او پیش از شروع در حالی که پایه ی سازش را در دست گرفته بود، خطاب به تماشاگران یا هنرجویانی که در سالن برج میلاد حاضر شده بودند گفت: حتما شگفت‌ زده شده‌ اید که این در دست من چیست؟ این ساز من است. ساکت در ادامه توضیح داد که قرار بوده درباره موسیقی کهن و شیوه‌های نو صحبت کند و بعد آن را با نوازندگی خودش نشان بدهد. او ادامه داد با اینکه از ۱۰ صبح اینجا بودم، فقط توانستم پایه ساز خودم را اجازه پیدا کنم به صحنه بیاورم.

تِد چیست؟

تد در واقع رویدادی است که 10 سال از برگزاری آن در ایران می گذرد. در این برنامه از افراد نخبه و صاحبین نظر که رخدادی را رقم زده یا تاثیری مثبت در حوزه تخصصی خود داشته اند، دعوت می شود تا تجربیات خود را در اختیار نسل جوان بگذارند. لازم به ذکر است که برگزاری تد در تمام جهان، با پیروی از قانونی یکسان انجام می گیرد. به طوری که فرد اجازه دارد در بازه ی زمانی 18 دقیقه ای، روی صحنه راه برود و در حوزه مربوطه سخنرانی نماید. 

ساز دشمنی با نوع بشر ندارد و پیشکسوت صاحب حرمت است

اینکه این برنامه در نهایت چگونه پیش رفت و با چنین باید و نبایدهایی چقدر مفید فایده واقع شد، جریانی است که تنها حاضرین در جلسه می توانند به جزئیاتش بپردازند. اما نکته ای که در این خصوص به چشم می خورد نوع رفتار با وقت و انرژی مردمی است که برای یادگیری پا در محلی گذاشته اند. کما اینکه فردی مانند کیوان ساکت که رزومه ای غنی و طلایی در حوزه موسیقی دارد، آنقدر برای هنر این مرز و بوم تلاش کرده که شایسته ی رفتاری محترمانه تر باشد. از طرفی دیگر استفاده از ساز به جهت اجرای موسیقی عمومی، اگرچه که در سرزمین ما نیاز به اخذ برخی مجوز ها دارد، اما به طور کل وسیله ای ممنوعه تلقی نمیشود. حال آنکه توقع نمی رود همراه داشتن آن به منزله همراه داشتن یک شیء مجرمانه تلقی شود. کما اینکه آموزش هنر، مستلزم همراه داشتن ابزار است. پس اگر برنامه ای هنری و موسیقی با محوریت آموزش، مجوز برگزاری دارد، یعنی پیشبینی می شود هنگام صدور این مجوز، مایتعلقات آن نیز در نظر گرفته شده اند. در غیر اینصورت بهتر این نیست که ریز نکات قوانین نوشته و نانوشته در زمانی مناسب به برگزار کنندگان تفهیم شود؟ کاری که در این برنامه،  لحظه ای که دیگر کار از کار گذشته بود و دیگر چاره ای جز پذیرفتن پیغامی تا این حد تلگرافی و لحظه آخری باقی نمانده بود، صورت گرفت.