آن روی طبیعت وحشی؛ این حیوانات وقتی گرسنه می شوند همنوع خواری می کنند
برخی از حیوانات هنگام گرسنگی یا تحت شرایط خاص، جانور همنوع خود را می‌خورند. کروکودیل، خرس قطبی، کفتار و ببر از آن دسته‌اند.
شایانیوز- در دل طبیعت وحشی، قوانین متفاوتی حاکم است. برخلاف تصور ما از دنیای حیوانات به عنوان جهانی از نظم و زیبایی، گاه شاهد رفتارهای شوکه کننده‌ای از برخی حیوانات هستیم. همنوع خواری یکی از این رفتارها در حیات وحش است که در گونه‌های مختلف حیوانی مشاهده می‌شود و دلایل علمی خاص خود را دارد.
راز تاریک طبیعت: همنوع خواری در حیوانات
همنوع خواری، همخوارگی یا کانیبالیسم (Cannibalism)، به معنای خوردن تمام یا بخشی از بدن یک گونه جانوری توسط فردی دیگر از همان گونه است. واژه کانیبالیسم از نام مردم جزیره‌ای به نام کانیبال گرفته شده است. این قبیله جنگجو رسم داشتند که در برخی مهمانی‌هایشان، اجساد دشمنانشان یا اسرای جنگی را بخورند.
برخلاف تصور معمول، همنوع‌خواری فقط از روی گرسنگی شدید یا حالت‌های غیرطبیعی رخ نمی‌دهد؛ بلکه در گونه‌های مختلفی از جانداران به صورت طبیعی و غریزی نیز شاهد این رفتار هستیم.
نمونه‌هایی از حیواناتی که دست به چنین عملی می‌زنند، عبارتند از:
کروکودیل: شکارچی ماقبل تاریخ و بی‌رحم
کروکودیل‌ها از معدود حیواناتی هستند که قدمت آنها به بیش از 200 میلیون سال قبل بازمی‌گردد. این خزندگان گوشت‌خوار به همنوع‌خواری نیز شهرت دارند.
تحقیقات علمی متعدد (از جمله در نشریه Zoology) نشان می‌دهد که کروکودیل‌ها به ویژه در دوران خشکسالی یا کمبود منابع غذایی، به خوردن بچه کروکودیل‌ها یا حتی کروکودیل‌های بالغ اما کوچک‌تر دست می‌زنند. این رفتار علاوه بر تأمین غذا در مواقع کمبود منابع غذایی، نوعی کنترل جمعیت طبیعی نیز تلقی می‌شود.
همچنین در برخی گونه‌ها مثل کروکودیل نیل، مستنداتی وجود دارد که نشان می‌دهد نرهای بالغ برای حفظ قلمرو و حذف رقبا، اقدام به کشتن و خوردن جوان‌ترها می‌کنند.
مارهایی که مار می‌خورند!
در دنیای حیوانات، «بقا» قانون اول است. یکی از موجودات همنوع خوار، مار است؛ خزنده‌ای مرموز که نه تنها گونه‌های دیگر را می‌بلعد، بلکه همنوع خودش را هم یک لقمه چرب می‌کند. آن هم نه به ندرت! بلکه در بسیاری از گونه‌ها، به خصوص در مارهای پادشاه، مارهای شلاقی و برخی افعی‌ها، همنوع خواری کاملاً رایج است. مطالعه‌ای که در Herpetological Conservation and Biology منتشر شد نشان می‌دهد که در برخی گونه‌ها، تا ۱۰٪ رژیم غذایی ممکن است شامل مارهای دیگر باشد. مار پادشاه کالیفرنیا، معروف به قاتل مار زنگی، یکی دیگر از نمونه‌های بارز همنوع‌خواری است. این مار نه تنها مارهای سمی دیگر را می‌خورد، بلکه اگر گرسنه باشد، حتی گونه‌های خودش را نیز شکار می‌کند.در برخی موارد دیده شده که مارهای پیتون جوان توسط بزرگ‌ترها بلعیده شده‌اند، به ویژه در محیط‌های بسته مانند باغ وحش یا آزمایشگاه‌ها.مارهای آبی (Nerodia) نیز موارد متعددی از خوردن همنوع داشته‌اند، معمولاً به دلایل رقابت بر سر غذا یا فضای محدود.
دلایل همنوع خواری مارها عبارتند از:
1. غریزه بقا
2. تخصص غذایی(برخی مارها مانند مار پادشاه شرقی به صورت تخصصی مارخوار هستند. آنها سیستم گوارشی سازگار با هضم سم دیگر مارها را دارند و قادرند مارهای سمی را هم بخورند.)
3. سلطه بر قلمرو(در مناطقی که منابع غذایی محدود است، مارها با خوردن رقبا، جمعیت را کنترل می‌کنند.)
4. نبود حس هم‌نوع‌دوستی(برخلاف پستاندارانی مثل گرگ یا شامپانزه که ساختارهای اجتماعی پیچیده دارند، مارها موجوداتی انفرادی‌اند. درک «همنوع» در مارها وجود ندارد.)
خرس قطبی: قربانی تغییرات اقلیمی
خرس‌های قطبی به عنوان بزرگ‌ترین گوشت‌خواران خشکی، به طور سنتی فک‌ها را شکار می‌کنند. اما با گرم شدن کره زمین و کاهش یخ‌های قطبی، دسترسی به طعمه طبیعی برای این حیوانات سخت‌تر شده است.
بر اساس گزارش‌هایی از سازمان جهانی حفاظت از طبیعت (WWF) و مقالات علمی منتشرشده در Nature Climate Change، خرس‌های نر در مواقع کمبود غذا به تولههای خرس ماده یا حتی خرس‌های ضعیف‌تر حمله می‌کنند و آنها را می‌خورند. در سال‌های اخیر، فیلم‌هایی از این رفتار در کانادا و گرینلند ثبت شده‌اند.
همنوع‌خواری در خرس قطبی نه تنها نتیجه گرسنگی، بلکه نشانه‌ای نگران‌کننده از تأثیر بحران‌های اقلیمی بر زیست طبیعی است.
کفتار: شکارچی اجتماعی با رفتارهای پیچیده
کفتارها، دارای ساختار اجتماعی پیچیده‌ای هستند. همین ساختار، گاهی منشأ خشونت «درون‌گونه‌ای» می‌شود. کفتارهای ماده، که از نرها بزرگ‌تر و قدرتمندترند، در برخی مواقع اقدام به کشتن و خوردن تولههای ماده‌های ضعیف‌تر می‌کنند.
بررسی‌ها در مجلات تخصصی مانند Behavioral Ecology and Sociobiology نشان می‌دهد که این رفتار معمولاً در زمان کمبود منابع غذایی یا بحران در ساختار اجتماعی گروه رخ می‌دهد. توله‌هایی که حمایت کافی از مادر ندارند، بیشتر در معرض خطر هستند.
در برخی مستندهای BBC نیز این رفتار ثبت شده و تحلیل‌گران، آن را نوعی انتخاب طبیعی درون‌گروهی می‌دانند.
دلایل علمی همنوع‌خواری در حیوانات
همنوع‌خواری در حیوانات معمولاً نشانه‌ای از اختلال نیست، بلکه ناشی از دلایل کاملاً طبیعی است که گاهی به بقا و تداوم نسل کمک می‌کند. اصلی‌ترین دلایل این رفتارعبارتند از:
کمبود منابع غذایی:
رایج‌ترین دلیل بروز این رفتار، قرار گرفتن در شرایط خشکسالی، مهاجرت یا کاهش طعمه است.
کنترل جمعیت و رقابت ژنتیکی:
نرها برای حذف ژن رقیب یا مادرها برای محافظت از تولههای قوی‌تر، به این رفتار دست می‌زنند.
فشارهای اقلیمی و زیست‌محیطی:
تغییر در زیستگاه، گرم شدن زمین یا شکار بیش از حد طعمه‌ها، سبب تغییر رفتار گونه‌ها می‌شود.
استرس و اختلالات محیطی در اسارت:
در باغ وحش‌ها یا محیط‌های بسته، همنوع خواری بیشتر از فشارهای ناشی از شرایط مصنوعی ناشی می‌شود تا غریزه طبیعی.
طبیعت زیبا یا بی‌رحم؟
همنوع‌خواری در دنیای حیوانات اگرچه از دید ما انسان‌ها، شوک‌آور است، اما بخشی از چرخه بقا در طبیعت است. درک این رفتارها کمک می‌کند تا واقعیت پیچیده اکوسیستم‌ها را بهتر بشناسیم و بدانیم که طبیعت، پر از چالش‌ها، تضادها و بحران‌های درونی است.
دیدگاه تان را بنویسید